«Εργα και ημέρες» του οπορτουνισμού στην εκπαίδευση...

Σήμερα, σε συνθήκες εξέλιξης της καπιταλιστικής κρίσης και ταχύτατης εφαρμογής των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στην εκπαίδευση, οι δυνάμεις του οπορτουνισμού παίζουν το γνωστό διαχρονικό τους ρόλο: Λειτουργούν σαν ανάχωμα στη ριζοσπαστικοποίηση συνειδήσεων. Σε προηγούμενη φάση στήριξαν με τις θέσεις τους την ουσία των αντιδραστικών αλλαγών στην εκπαίδευση, σήμερα στέλνουν το λαό και τους εκπαιδευτικούς και πάλι στην αγκαλιά της αστικής πολιτικής, που μόνο δεινά προμηνύει.


Εχει, λοιπόν, ιδιαίτερη σημασία, ενόψει των συνεδρίων ΔΟΕ και ΟΛΜΕ, όπου οι δυνάμεις του ΣΥΝ συνεργάζονται σε πολλές ΕΛΜΕ και Συλλόγους με τις ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ, αλλά και «ανταλλάσσουν» αντιπροσώπους και μέσα στα συνέδρια, όπως έγινε στη ΔΟΕ το 2009, να ξεκαθαριστεί η στάση τους, για να γνωρίζουν οι εκπαιδευτικοί τη στήριξη που διαχρονικά παρέχουν στο σύστημα.

Στήριξη του κοινωνικού εταιρισμού

Οι δυνάμεις του ΣΥΝ έβαλαν πλάτη στην αντίληψη ότι η Παιδεία είναι υπεραταξικό ζήτημα. Το 2004 ο ΣΥΝ υποστήριζε: «Η ιδέα της διακομματικής συνεννόησης διασύρεται, όταν χρησιμοποιείται ως μέσο δημαγωγικής ικανοποίησης της κοινής γνώμης και ως τεχνική εξωραϊσμού του απογοητευτικού προσώπου της κυβέρνησης»¹.

Με ψήφους του ΣΥΝ η ΟΛΜΕ συμμετείχε αρχικά στο ΕΣΥΠ και αργότερα - όταν διέγνωσε ότι κινδυνεύει από τη λαϊκή αποδοκιμασία αλλά και ότι αυτός ο θεσμός φθείρεται - αποφάσισε να αποσύρει την εμπιστοσύνη της, όμως το 2007, με ψήφους ΣΥΝ και Παρεμβάσεων αποφασίστηκε η εκ νέου συμμετοχή της ΟΛΜΕ στο ΕΣΥΠ!

Πρόσφατα, οι δυνάμεις του οπορτουνισμού αποδέχτηκαν να μετατραπούν τα ινστιτούτα ΙΠΕΜ της ΔΟΕ και ΚΕΜΕΤΕ της ΟΛΜΕ σε προνομιακούς εταίρους της κυβέρνησης στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών κατά το πρότυπο του Πολύκεντρου της ΑΔΕΔΥ και του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ. Στη λογική αυτή, οι ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ψήφισαν (2010) να διενεργήσει το ΙΠΕΜ της ΔΟΕ έρευνα για τα 800 ολοήμερα με ενιαίο αναμορφωμένο πρόγραμμα, να ερευνήσει δηλαδή αν το νέο σχολείο της αγοράς (που προπομπός του είναι τα 800) είναι καλό ή όχι, τη στιγμή που ήδη Σύλλογοι, εκπαιδευτικοί και γονείς έχουν πάρει θέση ενάντιά του!
Με άλλα λόγια, οι δυνάμεις του οπορτουνισμού έχουν συνεισφέρει τα μέγιστα στην καλλιέργεια ψευδαισθήσεων ότι μπορούν ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ με την πίεση της «εκπαιδευτικής αριστεράς» να απολέσουν το χαρακτήρα τους ως παράγοντες εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού.

Υπέρ της ουσίας των νέων βιβλίων

Η εισαγωγή νέων βιβλίων και νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών (ΑΠΣ) το 2006 αποτέλεσε κεντρικό σταθμό στην εφαρμογή των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και εισήγαγε τη στρατηγική της ΕΕ για τη Διά Βίου Μάθηση. Μπροστά σ' αυτήν την πραγματικότητα, ο ΣΥΝ ψέλλιζε κάτι για τρόπους υλοποίησης της διαθεματικότητας, ενώ στη φάση που το εγχείρημα εφαρμοζόταν έκανε λόγο για ανεπαρκή προετοιμασία και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών².
Σύμφωνα με τις ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ (Φλεβάρης 2006) στα αρνητικά της εισαγωγής των νέων βιβλίων ήταν ότι δεν υπήρχε επιμορφωτική δράση και «...κανένα σχέδιο και καμιά στρατηγική υποδοχής των νέων βιβλίων»³. Σε επόμενη ανακοίνωσή τους, και ενώ έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία επιμόρφωσης, οι ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ υποστηρίζουν:
«Ο σχεδιασμός ενός εγχειριδίου δεν πρέπει να στηρίζεται μόνο σε μια "σύγχρονη" θεωρία μάθησης (π.χ. κονστρουκτιβισμός) και ν' ανανεώνει εικόνες, πηγές και ασκήσεις. Μήπως αυτό που δεν μπορούν να κάνουν οι συγγραφικές ομάδες πρέπει να το κάνουν οι σύλλογοι εκπαιδευτικών;»⁴.
Με λίγα λόγια, η κριτική τους ήταν από την πλευρά της υιοθέτησης της διαφοροποίησης στο όνομα της υπεράσπισης των διαφορετικών τρόπων προσέγγισης της γνώσης!

Η ευέλικτη ζώνη - προάγγελος της σχολικής διαφοροποίησης και η στάση του οπορτουνισμού

Η ενσωμάτωση των οπορτουνιστικών δυνάμεων στην αστική στρατηγική για την εκπαίδευση εκφράστηκε και στη στάση τους απέναντι στο ζήτημα της ευέλικτης ζώνης.
Οταν η ευέλικτη ζώνη βρισκόταν σε πειραματικό στάδιο, ο ΣΥΝ τη χαρακτήριζε καινοτομία και έκανε κριτική στην προχειρότητα με την οποία υλοποιούνταν⁵. Οι δυνάμεις του ΣΥΝ στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση πήραν τη θέση (Μάιος-Ιούνιος 2008):«Κατάργηση της Υπ. Απόφασης για την υποχρεωτική εφαρμογή της Ευέλικτης Ζώνης»⁶. Αρα το κίνημα των εκπαιδευτικών έπρεπε να παλεύει για κατ' επιλογή και όχι υποχρεωτική επιλογή της ευέλικτης ζώνης!
Για τις ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ δε, η ευέλικτη ζώνη αποτελούσε «μια πραγματική ευκαιρία για τη ριζοσπαστική παιδαγωγική»,⁷η οποία συνίσταται στην «...αξιοποίηση της όποιας αυτονομίας προσφέρουν τα νέα μέτρα στους εκπαιδευτικούς για την ανάπτυξη πρακτικών της ριζοσπαστικής παιδαγωγικής»⁸.

Συσκοτίζουν την ουσία της αξιολόγησης

Οι δυνάμεις του ΣΥΝ κάνουν λόγο για «παιδαγωγική/ ακαδημαϊκή αξιολόγηση», ενώ είναι ενάντια στην «αξιολόγηση - χειραγώγηση». Απορρίπτουν, δηλαδή, μόνο το αυταρχικό πλαίσιο της αξιολόγησης το οποίο υποστηρίζουν ότι επιβάλλει ασφυκτικό διοικητικό έλεγχο, περιορίζει την παιδαγωγική ελευθερία, μετατρέπει τον παιδαγωγό σε υποταγμένο υπάλληλο, ανατρέπει τις εργασιακές σχέσεις κ.ο.κ. Την ίδια θέση προβάλλουν και δυνάμεις των ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ. Φτάνουν, μάλιστα, στο σημείο να γράψουν ότι «η αυτοαξιολόγηση δεν προστατεύει από τη χειραγώγηση»⁹!
Ομως, η αξιολόγηση στην εκπαίδευση δε σηματοδοτεί την επιστροφή σε έναν επιθεωρητισμό (αν και μπορεί κατά την πρώτη φάση της εφαρμογής να εκδηλωθούν και φαινόμενα αυταρχισμού). Κυρίως, συνεπάγεται αποτίμηση με όρους ανταγωνισμού και αυτό μπορεί να συμβεί και σε καθεστώς «παιδαγωγικής ελευθερίας». Αλλωστε, η ΕΕ πάνω στο ζήτημα της αξιολόγησης ή αλλιώς «διασφάλισης της ποιότητας» είναι ξεκάθαρη και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις για δήθεν ακαδημαϊκά/παιδαγωγικά κριτήρια.
Δεν είναι φυσικά να απορεί κανείς ότι το σύνθημα για «παιδαγωγική ελευθερία» που είναι αίτημα των δυνάμεων του οπορτουνισμού υιοθετείται από το υπουργείο Παιδείας στο νέο σχέδιο νόμου για τη Διοικητική Δομή της Εκπαίδευσης (12/4/2011, κεφ. 4).

Υπέρ της ιδιωτικής Παιδείας συσκοτίζοντας ταυτόχρονα την ταξική φύση του σχολείου

Ο πρόεδρος του ΣΥΝ, Α. Τσίπρας, με δηλώσεις του όπως «δεν είμαστε εχθρικοί προς τα ιδιωτικά πανεπιστήμια»,¹⁰ αναδεικνύει την ουσία της πολιτικής του ΣΥΝ, που δεν είναι άλλη από την αποδοχή της επιχειρηματικής λειτουργίας στην εκπαίδευση στο πλαίσιο μιας οριοθετημένης (!) αγοράς.
Σε αυτό το μήκος κύματος, η διαφοροποίηση των προγραμμάτων σπουδών στο σχολείο αποτελεί αίτημα προκειμένου να μειωθεί η σχολική αποτυχία¹¹. Αποκορύφωμα αυτής της θέσης η πρόταση για Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας, τις οποίες σπεύδει να υλοποιήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ! Θέση που έχουν και οι Παρεμβάσεις (Διακήρυξη για το 14ο συνέδριο της ΟΛΜΕ).
Η κριτική στην αποκέντρωση της εκπαίδευσης εκ μέρους του ΣΥΝ μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: «Κάντε αποκέντρωση αλλά δώστε και χρήματα»! Λες και το ζήτημα είναι μόνο αυτό και όχι η διαφοροποίηση του προγράμματος σπουδών, η παρέμβαση χορηγών κ.τ.λ. Μάλιστα, ο ΣΥΝ συνειδητά εστίασε το πρόβλημα της αποκέντρωσης στην ευθύνη του Δήμου, ενώ είναι γνωστό ότι η κυβερνητική πολιτική ρίχνει το βάρος στην αυτόνομη - ανταγωνιστική λειτουργία του σχολείου με εμπλοκή της Τοπικής Διοίκησης και των επιχειρήσεων.
Αντικειμενικά, σε όλη την περίοδο προ κρίσης ο ΣΥΝ συνέβαλε στην εκλαΐκευση της αστικής στρατηγικής για διαφοροποιημένη εκπαιδευτική διαδικασία και άνοιξε το δρόμο για την αποδοχή των αντιδραστικών θέσεων του ΠΑΣΟΚ για την Παιδεία που σήμερα γευόμαστε.
Ανάλογα κινήθηκαν σε όλο αυτό το διάστημα και οι δυνάμεις των ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ. Μάλιστα, στην απεργία των δασκάλων το 2006 πρωτοστάτησαν μαζί με την ΠΑΣΚ στο να μην έχει το κίνημα θέση εναντίωσης στην αποκέντρωση! Αργότερα, στα κείμενά τους η αποκέντρωση έμπαινε με τέτοιον τρόπο που άφηνε ανοιχτό το παράθυρο για μια καλή, προοδευτική αποκέντρωση, παίζοντας μια χαρά το παιχνίδι της σοσιαλδημοκρατίας...

Το «νέο σχολείο» του ΠΑΣΟΚ και η στάση των δυνάμεων του οπορτουνισμού

Η πολιτική του «νέου σχολείου» της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ εκφράζει συνολικά την αστική στρατηγική των αναδιαρθρώσεων στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Βαθαίνει και πηγαίνει παραπέρα το βαθιά ταξικό και αντιδραστικό τοπίο στην εκπαίδευση, προσαρμόζει πιο στενά το σχολείο στις ανάγκες του κεφαλαίου.
Μετά τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ (Οκτώβρης 2009), ο ΣΥΝ πήρε τη θέση ότι αυτές ήταν γενικόλογες και ότι δεν διευκρίνιζαν σε ποια κατεύθυνση θα κινούνται¹²!
Οταν το υπουργείο Παιδείας αποφασίσε να γίνει πιο «συγκεκριμένο», τότε ο ΣΥΝ υποστηρίζει ότι «...ακόμα και αυτά τα μέτρα που διακηρύσσει η κυβέρνηση ότι προτίθεται να εφαρμόσει απαιτούν επαρκείς οικονομικούς πόρους»¹³ και συνεχίζει στην ίδια ρότα: το κείμενο του «νέου σχολείου» χαρακτηρίζεται από προχειρότητα, αντιφάσεις και γενικολογίες με ευδιάκριτο στοιχείο ότι είναι εναρμονισμένο με το νεοφιλελευθερισμό!
Η στάση των δυνάμεων του οπορτουνισμού μπροστά στην εφαρμογή του «νέου σχολείου» και γενικότερα των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων στην εκπαίδευση προσαρμόστηκε λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο της δυσαρέσκειας από την ασκούμενη πολιτική, τις θέσεις και τη δράση του ΠΑΜΕ, κρατώντας όμως πάντα την ουσία της αποδοχής της σχέσης αστικής οικονομίας και πολιτικής και έχοντας πάντα ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τις αστικές κυβερνήσεις, μιλώντας για «κατ' όνομα διαβουλεύσεις».
Τον τελευταίο καιρό, κεντράρουν στην πολιτική περικοπών της κυβέρνησης λόγω της κρίσης, φθάνουν να εγκαλούν την κυβέρνηση για το ότι δε δίνει χρήματα για τα 800 ολοήμερα σχολεία που είναι πιλοτικά για την επέκταση της διαφοροποίησης, κρίσιμος δηλαδή κρίκος προώθησης των αναδιαρθρώσεων στην εκπαίδευση¹⁴και αναγορεύουν το «νέο σχολείο» σε σχολείο του ΔΝΤ και της τρόικας και έτσι βγάζουν λάδι το μακρόπνοο ταξικό χαρακτήρα των αναδιαρθρώσεων¹⁵. Χαρακτηριστικός είναι ο τίτλος ρεπορτάζ της «Αυγής»: «Στα όρια της νομιμότητας οι συγχωνεύσεις σχολείων» (22/1/2011)! Δεν παύουν, ταυτόχρονα, να μιλούν για ασάφειες σε κάθε νομοσχέδιο που κατεβάζει η κυβέρνηση, ενώ ασκούν και κριτική ότι το ΠΑΣΟΚ πρέσβευε τη σχολική αυτονομία, ενώ τώρα την παρουσιάζει ψευδεπίγραφα¹⁶.
Στο ίδιο μήκος κύματος, στελέχη των ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ χαρακτήρισαν τα 800 ολοήμερα με ενιαίο αναμορφωμένο πρόγραμμα ως «δεξαμενές γνώσης» («Νέα» 18 Ιούνη 2010). Ως προς το ζήτημα της διοικητικής δομής της εκπαίδευσης, οι ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ κάνουν λόγο για «υποτιθεμένη αποκέντρωση» και κυρίως ασκούν κριτική στο γεγονός ότι «η αυτονομία των σχολικών μονάδων αφορά μόνο τον προϋπολογισμό και τη διαχείριση των πιστώσεων[...] και όχι τη δυνατότητα συνδιαμόρφωσης άλλων πιο καίριων πλευρών της εκπαιδευτικής πολιτικής»¹⁷! Πάνω στο ίδιο ζήτημα και οι Παρεμβάσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (6/12/2010) κάνουν λόγο για «απαράδεκτο αιφνιδιασμό και ασάφεια των προτάσεων του Υπουργείου».

Να ηττηθούν τα στηρίγματα του κυβερνητικού συνδικαλισμού!

Για να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις ανασύνταξης του κινήματος, προϋποθέσεις λαϊκής αντεπίθεσης στη γραμμή της ικανοποίησης των λαϊκών αναγκών, στη γραμμή «την κρίση να πληρώσει η πλουτοκρατία» χρειάζεται να ηττηθούν οι οπορτουνιστικές αντιλήψεις, που αποτελούν στήριγμα του κυβερνητικού συνδικαλισμού, γιατί είναι αυτές που δίνουν το «αριστερό άλλοθι» σε αυτόν. Εχουν ευθύνες γιατί συντηρούν μια κατάσταση συναίνεσης και αναμονής στην επίθεση που διεξάγεται, αντιδρούν με «ναι μεν αλλά», αφοπλίζοντας πολιτικά το κίνημα.
Κανένας εκπαιδευτικός δεν πρέπει να αποπροσανατολιστεί από την καιροσκοπική τους τακτική να μετακινούνται από θέση σε θέση ανάλογα με το ακροατήριο και να αποποιούνται σε τοπικό ή κεντρικό επίπεδο όσα οι δυνάμεις τους στηρίζουν κατά περίπτωση, προσπαθώντας κάθε φορά να αποκρύψουν την ουσία της συμφωνίας τους στη διαχείριση καπιταλιστικής κοινωνίας.
Κανένας εκπαιδευτικός που ασφυκτιά, που πλήττεται από την επίθεση στα δικαιώματά του, που προβληματίζεται για το «πού θα πάνε τα πράγματα», δεν πρέπει να εμπιστευθεί τις αφερέγγυες αυτές δυνάμεις.
Χρειάζεται, απαιτείται, να ισχυροποιηθεί το ΠΑΜΕ, η μόνη δύναμη που μπορεί να γίνει το αντίπαλο δέος.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1. Κείμενο του ΣΥΝ, Για μια δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, σελ.10.
2. http://www.syn.gr/downloads/2010031314/e_zografaki.pdf
3. Παιδαγωγικός Ομιλος, Νέα Βιβλία - Παλιές συνήθειες, Φλεβάρης 2006.
4. Παιδαγωγικός Ομιλος - Παρεμβάσεις Κινήσεις Συσπειρώσεις ΠΕ, Νέα Βιβλία: Εικονική Ενημέρωση - Εικονική Συζήτηση. Καμιά συμμετοχή των εκπαιδευτικών της πράξης.
5. Για μια δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, σελ. 25.
6. Ανακοίνωση της Αυτόνομης Παρέμβασης Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Μάιος - Ιούνης 2008.
7. Ριζοσπαστική Παιδαγωγική:Μέσα από τους θεσμούς ή μέσα από το κίνημα; Εισήγηση του Π. Μενδώνη, από τον Παιδαγωγικό Ομιλο των Παρεμβάσεων Κινήσεων Συσπειρώσεων ΠΕ, Γιάννενα 17-5-2004 για την ημερίδα που διοργανώνει η ΔΟΕ, με θέμα: «Διαθεματικό Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών - Ευέλικτη Ζώνη».
8. Ο.π.
9. Απόφαση του Συλλόγου Δασκάλων Πειραιά με εισήγηση των Παρεμβάσεων (27/4/2010).
10. Συνέντευξη Αλ. Τσίπρα στην εφημερίδα «Σημερινή», 16 Ιούνη 2008.
11. Θέσεις του ΣΥΝ για την ελεύθερη πρόσβαση στα ΑΕΙ, 26/2/2007.
12. Οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης και η Παιδεία, Γρ. Καλομοίρης, Παιδεία και Κοινωνία, τεύχος 47, Οκτώβρης 2009, σελ. 12.
13. Τμήμα Παιδείας του ΣΥΝ, 5/3/2010.
14. Ανακοίνωση του Τμήματος Παιδείας του ΣΥΝ, 21/1/2011.
15. Βλ. Ανακοίνωση των Παρεμβάσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, όπου γίνεται λόγος για το υπουργείο Παιδείας του ΔΝΤ! (10/1/2011).
16. Δήλωση της Εφης Καλαμαρά, μέλους ΠΓ του ΣΥΝ, υπεύθυνης για θέματα Παιδείας, σχετικά με το κείμενο εργασίας του υπ. Παιδείας, με θέμα «Αναδιοργάνωση διοικητικής δομής του εκπαιδευτικού συστήματος» (2/12/2010).
17. Αγωνιστική Παρέμβαση, 11/1/2011.

Θεοδώρα ΔΡΙΜΑΛΑ
Μέλος της Πανελλαδικής Γραμματείας Εκπαιδευτικών του ΠΑΜΕ και του ΔΣ της ΔΟΕ