ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΙΛΙΤΣ ΟΥΛΙΑΝΟΦ ΛΕΝΙΝ: Ενα όνομα συνώνυμο της επανάστασης

ΣΗΜΕΡΑ, συμπληρώνονται 142 χρόνια από τη γέννηση του Βλαντιμίρ Ιλιτς Ουλιάνοφ, όπως είναι το πραγματικό όνομα του Λένιν. 

Ενα όνομα, ταυτισμένο με τη μεγαλύτερη επανάσταση όλων των εποχών - την επανάσταση των επαναστάσεων. 

Τη Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση.

Το κοσμοϊστορικό αυτό γεγονός, η λάμψη του οποίου φτάνει μέχρι τις μέρες μας, σε συνδυασμό με την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας, που για πρώτη φορά στην Ιστορία της ανθρωπότητας ανοίγει το πέρασμα από τις ταξικές κοινωνίες στον κομμουνισμό, φωτίζει ακόμη το δρόμο των εργαζομένων, των προλετάριων, των πλατιών λαϊκών στρωμάτων. 

Η προσωπικότητα του Λένιν πρέπει να ιδωθεί σε συνδυασμό με την πολιτική της δράση, με τον πρωτοπόρο και καθοριστικό ρόλο που έπαιξε στην επικράτηση της Επανάστασης και στη συνέχεια στην εδραίωση και οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Ο Λένιν, είναι θεωρητικός του μαρξισμού στην εποχή του ιμπεριαλισμού. 

Πίσω από το γεγονός της Οκτωβριανής Επανάστασης κρύβεται ένα πολύπλευρο έργο, με τεράστια σημασία. Ενα επαναστατικό έργο, συνέχεια αυτού των Κ. Μαρξ και Φρ. Ενγκελς. 

Αλλωστε, ο Οκτώβρης δεν είναι έργο μιας πράξης.

Και μετά από αυτόν υπάρχει η πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού, τις βάσεις της οποίας, θεωρητικά και πρακτικά, έθεσε ο Λένιν.

Ο Λένιν στο προεδρείο του πρώτου Συνεδρίου της Γ' Διεθνούς

Ο Λένιν, λοιπόν, συνέδεσε το όνομά του με δύο βασικά ζητήματα. Το πρώτο είναι η παραπέρα ανάπτυξη της θεωρίας της εργατικής τάξης. Ανέπτυξε τις θεωρητικές βάσεις της οικοδόμησης της νέας κοινωνίας καθώς και το μαρξισμό την περίοδο της ιμπεριαλιστικής ανάπτυξης του καπιταλισμού. Ετσι, η επαναστατική θεωρία ανταποκρίθηκε με ακόμη μεγαλύτερη πληρότητα στις νέες απαιτήσεις που δημιουργούσαν οι νέες συνθήκες. Το δεύτερο, είναι η επαναστατική πρακτική. Η ίδρυση του Κόμματος Νέου Τύπου, η θεωρητική και επιστημονική θεμελίωσή του, σε συνδυασμό με τη νίκη του Οκτώβρη, απέδειξαν την ορθότητα, όχι μόνο του θεωρητικού του έργου, αλλά και ολόκληρης της μαρξιστικής επιστήμης. Αυτά τα δύο ζητήματα - η θεωρητική επεξεργασία για τον καπιταλισμό στην εποχή του ιμπεριαλισμού και η επαναστατική πρακτική - είναι άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους.

Τα νεανικά χρόνια

Ο Λένιν είδε για πρώτη φορά το φως της ζωής στις 10/22 Απρίλη 1870, στην πόλη Σιμπίρσκ (κατοπινή ονομασία Ουλιάνοφσκ), στις όχθες του ποταμού Βόλγα. Ηταν το τέταρτο από τα οκτώ παιδιά που απέκτησαν οι γονείς του, αν και δεν έζησαν όλα - τα δύο πέθαναν πολύ μικρά. Ο πατέρας του, Ιλία Νικολάγιεβιτς Ουλιάνοφ, καθηγητής Φυσικομαθητικών και κατόπιν επιθεωρητής διευθυντής δημοτικών σχολείων του κυβερνείου του Σιμπίρσκ, καταγόταν από φτωχούς μικροαστούς της πόλης Αστραχάν. Η μητέρα του Μαρία Αλεξάντροβα σπούδασε κατ' οίκον και απέκτησε δίπλωμα δασκάλου, έμαθε κάμποσες ξένες γλώσσες και κατόπιν τις δίδασκε στα παιδιά της.

Ο Λένιν με Κομσομόλους

Ενδεικτικά, της ανατροφής των παιδιών των Ουλιάνοφ, είναι τα όσα γράφει η αδελφή του Λένιν Αννα Ι. Ουλιάνοβα - Ελιζάροβα, στις αναμνήσεις της: «Το οικογενειακό περιβάλλον και οι όροι ανατροφής ήταν πολύ ευνοϊκοί για την ανάπτυξη του μυαλού και τη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών. Τα παιδικά χρόνια του Βλαντιμίρ Ιλιτς, των αδελφών και των αδελφάδων του πέρασαν πολύ φωτεινά και ευτυχισμένα».

Τα παιδικά και νεανικά του χρόνια ο Βλαντιμίρ Ιλίτς τα πέρασε στην περιοχή του Βόλγα, στους νομούς Σιμπίρσκ, Καζάν, Σαμάρας, όπου ήταν φανερή η ληστρική εκμετάλλευση των χωρικών. Οι άθλιες συνθήκες της διαβίωσής τους και ο σκοταδισμός διπλασίαζαν το βάρος της κοινωνικής καταπίεσης. Η πραγματικότητα αυτή, αλλά και η γενικότερη κοινωνικοπολιτική κατάσταση που βίωνε τότε η Ρωσία - μια αχαλίνωτη και θηριώδης αντίδραση, που πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις ύστερα από τη δολοφονία του Αλέξανδρου Β' το 1881 από τους ναρόντνικους - άσκησαν ισχυρή επίδραση πάνω στο νεαρό Βλαντιμίρ, ο οποίος παρακολουθούσε τη ζωή γύρω του με μεγάλο ενδιαφέρον, άκουγε τις συζητήσεις των μεγάλων και διάβαζε πολύ τη δημοκρατική φιλολογία της εποχής.

Ολα αυτά, επέδρασαν καταλυτικά στο χαρακτήρα του. Εξίσου όμως, και ίσως ισχυρότερη, ήταν η επίδραση που δέχτηκε από τη συναναστροφή με το μεγαλύτερο αδελφό του, Αλέξανδρο Ουλιάνοφ. Επρόκειτο για έναν πολύ μορφωμένο άνθρωπο και αποφασισμένο επαναστάτη (ναρόντνικο), που θυσίασε τη ζωή του για την κοινωνική απελευθέρωση των καταπιεζόμενων μαζών. Ο Αλέξανδρος εκτελέστηκε στις 8/3/1887 από τα όργανα του τσαρισμού, ύστερα από τη συμμετοχή του στην προετοιμασία δολοφονικής απόπειρας κατά του τσάρου Αλεξάνδρου του Γ'.

Αφού τέλειωσε το Γυμνάσιο, το 1887, ο Λένιν γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Καζάν, γρήγορα όμως πιάστηκε και διώχτηκε από το Πανεπιστήμιο για τη συμμετοχή του στο επαναστατικό κίνημα των φοιτητών. Στο Καζάν, ο Λένιν προσχώρησε σ' ένα μαρξιστικό κύκλο και μελέτησε έργα των Μαρξ, Ενγκελς και Πλεχάνοφ. Μόλις εγκαταστάθηκε στη Σαμάρα, σχηματίστηκε γύρω του ο πρώτος κύκλος μαρξιστών της περιοχής. Από τότε ακόμη, ο Λένιν, εντυπωσίαζε με τις μαρξιστικές του γνώσεις και την ευρυμάθειά του. Το 1891 έδωσε πτυχιακές εξετάσεις στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πετρούπολης, απ' όπου πήρε το πτυχίο του με άριστα.

Η μάχη ενάντια στους ναρόντνικους

Τον Οκτώβρη του 1917, απευθυνόμενος στον επαναστατημένο λαό

Στα τέλη του 1893 ο Λένιν εγκαθίσταται στην Πετρούπολη. Η πόλη αυτή ήταν το λίκνο της βιομηχανικής ανάπτυξης στα χρόνια της τσαρικής Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Εκεί, ο νεαρός Βλαντιμίρ ρίχνεται κατ' ευθείαν, με πάθος και πείσμα, στον αγώνα της υπόθεσης της εργατικής τάξης. Η ασυνήθιστα βαθιά γνώση του πάνω στο μαρξισμό - τέτοια που ανάγκαζε πολλούς μεγαλύτερους σε ηλικία από αυτόν μαρξιστές να παραμερίσουν μπροστά στο οξύ πνεύμα του - σε συνδυασμό με το εξαιρετικό οργανωτικό του ταλέντο, τον κατέστησαν σχεδόν αμέσως ως έναν από τους ηγέτες των μαρξιστών της Πετρούπολης. Μέσα σε λίγο καιρό, το 1895, ο Λένιν κατάφερε να συνενώσει τους μαρξιστικούς εργατικούς κύκλους της πόλης σε μία. Την «Ενωση Αγώνα για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης». Μ' αυτόν τον τρόπο προετοίμαζε τη δημιουργία του Κόμματος Νέου Τύπου της εργατικής τάξης της Ρωσίας. Αυτή η «Ενωση» για πρώτη φορά στη Ρωσία άρχισε να πραγματοποιεί τη συνένωση της θεωρίας του σοσιαλισμού με το εργατικό κίνημα. Ελεγε, δε, χαρακτηριστικά, «...δώστε μας μια οργάνωση επαναστατών και θα αναποδογυρίσουμε τη Ρωσία»...

Αξίζει σε αυτό το σημείο να κάνουμε μια μικρή παρένθεση. Ο Λένιν στράφηκε στο μαρξισμό και την οργάνωση της πολιτικής πάλης της εργατικής τάξης, παρά και ενάντια στο ρεύμα της εποχής, το ναροντνικισμό, που δρούσε με μορφές πολιτικής πάλης, όπως η ατομική τρομοκρατία ενάντια στον τσάρο, ως το μέσο για την κοινωνική απελευθέρωση της αγροτιάς. Οι ναρόντνικοι, πίστευαν και προπαγάνδιζαν ότι η Ρωσία θα φτάσει στο σοσιαλισμό μέσα από την αγροτική κοινότητα, και ότι ο καπιταλισμός είναι ένα... τυχαίο φαινόμενο στη Ρωσία.

Παρά το ότι οι ναρόντνικοι είχαν δεχτεί πλήγμα από τον Πλεχάνοφ, από το 1880, εξακολουθούσαν να έχουν ισχυρό ρεύμα, ιδιαίτερα στη μορφωμένη νεολαία της περιόδου, αλλά και σε τμήματα της εργατικής τάξης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Λένιν, με την εκτέλεση - όπως είδαμε - του αδελφού του Αλέξανδρου, λέει: «Εμείς θα ακολουθήσουμε άλλο δρόμο». Η ανάγκη να συντριβούν ιδεολογικά, ολοκληρωτικά, οι ναρόντνικοι, για να διαδοθεί ακόμη παραπέρα ο μαρξισμός και να αναπτυχθούν οι προϋποθέσεις για την ίδρυση του Κόμματος της Εργατικής Τάξης, ήταν πλέον απαραίτητη.

Το έργο του Λένιν «Ποιοι είναι οι φίλοι του λαού και πώς καταπολεμούν τους σοσιαλδημοκράτες», το 1894, αποτελεί σταθμό στη διάδοση του μαρξισμού στη Ρωσία και την ανάπτυξη της επαναστατικής πάλης της εργατικής τάξης της Ρωσίας. Ταυτόχρονα, ρίχνει τη χαριστική βολή στο ναροντνικισμό. Ο Λένιν, πάντα, επιμένει στην προπαγάνδα και τη ζύμωση, εκλαϊκεύει το μαρξισμό στους εργάτες και ταυτόχρονα ο ίδιος δουλεύει για την ανάπτυξη του επιστημονικού σοσιαλισμού στη Ρωσία. Υπέβαλε σε κριτική την τακτική της ατομικής τρομοκρατίας, που είχε διαποτίσει τη θεωρία των ναρόντνικων. Ο Λένιν, τη θεωρούσε πολύ επιζήμια για το επαναστατικό κίνημα, διότι υποκαθιστούσε την οργανωμένη πάλη των μαζών με την πάλη των μεμονωμένων ηρώων. Επιπλέον, ήταν δείγμα έλλειψης πίστης απέναντι στο λαϊκό επαναστατικό κίνημα.

Επίσης, το έργο του «Η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία», θεμελιώνει το ρόλο και τις σχέσεις των τάξεων στη Ρωσία και αναδεικνύει τη δυνατότητα της μικρής, αλλά συγκεντρωμένης εργατικής τάξης, να ηγηθεί της επανάστασης. Επιπλέον, ανοίγει το δρόμο για τη συνένωση της επαναστατικής θεωρίας με το επαναστατικό κίνημα στη Ρωσία. Με αυτό το έργο, επίσης, ολοκληρώνει τη συντριβή των ναρόντνικων και των «οικονομιστών». Οι τελευταίοι, είναι η τάση εκείνη του εργατικού κινήματος που πίστευε πως η εργατική τάξη πρέπει να αγωνίζεται αποκλειστικά για την εκπλήρωση των οικονομικών και συνδικαλιστικών της αιτημάτων και να αφήνει παράμερα τον πολιτικό αγώνα.

Η «Σπίθα»

Κρεμλίνο 1920: Ο Λένιν συζητά με αντιπροσώπους του 2ου Συνεδρίου της Διεθνούς

Το 1898 ορισμένες «Ενώσεις Αγώνα», της Πετρούπολης, της Μόσχας, του Κιέβου, του Αικατερινοσλάβ και του Μπουντ έκαναν την πρώτη προσπάθεια να συνενωθούν σ' ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Ετσι το Μάρτη του 1898 συνήλθε στο Μινσκ το πρώτο, ιδρυτικό Συνέδριο του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος, Ρωσίας (ΣΔΕΚΡ). Σε αυτό συμμετείχαν μόνον 9 αντιπρόσωποι!

Ο Λένιν βρίσκεται στην εξορία, συγκεκριμένα στο χωριό Σουσένσκοε της Σιβηρίας, και για το λόγο αυτό δεν παίρνει μέρος στις εργασίες του. Ωστόσο, συμμετέχει ενεργά, ακόμη και υπ' αυτές τις τρομερά δύσκολες συνθήκες, στην οργάνωση πανεθνικού επαναστατικού κόμματος της εργατικής τάξης. Συμφωνεί με τα κυριότερα σημεία του «μανιφέστου» του κόμματος. Αμέσως μετά το Συνέδριο πιάστηκε όλη η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος, και έτσι, ουσιαστικά, δεν προχώρησε η ενιαία οργάνωσή του.

Το 1900 ο Λένιν πήγε στο εξωτερικό και εκεί συνεννοήθηκε με την ομάδα «Απελευθέρωση της δουλειάς» και συγκεκριμένα με τους Πλεχάνοφ, Αξελροντ, Βέρα Ζασούλιτς, για την έκδοση της «Ισκρα». Τούτη η εφημερίδα, που σημαίνει «Σπίθα», εκδόθηκε το Δεκέμβρη του 1900 και έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη δημιουργία ενιαίας καθοδηγητικής γραμμής σε όλο το Κόμμα. Ολο το σχέδιο της έκδοσης το είχε επεξεργαστεί ο ίδιος ο Λένιν, από την αρχή ως το τέλος. Κάτω από τον τίτλο της υπήρχε το ρητό «Από τη σπίθα θ' ανάψει φλόγα», και πράγματι, δεν άργησε, αργότερα, να ανάψει η φλόγα της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης.

Το Κόμμα Νέου Τύπου

Ο Λένιν στο γραφείο του το 1918, διαβάζοντας την ΠΡΑΒΝΤΑ

Η ενιαία οργάνωση του κόμματος δεν έγινε κατορθωτή, παρά μόνο το 1903, με το δεύτερο συνέδριο του ΣΔΕΚΡ και, υπό την καθοδήγηση του Λένιν, ιδρύεται ουσιαστικά το μπολσεβίκικο κόμμα.

Τι είναι, όμως, το Κόμμα των Μπολσεβίκων; Στην πραγματικότητα είναι το πρώτο κόμμα που λειτουργεί με τις αρχές του «Κόμματος Νέου Τύπου». Σε πλήρη διάκριση με τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Δεύτερης Διεθνούς - που, λίγο αργότερα, θα χρεοκοπούσε οριστικά - το κόμμα αυτό αποτελεί τη θεωρητική και πρακτική απάντηση που πρέπει να δώσει η πρωτοπορία της εργατικής τάξης, απέναντι στις κυρίαρχες τάξεις. Μελετώντας και αναπτύσσοντας παραπέρα το μαρξισμό στις συνθήκες του ανώτατου σταδίου του καπιταλισμού, παίρνοντας ο ίδιος άμεσα μέρος στην πρακτική δράση για την επαναστατική ανύψωση της εργατικής τάξης, ο Λένιν ίδρυσε το κόμμα αυτό που στη συνέχεια θα «έσπαζε τον πάγο».

Η ζωή και η δράση του Λένιν είναι αξεχώριστα δεμένη με την ίδρυση και τη δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Είναι χαρακτηριστική η πάλη που διεξήγαγε στο δεύτερο συνέδριο του ΣΔΕΚΡ για το πρώτο άρθρο του καταστατικού, ενάντια στις οπορτουνιστικές αντιλήψεις που ήθελαν κάθε απεργό εργάτη και μέλος του κόμματος. Σ' αυτό αντέτασσε ότι το μέλος του κόμματος πρέπει να ανήκει σε μια από τις οργανώσεις του και να πληρώνει τη συνδρομή του, συμφωνώντας με το πρόγραμμά του. Ηταν, επίσης, από την αρχή της ίδρυσης του κόμματος επίμονος και αποφασιστικός για δημιουργία κόμματος ενιαίου, σε πανεθνική κλίμακα, με κεντρικό καθοδηγητικό όργανο, που εφαρμόζει την αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Με επικεφαλής τον Λένιν, το μπολσεβίκικο κόμμα μπαίνει μπροστάρης της ταξικής πάλης του προλεταριάτου και των άλλων καταπιεσμένων λαϊκών στρωμάτων, κυρίως της φτωχής αγροτιάς και των μισοπρολετάριων της Ρωσίας και οδηγεί ως τη νίκη με την κατάληψη της εξουσίας, την εγκαθίδρυση της δικτατορίας του προλεταριάτου, στη Μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση. Καθόρισε επίσης τον καθοδηγητικό ρόλο του Κομμουνιστικού Κόμματος, όχι μόνο στην κατάληψη της εξουσίας, αλλά και στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού και του κομμουνισμού.

Ετσι, η ιστορική πείρα απέδειξε ότι μόνον ένα Κομμουνιστικό Κόμμα Νέου Τύπου είναι ικανό να οργανώσει και να καθοδηγήσει το προλεταριάτο, αταλάντευτα και αποφασιστικά, στο γκρέμισμα του καπιταλισμού και στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, όταν αυτό είναι το πραγματικά πρωτοπόρο και συνειδητό τμήμα της εργατικής τάξης, όταν κατορθώνει να συνδέεται στενά με την εργατική τάξη, με όλους τους εργαζόμενους, με τα πλατιά λαϊκά στρώματα. Εργο, που θεωρητικά επεξεργάζεται την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός Κομμουνιστικού Κόμματος Νέου Τύπου, είναι το περίφημο «Τι να κάνουμε;».

Η πάλη ενάντια στους ρεφορμιστές

Ο Λένιν ήταν φανατικός πολέμιος κάθε αναθεωρητικής και ρεφορμιστικής διαστρέβλωσης της επαναστατικής θεωρίας. Ηταν φανατικός αντίπαλος στον οπορτουνισμό των Ρώσων μενσεβίκων και των ηγετών της Δεύτερης Διεθνούς, με κύριο εκπρόσωπο τον Κάουτσκι.

Η ηγεσία της Δεύτερης Διεθνούς, στην ουσία, είχε απαρνηθεί τις βασικές αρχές του μαρξισμού, σε τέτοιο σημείο που καλούσε το προλεταριάτο της Ευρώπης να πάρει μέρος στον ιμπεριαλιστικό Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Το έργο «Η χρεοκοπία της Δεύτερης Διεθνούς» περιγράφει τη διαδικασία έκπτωσης των τμημάτων της.

Παράλληλα, ο Λένιν άσκησε δριμεία κριτική στον ψευτοαριστερισμό, στην ψευτοεπαναστατική φρασεολογία, στον «επαναστατικό» τυχοδιωκτισμό, που αποτύπωσε στο έργο του«Αριστερισμός, παιδική αρρώστια του κομμουνισμού».

Θεωρούσε ως έναν από τους πιο βασικούς όρους για τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης την αδιάλλακτη πάλη ενάντια στον οπορτουνισμό. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι με τη μελέτη του ιμπεριαλισμού, και το αναπόφευκτο των πολέμων στην εποχή του για το μοίρασμα του κόσμου, καθόρισε και την τακτική της μετατροπής του ιμπεριαλιστικού πολέμου από την εργατική τάξη των εμπόλεμων ιμπεριαλιστικών κρατών, σε εμφύλιο πόλεμο για την ανατροπή της αστικής τάξης από την εξουσία. Τακτική, η οποία δικαιώθηκε με την Οχτωβριανή Επανάσταση.

Η ίδρυση της Τρίτης Διεθνούς

Τόλμησε, επίσης, και δικαιώθηκε, να αντιταχθεί στη Δεύτερη Διεθνή, ως την αποχώρηση των μπολσεβίκων και όλων των συνεπών επαναστατικών δυνάμεων απ' αυτήν, προκειμένου να ιδρυθούν στην πορεία επαναστατικά, κομμουνιστικά κόμματα, για να καθοδηγήσουν την ταξική πάλη της εργατικής τάξης, κόντρα στην παλιά σοσιαλδημοκρατία, που συμβιβάστηκε με την αστική τάξη και στην πορεία διαχειρίστηκε και τα συμφέροντά της ενάντια στους λαούς.

Οι μπολσεβίκοι σήκωσαν ψηλά τη σημαία του διεθνισμού και με την καθοδήγηση του Λένιν έκαναν στη διάρκεια του πολέμου αποτελεσματική πάλη για τη συσπείρωση όλων των διεθνιστικών στοιχείων, για την ίδρυση της Τρίτης Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Στα πρόθυρα της Μεγάλης Οχτωβριανής Επανάστασης, ο Λένιν έγραφε: «Οι ιδέες μετατρέπονται σε δύναμη, όταν κατακτούν τις μάζες. Και ακριβώς τώρα οι μπολσεβίκοι, δηλαδή οι εκπρόσωποι του προλεταριακού διεθνισμού, με την πολιτική τους ενσάρκωσαν εκείνη την ιδέα, η οποία κινεί σ' όλο τον κόσμο τεράστιες μάζες των εργαζομένων. Η κοσμοθεωρία του μαρξισμού έγινε το μεγάλο ιδεολογικό όπλο του επαναστατικού μετασχηματισμού του κόσμου».

Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση σήμανε τη γέννηση του νέου, του σοσιαλιστικού καθεστώτος. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το χωρισμό του κόσμου σε δυο ριζικά αντίθετα συστήματα. Και παρά το γεγονός ότι στην αρχή ήταν ακόμα αδύναμο από υλική και τεχνική άποψη, το σοσιαλιστικό σύστημα απέδειξε τις ενδογενείς δυνάμεις του νέου καθεστώτος, το οποίο γεννήθηκε με τη σοσιαλιστική επανάσταση, με τη δημιουργική δράση των λαϊκών μαζών.

Το θεωρητικό του έργο

Ο Λένιν, παράλληλα, ανέπτυξε παραπέρα το μαρξισμό, συνεχίζοντας το θεωρητικό έργο των Μαρξ - Ενγκελς στις νέες συνθήκες του καπιταλισμού. Στα έργα του ανέπτυξε και συγκεκριμενοποίησε παραπέρα όλα τα συστατικά μέρη του μαρξισμού. Από τη φιλοσοφία, την πολιτική οικονομία μέχρι τον επιστημονικό κομμουνισμό.

Ολος ο πλούτος της λενινιστικής θεωρίας και πρακτικής έχει διεθνή σημασία, αποτελεί ισχυρό όπλο για την πάλη της παγκόσμιας εργατικής τάξης στις σύγχρονες συνθήκες. Οι θεωρητικές του επεξεργασίες είναι αξεπέραστες στην ιμπεριαλιστική φάση ανάπτυξης, σαν ανώτατο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού, για το κόμμα νέου τύπου, για τη στρατηγική και την τακτική, για τη σοσιαλιστική επανάσταση, για τη δικτατορία του προλεταριάτου, για τη σοσιαλιστική δημοκρατία, για τη συμμαχία της εργατικής τάξης με την αγροτιά και με όλους τους εργαζόμενους.

Ο Λένιν πέρασε στην Ιστορία σαν μεγάλος συνεχιστής της διδασκαλίας του Μαρξ και του Ενγκελς, στην εποχή του ιμπεριαλισμού. Το αθάνατο έργο του είναι διαποτισμένο από τη δημιουργική κατανόηση του μαρξισμού, μια πάντα ζωντανή και συνεχώς αναπτυσσόμενη διδασκαλία.

Για το ζήτημα των συμμαχιών

Ετσι, ανέπτυξε δημιουργικά τη θέση, που είχε αρχικά διατυπώσει το 1856 ο Μαρξ, περί δυνατότητας συνένωσης της προλεταριακής επανάστασης με τον «πόλεμο των χωρικών». Προχώρησε, λοιπόν, σε μια πολύ σπουδαία θεωρητική επεξεργασία στις συνθήκες της Ρωσίας με την πολυάριθμη φτωχή αγροτιά. Απέδειξε ότι η συμμαχία του επαναστατικού προλεταριάτου με την εργαζόμενη αγροτιά αποτελεί βασικό όρο της νίκης της σοσιαλιστικής επανάστασης στη Ρωσία.

Η συμμαχία αυτή μεγάλωνε τον πολιτικό ρόλο του προλεταριάτου, γιατί μαζί με την αγροτιά η εργατική τάξη αποτελούσε την πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας. Ο Λένιν προώθησε στην πρώτη γραμμή τη βασική ιδέα της συμμαχίας της εργατικής τάξης και της αγροτιάς ακόμα από τις αρχές της επαναστατικής του δράσης, στα πρώτα του έργα. Αυτή η ιδέα έγινε μια από τις σπουδαιότερες αρχές της στρατηγικής και τακτικής του Κομμουνιστικού Κόμματος, της λενινιστικής θεωρίας της σοσιαλιστικής επανάστασης.

Στην επεξεργασία αυτής της τακτικής, ο Λένιν έθετε σωστά το ρόλο και τις σχέσεις των τάξεων στην εποχή του ιμπεριαλισμού, παρόλο που στη Ρωσία στην εξουσία βρισκόταν ο τσαρισμός. Η αστική τάξη, την οποία θεωρούσαν ηγέτη της επανάστασης οι δεξιοί οπορτουνιστές (μενσεβίκοι), στην εποχή του ιμπεριαλισμού περνά στην αντίδραση. Επομένως, συμβιβάζεται με τον τσαρισμό για την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και της αγροτιάς, ενώ επιδιώκει να τραβήξει με το μέρος της την αγροτιά.

Ετσι θεμελίωσε τη θεωρία της συγκρότησης και ολόπλευρης εδραίωσης της συμμαχίας της εργατικής τάξης και της αγροτιάς στη σοσιαλιστική επανάσταση και μετά τη νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης, ως αρχή της δικτατορίας του προλεταριάτου.

Για τον ιμπεριαλισμό

Ο Λένιν, μελετώντας την ανάπτυξη του καπιταλισμού στο μεταίχμιο του 19ου και 20ού αιώνα, διαπίστωσε ότι πέρασε στο ανώτατο και τελευταίο στάδιο εξέλιξής του, στον ιμπεριαλισμό, όπου οξύνονται στο έπακρο όλες οι αντιθέσεις αυτού του συστήματος. Η θεωρητική του εργασία «Ιμπεριαλισμός: Το ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού» μένει και σήμερα επίκαιρη όσο ποτέ. Η ανισόμετρη οικονομική και πολιτική ανάπτυξη δημιουργεί τη δυνατότητα να σπάσει η αλυσίδα του διεθνούς ιμπεριαλιστικού μετώπου στον πιο αδύνατο κρίκο της. Και η Ρωσία εκείνης της περιόδου ήταν όντως ο πιο αδύνατος κρίκος του ιμπεριαλισμού. Μέσα της εσωκλείονταν όλες οι αντιθέσεις - εθνικές, ταξικές, ιδεολογικές, πολιτικές - στην περίοδο της γενικής κρίσης του καπιταλισμού.

Μια απ' τις κορυφαίες στιγμές του έργου του αποτελεί η θεωρία της ανισόμετρης οικονομικής και πολιτικής ανάπτυξης του ιμπεριαλισμού. Η θεωρητική ανακάλυψη του Λένιν, της δυνατότητας να συντριβεί η αλυσίδα του διεθνούς ιμπεριαλισμού με την απόσπαση κρατών από τον κλοιό του και η ανάπτυξη της θεωρίας του αδύνατου κρίκου θεμελίωσαν επιστημονικά τη δυνατότητα της νίκης του σοσιαλισμού αρχικά σε μια ή σε μερικές χώρες.

Και μ' αυτό τον τρόπο απαντά - από το 1915 (!) - στους διάφορους σημερινούς θεωρητικολόγους και δήθεν αριστερούς που μιλάνε για μια ΕΕ με ...«ανθρώπινο και κοινωνικό πρόσωπο», στο πάντα επίκαιρο άρθρο του «Για το σύνθημα των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης».

Να, τι λέει: «Στις συνθήκες του καπιταλισμού είναι αδύνατη μια ισόμετρη οικονομική ανάπτυξη των διαφόρων οικονομιών και των διαφόρων κρατών. Στις συνθήκες του καπιταλισμού, δεν μπορεί να υπάρχουν άλλα μέσα για την αποκατάσταση από καιρό σε καιρό της παραβιασμένης ισορροπίας, εκτός από τις κρίσεις στη βιομηχανία και τους πολέμους στην πολιτική. Φυσικά, είναι δυνατές προσωρινές συμφωνίες ανάμεσα σε καπιταλιστές και ανάμεσα σε κράτη. Μ' αυτήν την έννοια, μπορεί να δημιουργηθούν και οι Ενωμένες Πολιτείες της Ευρώπης σαν συμφωνία των Ευρωπαίων καπιταλιστών... Με ποιο σκοπό; Μόνο με το σκοπό να πνίξουν από κοινού το σοσιαλισμό στην Ευρώπη, να περιφρουρήσουν από κοινού τις ληστευμένες αποικίες ενάντια στην Ιαπωνία και στην Αμερική, που θεωρούν τον εαυτό τους στο έπακρο αδικημένο με τη σημερινή μοιρασιά των αποικιών και που τον τελευταίο μισό αιώνα δυνάμωσαν ασύγκριτα πιο γρήγορα απ' ό,τι η καθυστερημένη μοναρχική Ευρώπη, που άρχισε να σαπίζει από τα γεράματα. Σε σύγκριση με τις Ενωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ευρώπη στο σύνολό της σημαίνει οικονομική στασιμότητα. Η δημιουργία των Ενωμένων Πολιτειών της Ευρώπης με τη σημερινή οικονομική βάση, δηλαδή στις συνθήκες του καπιταλισμού, θα σήμαινε οργάνωση της αντίδρασης, για να παρεμποδιστεί η πιο γρήγορη ανάπτυξη της Αμερικής»...

Για το φιλοσοφικό υλισμό

Ο Λένιν υπερασπίστηκε χωρίς συμβιβασμούς τις θέσεις της μαρξιστικής Υλιστικής Φιλοσοφίας, αναπτύσσοντάς τες ακόμη παραπέρα. Εξέχουσα θέση κατέχει το έργο του «Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός». Εκεί κάνει μια βαθιά φιλοσοφική μελέτη, γενικεύοντας τις νεότερες κατακτήσεις της Φυσικής Επιστήμης των αρχών του 20ού αιώνα (σ.σ.: το 1905, ο Αλμπερτ Αϊνστάιν δημοσιεύει τη μελέτη του «Γενική Θεωρία της Σχετικότητας», που έμελλε να παίξει αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη της Φυσικής). Παράλληλα, αναπτύσσει τις βασικές αρχές της μαρξιστικής φιλοσοφικής επιστήμης, ιδιαίτερα τη Γνωσιοθεωρία.

Ο Λένιν, μέσα απ' το συγκεκριμένο, αλλά και το συνολικό του έργο, αποκαλύπτει τις απόπειρες των αστικών φιλοσοφικών ρευμάτων να υποσκάψουν την υλιστική θεωρία.

Για τον εθνικισμό

Ο Λένιν αγωνιζόταν με συνέπεια ενάντια στην εθνική στενότητα και τον εθνικό εγωισμό. Πρόβλεψε ότι το καπιταλιστικό καθεστώς, που γέρασε και παθαίνει ήττες, θα χρησιμοποιήσει ενάντια στο επαναστατικό κίνημα, ενάντια στην κίνηση της ανθρωπότητας προς το σοσιαλισμό ένα τέτοιο όπλο, όπως είναι η υποδαύλιση του μικροαστικού εθνικισμού, των μικροαστικών εθνικών προλήψεων, η υποστήριξη των διάφορων ειδών του σοβινισμού και του εθνικού εγωισμού.

«Η πάλη ενάντια σ' αυτό το κακό, ενάντια στις πιο βαθιά ριζωμένες μικροαστικές εθνικές προλήψεις, προωθείται, τόσο περισσότερο στην πρώτη γραμμή, όσο πιο επίκαιρο γίνεται το καθήκον της μετατροπής της δικτατορίας του προλεταριάτου από εθνική (δηλαδή, που υπάρχει σε μια χώρα και δεν είναι ικανή να καθορίσει την παγκόσμια πολιτική) σε διεθνή πολιτική» - έγραφε ο Λένιν στις θέσεις για το εθνικό και αποικιακό ζήτημα.

Εδειξε ότι ο μικροαστικός εθνικισμός «θεωρεί διεθνισμό μόνο την αναγνώριση της ισοτιμίας των εθνών (αφήνουμε δε τον καθαρά τυπικό χαρακτήρα αυτής της αναγνώρισης), διατηρώντας άθικτο τον εθνικό εγωισμό». Ο Λένιν επέμενε ότι ο προλεταριακός διεθνισμός απαιτεί να υποτάσσονται τα συμφέροντα της προλεταριακής πάλης σε μια χώρα στα συμφέροντα αυτής της πάλης σε παγκόσμια κλίμακα.

Ο Λένιν έκανε μια βαθιά μαρξιστική ανάλυση του ιμπεριαλισμού σαν της ανώτατης και τελευταίας βαθμίδας της ανάπτυξης του καπιταλισμού, απέδειξε επιστημονικά ότι το καπιταλιστικό σύστημα, χάρη στη δράση των αντικειμενικών νόμων ανάπτυξης της ιστορίας, προχωρεί προς τη δύση του, παρόλο που μπορεί ακόμα να προξενήσει όχι λίγες συμφορές στην ανθρωπότητα.

Αντί επιλόγου

Μετά τις ανατροπές στη Σοβιετική Ενωση και τις άλλες σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, οι ιμπεριαλιστές και οι θεωρητικολόγοι απολογητές της αστικής τάξης διακήρυτταν αυτάρεσκα το τέλος της ...ιστορίας και των ιδεολογιών. Προεξοφλούσαν το θάνατο του μαρξισμού - λενινισμού και την αποτυχία της επαναστατικής του ιδεολογίας.

Οι πρώτοι που έζησαν τις τραγικές συνέπειες της εφαρμογής του καπιταλισμού και της «ελεύθερης αγοράς» ήταν οι ίδιοι οι λαοί της πρώην ΕΣΣΔ και των άλλων χωρών. Η φτώχεια, η ανεργία, η πείνα, ο γρήγορος και προκλητικός πλουτισμός μιας ελάχιστης μερίδας καπιταλιστών, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο έδειξαν το πιο βίαιο, πιο απάνθρωπο πρόσωπο του καπιταλισμού, σε αυτές τις χώρες.

Σήμερα, η ίδια η αντεπανάσταση και όλα τα αρνητικά για τους λαούς που επακολούθησαν εδώ και δεκαοκτώ χρόνια διδάσκουν πως ο μαρξισμός - λενινισμός, σαν θεωρία και πρακτική, όχι μόνο δεν «πέθανε», όπως τότε ευαγγελίζονταν οι αστοί, αλλά επανέρχεται στο προσκήνιο, ως η μόνη επιστημονικά επεξεργασμένη θεωρία που μπορεί να βάλει τέλος στη σημερινή βαρβαρότητα. Το δίλημμα «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» ζητά, πλέον, άμεση απάντηση.

Γι' αυτό και η υπεράσπιση του σοσιαλισμού που γνώρισε η ανθρωπότητα, παρά τις όποιες αρνητικές πλευρές του, είναι συστατικό μέρος της ανάπτυξης της ταξικής πάλης της εργατικής τάξης. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι οι «καλοθελητές», είτε αυτοί ξεκινούν από οπορτουνιστική και δήθεν αριστερή φρασεολογία, είτε ξεκινούν από νεοφιλελεύθερες αστικές απόψεις, έχουν ένα κοινό στοιχείο: Την άκριτη επίθεση απέναντι στο σοσιαλισμό που γνωρίσαμε.

Την ίδια ώρα, βέβαια, ο καπιταλισμός, στη σημερινή εποχή του χρηματιστικού κεφαλαίου, είναι ιστορικά ξεπερασμένος και τόσο σάπιος που με την μπόχα του πνίγει κάθε πιθανότητα καλυτέρευσης της ζωής των λαών. Η φτώχεια ωθεί όλο και περισσότερα τμήματα των λαών στην απόλυτη πείνα. Ηδη αυτές τις μέρες το γεγονός αυτό έρχεται με οξυμένη μορφή, όταν ο κίνδυνος πείνας είναι ορατός σε 37 χώρες και μπορεί να οδηγήσει περισσότερους από 100 εκατομμύρια ανθρώπους στις φτωχότερες χώρες του κόσμου στη μεγαλύτερη ένδεια! Η διαβόητη «παγκοσμιοποίηση» δεν είναι τίποτα άλλο από την παγκοσμιοποίηση της φτώχειας, των πολέμων, της εκμετάλλευσης. Το σύστημα αυτό πρέπει να βρει το νεκροθάφτη του...

Η πραγματικότητα αυτή φανερώνει την επικαιρότητα του μαρξισμού - λενινισμού. Δείχνει το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει το προλεταριάτο για να απαλλαγεί από τα δεσμά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Ανοίγει τους ορίζοντες για μια νέα κοινωνία, δίκαιη, Σοσιαλιστική...

Η καρδιά του Λένιν έπαψε να χτυπά στις 21 Γενάρη 1924, στις 6 και 50 λεπτά το βράδυ, σε ηλικία 54 ετών. Μέχρι τότε, όμως, με την τεράστια θεωρητική και πρακτική δράση του ως επικεφαλής της ΚΕ του Κόμματος των Μπολσεβίκων, είχε συμβάλει καθοδηγώντας τη δράση του Κόμματος στην αλλαγή του κόσμου, με τη Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στα 1917 και την ίδρυση του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους. Ο δρόμος χαράχτηκε, ο πάγος έσπασε - όπως ο ίδιος έλεγε - για τις μελλοντικές επαναστάσεις...