Φωνή ανυπότακτη κι ανεπανάληπτη

Δεκατρία χρόνια από το θάνατο της Σωτηρίας Μπέλλου


Μια εντελώς ξεχωριστή μορφή για το λαϊκό μουσικό μας πολιτισμό υπήρξε η Σωτηρία Μπέλλου, από το θάνατο της οποίας συμπληρώνονται σήμερα δεκατρία χρόνια. Με την ατόφια δωρική μα και συνάμα απογειωτική φωνή της, σημάδεψε ανεξίτηλα το ελληνικό - λαϊκό και έντεχνο - τραγούδι του 20ού αιώνα. Για μισό περίπου αιώνα, μέσα από το τραγούδι της - δίχως τσαλίμια και μπιχλιμπίδια αλλά, αντίθετα, με φωνή καθαρή, ανόθευτη, αληθινή - «κεντούσε» τα βάσανα και τους καημούς των απλών ανθρώπων του μόχθου. Η εκφορά του «α» της χτυπούσε κατευθείαν στην καρδιά του ακροατή, ενώ η δύναμη της ερμηνείας της έδινε «φτερά» σε δεκάδες τραγούδια των πιο μεγάλων λαϊκών και νεότερων συνθετών. Είτε ερμήνευε λαϊκά τραγούδια όπως τα «Συννεφιασμένη Κυριακή», «Οταν πίνεις στην ταβέρνα», «Κάνε λιγάκι υπομονή» (Τσιτσάνη), «Γύρνα στη ζωή την πρώτη», «Κάνε κουράγιο καρδιά μου» (Παπαϊωάννου), «Ο ναύτης», «Το σβηστό φανάρι» (Μητσάκη), «Είπα να σβήσω τα παλιά» (Καλδάρα), «Ανοιξε, άνοιξε» (Παπαϊωάννου), είτε αναδείκνυε δημιουργίες των νεότερων Μούτση («Το φράγμα»), Σαββόπουλου («Το βαρύ ζεϊμπέκικο»), Ανδριόπουλου («Λαϊκά προάστια»), Κουνάδη («Δεν περισσεύει υπομονή»), Λάγιου («Αη Λαός»).

Αυτές και άλλες πολλές μοναδικές

ερμηνείες είναι η παρακαταθήκη της μεγάλης τραγουδίστριας που έγινε «φωνή λαού», συμπυκνώνοντας τους αγώνες, τους καημούς και τους πόθους του, τις ήττες και τις νίκες του, τις λύπες και χαρές του, τους θρήνους και τα γλέντια του. Η ζωή της, γεμάτη βάσανα, τραύματα, μα και «θάματα», μιας ανθρώπινης φύσης «εκρηκτικής», ανυπότακτης, καθ' όλα και αδιαπραγμάτευτα ελεύθερης. Εζησε τους ρεμπέτες της γνήσιας λαϊκής έκφρασης και τον άγριο αγώνα τους, σε άγριες συνθήκες. Ομως και στη συνέχεια, η ζωή αυτής της φλεγόμενης ψυχής φέρνει στο νου τον αγώνα του Διγενή - πότε στα Τάρταρα, πότε στον πάνω κόσμο. Δε δίστασε, υπερασπίζοντας την προσωπική της αξιοπρέπεια, να πληρώσει το τίμημα της φυλάκισης, όπως δε δίστασε να μπει στα σίδερα και στη φωτιά και για την αξιοπρέπεια της πατρίδας στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου. Το ασυμβίβαστο πνεύμα της την έκανε να αντιδρά στο κατεστημένο, να μη δέχεται κανενός είδους συμβάσεις. Τις πεποιθήσεις της τις υπερασπίστηκε και στις πιο «μαύρες» εποχές. Δέθηκε με το λαό, όχι μόνο μέσα από τα τραγούδια της, αλλά και με κοινούς αγώνες, αναπτύσσοντας αγωνιστική δράση στα χρόνια της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και διακινώντας τον παράνομο «Ριζοσπάστη».

Η ανθρώπινη περιπέτεια της μεγάλης τραγουδίστριας, που χτυπήθηκε από τον καρκίνο, ολοκληρώθηκε στις 27/8/1997. Η φωνή - σύμβολο του λαϊκού μας τραγουδιού, αυτή που μας διηγήθηκε πολλές «κουβέντες» και μας «ταξίδεψε» «μ' αεροπλάνα και βαπόρια» «στην πλατεία Βάθης» και πολύ πιο μακριά απ' αυτήν, έσβησε μετά από 50 χρόνια προσφοράς, αφήνοντάς μας, παντοτινή συντροφιά, τα εκατοντάδες τραγούδια, που σφράγισε με την αμίμητη, συγκλονιστική ερμηνεία της. Οι ερμηνείες της δεν περιορίστηκαν στο να ψυχαγωγήσουν, αλλά κατάφεραν να συνεπάρουν, αγγίζοντας πολύ συχνά ευρύτερες κοινωνικές καταστάσεις. Γι' αυτό η Σωτηρία των αθάνατων λαϊκών τραγουδιών θα βρίσκεται πάντα στις καρδιές των απλών ανθρώπων...