Ολα στα μέτρα των επιχειρηματικών ομίλων...

«Εδώ και δύο δεκαετίες και πλέον αναπτύσσονται στην αγορά εργασίας νέες μορφές απασχόλησης κατ' απόκλιση από τον παραδοσιακό τρόπο απασχόλησης, με όλο και μεγαλύτερο αυξανόμενο αριθμό εργαζομένων. 
Ο παραδοσιακός τύπος σύμβασης εργασίας πλήρους απασχόλησης για αόριστο χρόνο σε συγκεκριμένο εργοδότη, με σταθερό ωράριο και σταθερό μισθό, έπαψε να είναι κυρίαρχος».

«Οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας ανθούν. Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης οι συμβάσεις έργου, μερικής απασχόλησης, προσωρινής απασχόλησης, δανεισμού εργαζομένων, ορισμένου χρόνου, τηλεργασίας, ετοιμότητας εργασίας ή εργασία μετά από κλήση ή τηλε-ετοιμότητα ή συνδυασμός αυτών, συνιστούν τη νέα πραγματικότητα στην αγορά εργασίας».

Τα παραπάνω αποσπάσματα περιέχονται μεταξύ άλλων στην Εισηγητική Εκθεση του νόμου του 2010 του ΠΑΣΟΚ με τον προκλητικό τίτλο «εγγυήσεις κατά της εργασιακής ανασφάλειας και άλλες διατάξεις» και διαμηνύουν ότι η μόνιμη και σταθερή δουλειά αποτελεί πλέον παρελθόν. 

Οι μεγαλοεπιχειρηματίες, με τη βοήθεια της κυβέρνησης, φορτώνουν όλο το κόστος της δικής τους καπιταλιστικής κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων. Ολα τα προηγούμενα χρόνια ΠΑΣΟΚ και ΝΔ νομοθετούσαν για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα και η κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων. Το αποτέλεσμα; Ολο και πιο φθηνοί, πιο ευέλικτοι εργαζόμενοι. Τώρα, σε συνθήκες κρίσης, ο «λογαριασμός» πάει ξανά στους εργαζόμενους. Οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις τα τελευταία δύο χρόνια είναι καταιγιστικές. Το ζητούμενο για τα μονοπώλια είναι να βγουν πιο ενισχυμένα από την κρίση και το εργασιακό τοπίο που θα έχει διαμορφωθεί να είναι πιο «μαύρο» από ποτέ.

Αγνωστη λέξη θα είναι για τους νέους η σταθερή και μόνιμη δουλειά, αν το εργατικό κίνημα δε βάλει ένα τέλος στον εργασιακό μεσαίωνα

MotionTeam

Η ευελιξία της εργασίας είναι ένα σωστό χρυσωρυχείο για τη μεγαλοεργοδοσία. Με αυτόν τον τρόπο, προσαρμόζουν την εργατική δύναμη - τους παραγωγούς όλου του πλούτου - πλήρως στις ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής, που είναι άναρχη και απρόβλεπτη. Οι συνέπειες είναι τραγικές για τους εργαζόμενους και κατ' επέκταση για τη ζωή της λαϊκής οικογένειας. Στα πιο «τρελά όνειρα» των μεγαλοεπιχειρηματιών ο εργαζόμενος δουλεύει όποτε αυτοί έχουν ανάγκη, απολύεται χωρίς κόστος, κοστίζει όσο το δυνατόν λιγότερα. Αυτόν τον εφιάλτη για τους εργαζόμενους έχει κάνει πραγματικότητα και η σημερινή κυβέρνηση.

Με τα νομοσχέδια που ψηφίστηκαν από τη σημερινή κυβέρνηση, μεταξύ άλλων, επιβάλλονται:

• Υπερδιπλασιασμός του αριθμού των εργαζομένων που μπορούν να απολύονται κάθε μήνα.
• Μείωση στο 50% των αποζημιώσεων σε περίπτωση απόλυσης.
• Μείωση της αμοιβής στο 80% του κατώτερου μισθού και μεροκάματου για τους νέους κάτω των 25 ετών. Κατάργηση έτσι και της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας.
• Με το πρόσχημα της μαθητείας 15χρονα και 16χρονα παιδιά θα αμείβονται με το 70% των κατώτερων μισθών και δε θα καλύπτονται από την εργατική νομοθεσία.
• Κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων, αντικατάσταση με τις Ειδικές Επιχειρησιακές Συμβάσεις με μείωση μισθών και συρρίκνωση εργασιακών δικαιωμάτων.
• Παραπέρα μείωση των υπερωριακών αποδοχών πλέον αυτής που επιβλήθηκε με το νόμο 3863/2010.
• Ενίσχυση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας και άρα την υπονόμευση του 8ωρου και 7ωρου.
• Επέκταση της δοκιμαστικής περιόδου για τους νεοπροσλαμβανόμενους από τους 2 στους 12 μήνες. Αυτό σημαίνει ότι οι εργοδότες ελεύθερα και χωρίς ούτε ένα ευρώ αποζημίωσης θα απολύουν εργαζόμενους και θα τους ανακυκλώνουν με νέους, τους οποίους και αυτούς θα μπορούν να απολύουν χωρίς την παραμικρή υποχρέωση.
• Κατάργηση της διάταξης που προβλέπει την επέκταση μιας κλαδικής συλλογικής σύμβασης και στους εργαζόμενους επιχειρήσεων που οι ιδιοκτήτες τους δεν εκπροσωπούνται στη διαπραγμάτευση.

Επιπλέον ενισχύθηκαν:

• Η «ενοικίαση» εργαζομένων μέσω των Επιχειρήσεων Προσωρινής Απασχόλησης (ΕΠΑ), η αθλιότητα δηλαδή οι εργάτες να ενοικιάζονται σαν αντικείμενα, προκειμένου οι επιχειρήσεις να αποσπούν μεγαλύτερο κέρδος. Σήμερα, υπολογίζονται σε πάνω από 100.000 οι εργάτες και εργάτριες που πωλούνται σε άλλες εταιρείες απ' αυτές που προσλαμβάνονται και γίνονται θύματα της πιο σκληρής εκμετάλλευσης.
• Η εργασία με «μπλοκάκι» που εξασφαλίζει στην εργοδοσία φτηνό εργατικό δυναμικό, χωρίς δώρα, επιδόματα, πολυετίες κ.λπ. Η διαθεσιμότητα, με την οποία οι επιχειρήσεις μπορούν να προχωρούν σε μείωση των ημερών εργασίας, ανάλογα με τις ανάγκες τους και τον κύκλο της παραγωγής τους. Το όπλο αυτό, ειδικά σε περιόδους κρίσης, είναι μια από τις κλασικές μεθόδους, το κεφάλαιο να μετακυλίει τις συνέπειες της κρίσης στις πλάτες των εργαζομένων.
• Η εκ περιτροπής εργασία, με την οποία η εργοδοσία μπορεί να απειλεί με απόλυση τον εργάτη και να του επιβάλλει μειωμένη απασχόληση κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους ή μιας συγκεκριμένης περιόδου. Ο χρόνος εφαρμογής της εκ περιτροπής εργασίας, δηλαδή η περίοδος κατά την οποία ο εργοδότης μπορεί να εφαρμόζει τα τριήμερα και τετραήμερα, αυξήθηκε από τους 6 στους 9 μήνες.
• Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας, που, στην πράξη, σημαίνει την κατάργηση του σταθερού ημερήσιου χρόνου του 8ωρου ή 7ωρου. Το όπλο αυτό στα χέρια των επιχειρήσεων επιτρέπει την προσαρμογή των ωραρίων εργασίας στις ανάγκες της επιχείρησης και μετατρέπει τον εργάτη σε μια «μηχανή» που λειτουργεί σύμφωνα με τις επιταγές της.
• Η μερική απασχόληση, μια διαδεδομένη μορφή υποαπασχόλησης που λειτουργεί πάντα προς όφελος του εργοδότη και ανάλογα με τις «τρύπες» που θέλει να καλύπτει στην επιχείρησή του. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση θα υποχρεώνονται σε πρόσθετη εργασία χωρίς να λαμβάνουν το 10% της προσαύξησης για υπερωριακή απασχόληση. Την ίδια στιγμή, καταργήθηκε η αύξηση κατά 7,5% της αμοιβής του εργαζόμενου, όταν αυτός απασχολούνταν λιγότερες από 4 ώρες.
• Νομιμοποιήθηκε η απαίτηση της εργοδοσίας να απασχολούν και έκτη μέρα τους εργαζόμενους, καταπατώντας τις ΣΣΕ και καταργώντας το 5ήμερο - 40ωρο. Η προσαύξηση του μεροκάματου για την έκτη μέρα είναι μόλις 30%, ενώ από αυτήν την προσαύξηση εξαιρούνται οι εποχιακά εργαζόμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις! Δηλαδή, στο συγκεκριμένο κλάδο επιβάλλει την έκτη μέρα δουλειάς, χτυπάει την ΣΣΕ (που προβλέπει 5ήμερο - 40ωρο), καταργεί επί της ουσίας το ρεπό και προβλέπει την καταβολή και μόνο του μεροκάματου! Το παραπάνω, σε συνδυασμό με την απαλλαγή των ξενοδόχων και την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών από τον ΟΑΕΔ των εποχιακά απασχολούμενων στον κλάδο, επιφέρει τεράστια κέρδη στους μεγαλοξενοδόχους που τρίβουν ήδη τα χέρια τους.
• 
  

Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στα «δίχτυα» της ανασφάλειας

Χρυσωρυχείο για τους εργοδότες, φθορά και διαταραχές στην υγεία για τους εργαζόμενους η ελαστική εργασία

Η ραγδαία επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων τα τελευταία δύο χρόνια είναι γεγονός. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι έπαψαν να έχουν σταθερή και πλήρη εργασία και προστέθηκαν στα ήδη χιλιάδες «θύματα» της ευελιξίας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με στοιχεία του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ), το 2009, το 2010 και το πρώτο πεντάμηνο του 2011,67.871 συμβάσεις πλήρους απασχόλησης μετατράπηκαν σε ευέλικτες μορφές (σ.σ. είτε σε μερική απασχόληση, είτε σε εκ περιτροπής), ενώ υπογράφηκαν ακόμη 592.166 νέες ευέλικτες συμβάσεις.

Μόλις το 60,2% των συμβάσεων που υπογράφτηκαν μέσα στο 2011 είναι συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, ενώ η τάση είναι να μειώνεται αυτό το ποσοστό. Το 2009 οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 79% των νέων συμβάσεων και το 2010 αντιπροσώπευαν το 66,9% (βλέπε πίνακα 1).

Τα στοιχεία αποκαλύπτουν και τον ωμό εκβιασμό που είναι σε θέση να ασκούν οι εργοδότες στους εργαζόμενους, αφού έχουν πλήρη πολιτική κάλυψη. Είναι ενδεικτικό ότι η αλλαγή των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης των προηγούμενων ετών που μετατράπηκαν στη διάρκεια του 2011 είναι αυξημένες κατά 165,58% όσον αφορά τη μερική απασχόληση, 667,67% για την εκ περιτροπής απασχόληση κατόπιν συμφωνίας με τους εργαζόμενους και5.071,70% για την εκ περιτροπής απασχόληση με μονομερή απόφαση του εργοδότη, σε σχέση με τις αντίστοιχες του 2010. Το 2010 μετατράπηκαν 26.253 συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης σε άλλες μορφές ευέλικτων συμβάσεων εργασίας. Ο αριθμός αυτός είναι κατά 54,6% αυξημένος σε σχέση με το 2009. Ηδη, τους πέντε πρώτους μήνες του 2011, έχουν μετατραπεί 24.641 συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης είτε σε συμβάσεις μερικής απασχόλησης είτε σε συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας.

Η τάση μείωσης της πλήρους εργασίας φαίνεται και από το εξής: Το 2010 υπογράφηκαν 586.281 νέες συμβάσεις πλήρους απασχόλησης, ενώ το 2009 είχαν υπογραφεί 746.911 νέες συμβάσεις πλήρους απασχόλησης (-21,5%). Αν και ο συνολικός αριθμός των νέων προσλήψεων το 2010 είναι μικρότερος από το 2009, οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής εργασίας αυξάνουν. Το 2009 υπογράφηκαν 157.738 συμβάσεις μερικής απασχόλησης και το 2010 υπογράφηκαν 228.994 (αύξηση 45,2%). Αντίστοιχα, το 2009 υπογράφηκαν 40.489 συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας και το 2010 60.677 (αύξηση 49,9%, βλέπε πίνακα 2). Επίσης μόλις στο πρώτο πεντάμηνο του 2011 έχουν υπογραφεί 81.455 συμβάσεις μερικής απασχόλησης και 22.813 συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας.

Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι η αναλογία των συμβάσεων μερικής απασχόλησης στο σύνολο των νέων συμβάσεων αυξήθηκε από 16,7% το 2009 σε 26,1% το 2010 και σε 31,1% το πρώτο πεντάμηνο του 2011. Τέλος, οι συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας αντιπροσώπευαν το 4,3% του συνόλου των νέων συμβάσεων το 2009, το 6,9% των νέων συμβάσεων εργασίας το 2010 και το 8,7% των νέων συμβάσεων εργασίας κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2011.

Απορρύθμιση της ζωής, φθορά της υγείας του εργαζόμενου

Οι ελαστικές μορφές απασχόλησης δεν επιφέρουν μόνο δραματική μείωση στους ήδη χαμηλούς μισθούς. Απορρυθμίζεται πλήρως η ζωή του εργαζόμενου και της οικογένειάς του. Δεν υπάρχει καθορισμένο πρόγραμμα, δεν μπορεί να υπάρξει προγραμματισμός ακόμη και για το άμεσο μέλλον. Πόσο μάλλον για οικογενειακό προγραμματισμό ενός νέου ζευγαριού. Η ανασφάλεια εντείνεται. Μιλάμε για εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους που ζουν με το διαρκές άγχος αν θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν ακόμη και τα στοιχειώδη για να ζήσουν. Σύμφωνα με γιατρούς Εργασίας, αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη, χρήση ψυχοτρόπων ουσιών και αλκοολισμός, μέχρι και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και αυτοκτονίες έχουν συνδεθεί με την ανεργία και τη διαρκή απειλή της ανεργίας. Επιπλέον, ενώ ένας εργαζόμενος συμμετέχει στην παραγωγική διαδικασία, με την υποαπασχόληση θα πρέπει να δουλεύει πολύ περισσότερα χρόνια για να συνταξιοδοτηθεί. Στο μεταξύ, ένας εργαζόμενος που υποαπασχολείται είναι πολύ πιθανό να αναζητήσει και δεύτερη δουλειά. Η ταυτόχρονη εργασία σε διαφορετικούς εργασιακούς χώρους μπορεί να σημαίνει έκθεση σε επαγγελματικούς παράγοντες κινδύνου με συνεργική δράση, ενώ επιβαρύνονται και οι βιολογικοί ρυθμοί του ανθρώπου.

Η επέκταση αυτών των ελαστικών μορφών και σχέσεων εργασίας έχει σοβαρές επιπτώσεις και στην υγεία των εργαζομένων, στη συχνότητα επαγγελματικών ασθενειών και εργατικών ατυχημάτων. Με την επέκταση των ελαστικών σχέσεων και ωραρίων εργασίας, δυσχεραίνεται συνολικά η συνδυασμένη αξιοποίηση και εφαρμογή της επιστημονικής μεθοδολογίας και πρακτικής για την αντιμετώπιση του επαγγελματικού κινδύνου. Η συχνή εναλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος, η τόσο επιθυμητή για το κεφάλαιο «κινητικότητα», καθιστά ακόμα πιο δυσχερή τη συστηματική ιατρική παρακολούθηση από τον ιατρό Εργασίας.

Παράλληλα, τόσο η κινητικότητα και η συχνή αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος, όσο και η εργασία σε υπεργολάβους είναι συνδεδεμένες με την αύξηση τόσο της συχνότητας και της βαρύτητας των εργατικών ατυχημάτων όσο και με την επιβάρυνση της υγείας των εργαζομένων. Η ανασφάλεια στην εργασία, το επαγγελματικό στρες που συνδέονται με τις απολύσεις, τις ιδιωτικοποιήσεις και την επιβάρυνση των όρων - σχέσεων εργασίας έχουν επιπτώσεις και στη σωματική υγεία με καρδιαγγειακά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση κ.ά.

Ελένη ΜΑΪΛΗ