Οι πληροφορίες για φυλάρχους
που συμμαχούν με τους αντικαθεστωτικούς διαδηλωτές, για στελέχη του στρατού που αποσκιρτούν, για στρατιώτες που εκτελέστηκαν επειδή δε δέχτηκαν να βάλλουν κατά διαδηλωτών, για διπλωμάτες που εγκαταλείπουν το καθεστώς και για μισθοφόρους από το Τσαντ, τη Νότια Αφρική, αλλά και την Ανατολική Ευρώπη, που μακελεύουν πολίτες από πόλη σε πόλη, διαδέχονται η μία την άλλη. Καραβάνια ξένων υπηκόων προσπαθούν να εγκαταλείψουν όπως όπως τη χώρα, διά θαλάσσης, αέρος και στεριάς, ενώ μέσα από την κινητοποίηση κυβερνήσεων και εταιρειών για την απομάκρυνση των πολιτών τους αποκαλύφθηκε το πόσο πολλές και πόσο σημαντικές επενδύσεις έχουν μια σειρά από μεγάλες δυνάμεις στη χώρα, γεγονός που, αυτομάτως, την καθιστά σημαντική, οικονομικά, ενεργειακά, και γεωστρατηγικά. Με άλλα λόγια, από τα σενάρια για το τι μέλλει γενέσθαι, τίποτε δεν μπορεί ν' αποκλειστεί.Αλλωστε και όσα διερρέονταν την Παρασκευή το βράδυ από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ που συνεδρίαζε το επιβεβαιώνουν. Σύμφωνα με αυτές, στο 6σέλιδο της απόφασης για τη Λιβύη, με πρωτοβουλία των αντιπροσώπων της Βρετανίας και της Γαλλίας και στήριξη των ΗΠΑ αναφέρεται: «Οι επιθέσεις κατά Λίβυων αμάχων μπορεί να είναι "εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας" που δικάζονται ενώπιον του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, που ο ΟΗΕ έχει συστήσει και εδρεύει στη Χάγη». Επίσης στο ίδιο σχέδιο αναφέρεται ότι «θεσπίζεται και η απαγόρευση, εφεξής, πώλησης οπλισμού προς τη Λιβύη, όπως και η απαγόρευση ταξιδιών στο εξωτερικό και η δέσμευση περιουσιακών τους στοιχείων στο εξωτερικό ενός αριθμού κορυφαίων αξιωματούχων του λιβυκού σημερινού καθεστώτος».
Ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπάρακ Ομπάμα από την πλευρά των ΗΠΑ ανακοίνωσε κυρώσεις εναντίον της Λιβύης, με εντολή για πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και συναλλαγών.
Το «θαύμα της οικονομίας»
Στις αρχές της δεκαετίας του '80, η Λιβύη ήταν μία από τις πιο πλούσιες χώρες της ηπείρου. Η διασύνδεσή της με τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ιδιαίτερα μετά το 1999, που το καθεστώς έκανε στροφή 180 μοιρών, σε σχέση με τη στάση που κρατούσε απέναντι σε αυτές τις δυνάμεις, είναι μεγάλη. Οι εξαγωγές πετρελαίου σε σύγκριση με τον μικρό, σε αριθμό, πληθυσμό της (περίπου 6.500.000) της επιτρέπουν να διατηρεί ακόμη και σήμερα ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν εισοδήματα στην ευρύτερη αραβική περιοχή, ενώ παράλληλα υπό τη σκέπη του κράτους παραμένει ένα εκτεταμένο δίκτυο κοινωνικής ασφάλισης, εκπαίδευσης και στέγασης. Σε αυτούς ακριβώς τους τομείς πίεζε για περαιτέρω «διαρθρωτικές αλλαγές» το ΔΝΤ, το οποίο, βέβαια, στην πλέον πρόσφατη έκθεσή του (9 Φλεβάρη 2011) εξαίρει τις οικονομικές επιλογές (ιδιωτικοποιήσεις σε περισσότερες από 100 κρατικές επιχειρήσεις από το 2003 κυρίως στους τομείς των διυλιστηρίων, του τουρισμού και των κατασκευών και πλέον και τραπεζών). Δηλώνει, όμως, «αισιόδοξο για τις μακρο-οικονομικές προοπτικές» της χώρας που «δεν φαίνεται να την αγγίζουν οι εξελίξεις σε Αίγυπτο και Τυνησία»! Ομως και το ΔΝΤ επισήμαινε ότι το ποσοστό της ανεργίας, μεταξύ των νέων, είχε εκτιναχθεί στο 21% αποτελώντας μια ωρολογιακή βόμβα, που όπως φαίνεται εξερράγη. Αν σε αυτό, προσθέσει κανείς ότι μέσα στις διαρθρωτικές αλλαγές εντάσσεται η περικοπή των κρατικών βοηθημάτων, η περιστολή του δημόσιου τομέα και το ταυτόχρονο «άνοιγμα της ψαλίδας», καθώς μέλη της οικογένειας Καντάφι και συνεργάτες βρέθηκαν να διαχειρίζονται τεράστιο πλούτο (μέσα από τις συμφωνίες με τις ξένες εταιρείες), μπορεί ν' αντιληφθεί έναν από τους παράγοντες της λαϊκής οργής. Κύριοι πυλώνες της λιβυκής οικονομίας είναι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Υπό κανονικές συνθήκες η Λιβύη παράγει 1,6 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως και κατέχει τη 12η θέση στην παγκόσμια κατάταξη των εξαγωγικών χωρών. Το 85% του λιβυκού πετρελαίου διοχετεύεται στην Ευρώπη. Περίπου 22% εισάγει η Ιταλία και 8% η Γερμανία.
Επίσης, η Ιταλία, τον Αύγουστο του 2008, υπέγραψε με τη Λιβύη, συμφωνία με την οποία η Ρώμη θα καταβάλει στην Τρίπολη 5 δισ. δολάρια ως «αποζημίωση για την αποικιοκρατία», με αντάλλαγμα τα μέτρα που οι λιβυκές αρχές θα έπαιρναν για να σταματούν τους μετανάστες στις λιβυκές ακτές πριν περάσουν στην Ευρώπη. Ανάλογες συμφωνίες έχει υπογράψει η Λιβύη και με τη ΕΕ συνολικά.
Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης ιταλο-λιβυκής συνεννόησης, συμφωνήθηκε και η πραγματοποίηση επενδύσεων στην Ιταλία μέσα από την Λιβυκή Αρχή Επενδύσεων, της οποίας το έργο εξαίρει το ΔΝΤ στην τελευταία του έκθεση. Η Λιβυκή Αρχή Επενδύσεων - LIA (Libyan Investment Authority) κατέχει το 7,5% της ιταλικής τράπεζας UniCredit,είναι δηλαδή ο μεγαλύτερος ξένος μέτοχος του χρηματοπιστωτικού γίγαντα. Ακόμη και μετοχές στη Γιουβέντους έχει η LIA. Σύμφωνα, δε, με δημοσιεύματα του Τύπου συμμετέχει και στην αυτοκινητοβιομηχανία FIAT με περίπου 2% των μετοχών. Η LIA, επίσης, έχει επενδύσει σε ευρωπαϊκά ΜΜΕ και σε ρωσικές εταιρείες, ακόμη και σε τουρκικά ακίνητα.
Η Γερμανία, από την άλλη, πέραν του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, εισήγαγε πέρσι από τη Λιβύη άλλα προϊόντα αξίας ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Αλλά και ως χώρα εισαγωγής γερμανικών αγαθών η Λιβύη δεν είναι ασήμαντη. Πέρσι οι γερμανικές εξαγωγές αυτοκινήτων, μηχανημάτων, τροφίμων, φαρμάκων και χημικών προϊόντων ήταν της τάξεως του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ.
Δεκάδες εταιρείες ξένων κεφαλαίων δραστηριοποιούνται, πλέον, στη Λιβύη, όπως oι γερμανικές «Siemens» και«Ferrostaal», η χημική BASF και άλλες. Κυρίαρχο ρόλο, βέβαια, έχουν οι πετρελαϊκές, όπως η βρετανο-ολλανδική πετρελαϊκή «Shell», η βρετανική πετρελαϊκή BP, η ισπανική πετρελαϊκή «Repsol», η ιταλική ΕΝΙ, η γαλλική TOTAL, η αμερικανική «Exxon-Mobil» και, με μεγάλες επενδύσεις, η κινεζική CNPC, όπως και άλλες κινεζικές, οι οποίες προσπαθούν, σήμερα, να επαναπατρίσουν τους περίπου 50.000 Κινέζους εργαζόμενους στη Λιβύη. Στη Λιβύη δραστηριοποιούνται και ελληνικές εταιρείες (π.χ. ΕΛΠΕ, αλλά και κατασκευαστικές), ενώ η Λιβύη αποτελεί για την Ελλάδα το δεύτερο, μετά τη Σαουδική Αραβία, προμηθευτή πετρελαίου.
Η «Τρίτη Θεωρία» και ο κομβικός ρόλος των φυλών
Εφαρμόζοντας τη θεωρία του «περί Τρίτου Δρόμου» - ούτε καπιταλισμό ούτε κομμουνισμό όπως έλεγε στο «Πράσινο Βιβλίο» του - ο Καντάφι από το 1969, που ανέλαβε την εξουσία ανατρέποντας τον βασιλιά Ιντρις και ίδρυσε την λεγόμενη «Αραβική Σοσιαλιστική Λιβυκή Δημοκρατία της Τζαμαχιρίγια» (υπό την επιρροή του Νασερισμού στην Αίγυπτο και του αραβικού εθνικισμού), κυβερνά τη χώρα με ένα 12μελές «Επαναστατικό Συμβούλιο». Αυτό αποτελείται από τους ίδιους αξιωματικούς που συνεργάστηκαν στην ανατροπή του '69 και 1.500 «Λαϊκές Επιτροπές» (εκλέγονται ανά 4 χρόνια) που εκλέγουν, με τη σειρά τους, 32 «τοπικές λαϊκές συνελεύσεις», οι οποίες με τη σειρά τους εκλέγουν την «Εθνική Γενική Λαϊκή Συνέλευση» (βουλή) και την «Εθνική Γενική Λαϊκή Επιτροπή» (σαν κυβέρνηση). Πολιτικά κόμματα δεν υπάρχουν από το 1972, ούτε συνδικάτα, παρά μόνο επαγγελματικές ενώσεις που απορροφούνται από τις «Λαϊκές Επιτροπές» και «Συνελεύσεις». Αν κάτι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη Λιβύη, ακόμη και σήμερα, όπως και σε άλλες αραβικές χώρες, είναι οι φυλές. Στη Λιβύη υπάρχουν 140 φυλές, αλλά οι ισχυρότερες, όσον αφορά στην επιρροή τους, είναι 30. Ο Καντάφι στηρίχτηκε στις φυλές για να εδραιώσει την εξουσία του το 1969. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, στηρίχτηκε κυρίως στις φυλές Gadhafi, Magarha, Tarouna και Warfalla, από όπου προέρχεται και η πλειοψηφία των ανδρών των δυνάμεων ασφαλείας και του στρατού. Το καθεστώς Καντάφι αξιοποίησε και εξισορρόπησε ανάμεσα στις φυλές ως ενοποιητικός παράγοντας, διανέμοντας, ως αντάλλαγμα για τις διάφορες υπηρεσίες, πλούτο και αξιώματα και επιβάλλοντας, έτσι, διά του «τρίτου δρόμου» τη θέλησή του σε όλη τη χώρα. Μάλιστα, με ειδική ρύθμιση το 1994, είχε προβλέψει στις διάφορες «Λαϊκές Επιτροπές» να εκπροσωπούνται αναλογικά όλες οι φυλές έτσι ώστε να μπορεί να κρατά τους πάντες ικανοποιημένους. Οι τελευταίες εξελίξεις, όμως, δείχνουν ότι πλέον η ισορροπία αυτή έχει χαθεί. Σειρά φυλάρχων, μεταξύ των οποίων και οι φύλαρχοι των Warfalla και Tarouna, που ελέγχει μεγάλο τμήμα της Δυτικής Λιβύης, υπό το βάρος των αιματηρών εξελίξεων, γύρισαν την πλάτη στο καθεστώς. Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι επί της ουσίας οι φυλές κάνουν κουμάντο και τα μέλη τους συνήθως είναι ένοπλα και με δεδομένο ότι ο τακτικός στρατός βρισκόταν πάντα σε μια σχετικά αποδυναμωμένη θέση, ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα των αρχών της δεκαετίας του '90, αντιλαμβάνεται ότι το τι μέλλει γενέσθαι στη χώρα, ακόμη και στο επίπεδο της διατήρησης της ενότητάς της, εξαρτάται πολύ από τις φυλές, που, προς το παρόν, φαίνεται να έχουν επιλέξει «στρατόπεδο» και αυτό δεν είναι η εξουσία Καντάφι.
Τα ερωτήματα που τίθενται βέβαια είναι πολλά. Ολες οι δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις συγκλίνουν στο ότι οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις «δίνουν την εντύπωση κεντρικού συντονισμού». Υπάρχει κάποια τέτοια συνεννόηση μεταξύ των φυλών ή και του στρατού; Κανείς δε γνωρίζει με βεβαιότητα. Το βέβαιο είναι ότι η Λιβύη είναι πολύ πλούσια ενεργειακά και όχι μόνο για την Ευρώπη, αλλά και για τη Ρωσία και την Κίνα που έχει μεγάλες επενδύσεις στη χώρα και οι ταραχές τής στοιχίζουν πολύ. Η Λιβύη είναι πολύ κοντά, γεωγραφικά, στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες κρίσιμης σημασίας για τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα χώρες, όπως η Αίγυπτος, και είναι πολύ μεγάλη η εμπλοκή του καθεστώτος Καντάφι, οικονομικά, σε μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες (π.χ. στην Ιταλία), πράγμα που κάνει ακόμη πιο πιθανή την έξωθεν παρέμβαση. Είτε άμεση είτε έμμεση. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι εκτός από τα δικαιώματα και το αίμα του λιβυκού λαού, στους δρόμους των λιβυκών πόλεων διακυβεύονται και πολλά άλλα συμφέροντα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου