ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΟΙ ΔΗΜΟΙ: Το πρόγραμμα «εξυγίανσης» και οι πραγματικές αιτίες για τα χρέη των δήμων.

Ενα πρόγραμμα που θα υλοποιηθεί για τους υπερχρεωμένους δήμους και θα φέρει νέα δεινά στις εργατικές - λαϊκές οικογένειες παρουσίασε την περασμένη Πέμπτη η κυβέρνηση. Το λεγόμενο πρόγραμμα εξυγίανσης, στο πλαίσιο του «Καλλικράτη», προβλέπει την περικοπή κάθε πόρου και χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό σε μια σειρά δήμους που είναι χρεωμένοι, προκειμένου με αυτόν τον τρόπο να πληρώσουν τα χρέη τους.

Το αποτέλεσμα;

• Χιλιάδες απολύσεις εργαζομένων, πάγωμα προσλήψεων.
• Υποβάθμιση, αναστολή ή ακόμα και κατάργηση μιας σειράς υπηρεσιών - έστω και αυτών που ήταν υποτυπώδεις ή αποσπασματικές - που εξυπηρετούσαν ένα μικρό κομμάτι εργατικών-λαϊκών οικογενειών.
• Ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της φορολογίας για μια σειρά έργα και αύξηση της πληρωμής για όσες υπηρεσίες θα παρέχονται.
• Τα ποσά που αναλογούν σε αυτούς τους δήμους από τους θεσμοθετημένους πόρους (ΚΑΠ) και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (σ.σ. χρήματα των εργαζομένων και των άλλων λαϊκών στρωμάτων που προέρχονται από τη φορολογία, το ΦΠΑ και το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας) θα δεσμεύονται άμεσα και δε θα αποδίδονται στους δήμους. Θα πηγαίνουν κατευθείαν στις τράπεζες από τις οποίες οι δήμοι έχουν πάρει δάνειο για να λειτουργούν.

Αυτές οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν τη θέση του ΚΚΕ, που προειδοποιούσε το λαό για τον αντιδραστικό ρόλο του «Καλλικράτη». Πρέπει να σημειώσουμε ακόμα ότι για τα χρέη των δήμων αποκλειστικά υπεύθυνη είναι η πολιτική των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, αλλά και των δημοτικών αρχών (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑ.Ο.Σ.) που την εφαρμόζουν.

Οι δήμοι που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα εξυγίανσης:

• Υποχρεούνται να διαθέσουν μέρος ή το σύνολο των πάσης φύσεως εσόδων τους - ΚΑΠ, ΣΑΤΑ (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης), εισπράξεις από τέλη και ανταποδοτικές υπηρεσίες κ.ο.κ. - προς εκπλήρωση των στόχων που θα θέτει το «πρόγραμμα» (αποπληρωμή δανείων προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και άλλα πιστωτικά ιδρύματα, εξυπηρέτηση υποχρεώσεων προς προμηθευτές κ.ο.κ.). Οι ίδιοι οι δήμοι θα διαχειρίζονται μόνο τα αναγκαία ποσά για την υποτυπώδη λειτουργία τους.
• Θα παγώσουν ή θα περιοριστούν δραστικά οι προσλήψεις προσωπικού, ενώ είναι σχεδόν βέβαιο - αν και δεν ομολογείται - πως θα υπάρξουν μαζικές απολύσεις και δραστικός περιορισμένος κυρίως του προσωπικού που εργάζεται με ελαστικές σχέσεις εργασίας.
• Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο «εξυγίανσης» περιλαμβάνονται και μια σειρά άλλων μέτρων τα οποία θα εξειδικευθούν όταν συνταχθούν τα ειδικά προγράμματα ανά δήμο. Τα μέτρα αυτά θα αφορούν στην αύξηση των εσόδων των δήμων. Ομως, τέτοια αύξηση δεν μπορεί να προκύψει από αλλού παρά μόνο από την αύξηση της δημοτικής φορολογίας (πάσης φύσεως τέλη), την εκποίηση δημοτικής περιουσίας (αξιοποίηση τη λέει η κυβέρνηση) και φυσικά την ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών και υποδομών.

Ο χρόνος εφαρμογής του προγράμματος εξυγίανσης, σύμφωνα με τον «Καλλικράτη» και τις κυβερνητικές ανακοινώσεις, δεν μπορεί να υπερβαίνει μια δημοτική περίοδο. Ομως, τα προγράμματα αυτά θα είναι πολύ μεγαλύτερης διάρκειας και η εκάστοτε νέα δημοτική αρχή που θα προκύπτει από τις τοπικές εκλογές θα τα επικαιροποιεί.

Πώς δημιουργήθηκαν τα χρέη

Ας δούμε, όμως, πώς δημιουργήθηκαν τα χρέη στους δήμους:

Η κυβέρνηση και η ΚΕΔΚΕ (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ) προσπαθούν να κρύψουν ότι σημαντικό μερίδιο στο σημερινό οικονομικό πρόβλημα έχουν οι πολιτικές παράδοσης έργων στο κεφάλαιο. Θυμίζουμε ότι το πρόγραμμα «Θησέας», που ενέκριναν οι κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και οι δήμοι που πρόσκεινται σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, επιβάλλει την υλοποίηση έργων στους δήμους μέσω Συμπράξεων Δημόσιου - Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Κάτι που οδήγησε σε έργα που συμφέρουν το κεφάλαιο, δηλαδή αποφέρουν κέρδη σε αυτό και όχι σε έργα που έχουν ανάγκη οι λαϊκές - εργατικές οικογένειες. Τώρα, το πρόγραμμα «ΕΛΛΑΔΑ» (σ.σ. συνέχεια του «ΘΗΣΕΑ»), που βρίσκεται στα σκαριά, κινείται στις ίδιες κατευθύνσεις.

Ποια είναι η πρακτική; Δήμοι επιλέγουν ή προτίθενται να χρηματοδοτήσουν έργα επιχειρηματικής δραστηριότητας, για παράδειγμα Τσιμεντονήσι στην Ανατολική Αττική, όταν όλη η περιοχή δεν έχει αποχετευτικό δίκτυο. 'Η εγκρίνονται έργα (π.χ. από το ΕΣΠΑ) για ποδηλατόδρομους και άλλες αισθητικές παρεμβάσεις, όταν την ίδια στιγμή αποκλείονται έργα όπως σχολεία, παιδικοί σταθμοί κλείνουν, αντιπλημμυρικά ή έργα αντισεισμικής θωράκισης μένουν στα χαρτιά, με αποτέλεσμα να απειλούνται ακόμα και ανθρώπινες ζωές.

Είναι σαφής ο προσανατολισμός να δαπανούν οι δήμοι τα «πακέτα» χρημάτων σε επιλογές όπως οι παραπάνω και να καταφεύγουν μετά στο δανεισμό για να καλύψουν βασικές ανάγκες. Δάνεια που στη συνέχεια δημιουργούν τα χρέη που πληρώνουν οι εργαζόμενοι.

Οι παρακρατημένοι πόροι

Μία άλλη πλευρά:

Σύμφωνα με τους αστικούς νόμους και το αστικό Σύνταγμα, το κράτος πρέπει να καταβάλλει κάθε χρόνο στους δήμους ένα συγκεκριμένο ποσοστό από τον κρατικό προϋπολογισμό στους δήμους. Ομως, αυτό δε γινόταν, δε γίνεται και δε θα γίνεται ακόμα περισσότερο από δω και πέρα.

Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ παρακρατούν αυθαίρετα αυτούς τους πόρους, με αποτέλεσμα το σύνολο αυτής της παρακράτησης να έχει φτάσει και να ξεπερνά τα 10,5 δισ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα είναι χρήματα του λαού, των εργαζομένων και των άλλων λαϊκών στρωμάτων που έχουν πληρώσει μέσω της άγριας φορολόγησης και υποτίθεται ότι μέρος αυτών των χρημάτων θα επιστραφεί στους εργαζόμενους με την παροχή έργων και υπηρεσιών μέσω των δήμων. Αυτή η κατάσταση έχει αποτέλεσμα οι δήμοι να οδηγούνται σε τραπεζικό δανεισμό ακόμα και για πάγιες υποχρεώσεις.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο κρατικός προϋπολογισμός είναι μέσο πρόσθετης απομύζησης των εργαζομένων και πρόσθετο μέσο στήριξης των επιχειρηματιών. Ωστόσο, η τοπική διοίκηση πρέπει να έχει σημαντικό μερίδιο χρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό που, σε τελευταία ανάλυση, είναι μέρος του κοινωνικά παραγόμενου πλούτου. Πάγια θέση του ΚΚΕ είναι πως οι αντιλαϊκοί φόροι, μέσω των οποίων χρηματοδοτείται η Τοπική Διοίκηση, πρέπει να καταργηθούν. Και αυτό πρέπει να συνδυαστεί με την πάλη κατά του κρατικού προϋπολογισμού που κάνει συνεχή ανακατανομή σε βάρος του λαού και των αναγκών του. Μόνο έτσι μπορεί να συνδεθεί η πάλη για τη χρηματοδότηση των δήμων με την πάλη κατά του «Καλλικράτη» και του ίδιου του χαρακτήρα της Τοπικής Διοίκησης.

Η διεθνής εμπειρία

Πολλοί δήμοι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες είναι χρεωμένοι σε τράπεζες. Η πρακτική του δανεισμού ενός δήμου είναι συνηθισμένη και συμβαίνει έτσι κι αλλιώς και στην Ελλάδα. Αιτιολογία για το δανεισμό αποτελεί το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι πόροι για να ασκήσει ένας δήμος μια σειρά αρμοδιότητες.

Ας δούμε συγκεκριμένα παραδείγματα:

1. Στην Ιταλία, στην πόλη Ρεκανάτι, των 22.000 κατοίκων, για να αντιμετωπιστούν τα χρέη ιδιωτικοποιήθηκε το πάρκο της πόλης, έκλεισαν οι δημοτικοί παιδικοί σταθμοί, μειώθηκαν τα βοηθήματα προς τους ηλικιωμένους και ανεστάλησαν έργα επιδιόρθωσης των γραφικών πλακόστρωτων δρόμων.

2. Στο δήμο του Σεντ Ετιέν, στη Νοτιοανατολική Γαλλία, αυξήθηκαν δύο φορές οι φόροι, μειώθηκε κατά τα 2/3 το σχέδιο ανακαίνισης του τοπικού μουσείου και ματαιώθηκε η κατασκευή γραμμής τραμ.

3. Στη Γερμανία, σύμφωνα με τη Γερμανική Ομοσπονδία Δημοτικών Συμβουλίων, τα έσοδα από τους τοπικούς φόρους ήταν κατά 7 δισ. λιγότερα το 2009. Ετσι άρχισαν οι περικοπές. Η πρωτεύουσα της χώρας, το Βερολίνο, για εξοικονόμηση πόρων προχώρησε σε μείωση προσωπικού, μισθών και υπηρεσιών, κλείνοντας αρκετές εγκαταστάσεις, όπως δημοτικές πισίνες, βιβλιοθήκες, θέατρα, ή αυξάνοντας πολύ σε άλλες τις συνδρομές και τα εισιτήρια εισόδου. Επίσης, πολλές πόλεις και δήμοι της Γερμανίας, όπως το Λεβερκούζεν, επιζούν με μεσοπρόθεσμο δανεισμό.

4. Στην Ισπανία, οι περισσότερες περιφέρειες της χώρας βασίζουν τα έσοδά τους σε μεγάλο βαθμό στη φορολογία, που λόγω της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης προβλέπεται ότι θα έχει δραστικά μειωμένη απόδοση.

Με δεδομένες αυτές τις εξελίξεις, οι εργαζόμενοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα πρέπει να αντιδράσουν άμεσα. Να υπάρξει οργανωμένη αντίδραση και κίνημα και ενάντια στην κυβέρνηση, αλλά και στις δημοτικές αρχές και παρατάξεις που στήριξαν και στηρίζουν το νόμο «Καλλικράτη» και αποθέωναν τη διοικητική μεταρρύθμιση που θα φέρει κι άλλα δεινά στα λαϊκά νοικοκυριά. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν καμία ευθύνη για τα χρέη των δήμων. Αποκλειστικά υπεύθυνοι είναι η πολιτική ΠΑΣΟΚ - ΝΔ και οι δημοτικές αρχές που την υλοποιούν δίνοντας ζεστό χρήμα στους επιχειρηματίες.