Σελίδες

8 Ιουλ 2012

Η καπιταλιστική κρίση, οι κίνδυνοι που απορρέουν από αυτήν και η φιλολαϊκή διέξοδος

Το τελευταίο τρίτο του 15ου και οι πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα αποτελούν περίοδο ιστορικής σημασίας για την αγγλική αστική τάξη, καθώς μπήκαν οι βάσεις της κεφαλαιοκρατικής ανάπτυξης.
Οι αλλαγές που συντελέστηκαν τη βραχύβια αυτή περίοδο, όπου, με οικονομικούς όρους έλαβε χώρα η πρωταρχική συσσώρευση του κεφαλαίου, κάθε άλλο παρά ειδυλλιακή ήταν. Η δημιουργία των πρώτων φύτρων καπιταλιστικής ανάπτυξης, έγινε με επίκεντρο τη βίαιη αλλαγή της ιδιοκτησίας της γης, η οποία σταδιακά πέρασε στα χέρια των μεγάλων παχτωτών, των κεφαλαιούχων, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν μισθωμένους εργάτες γης. Το πέρασμα της ιδιοκτησίας της γης, από τις παλιές φεουδαρχικές δομές - στις οποίες όμως είχαν εισχωρήσει και πολλοί ελεύθεροι καλλιεργητές που διατηρούσαν δική τους γη και επιβίωναν αξιοπρεπώς - στους μεγάλους κεφαλαιούχους, είναι μια σειρά διαρκών εγκλημάτων, που οδήγησαν εκατοντάδες χιλιάδες μικροπαραγωγούς στην έσχατη εξαθλίωση και στη δημιουργία της πρώτης γενιάς προλετάριων που συνέρρευσαν μαζικά στις μεγάλες αγγλικές πόλεις, τροφοδοτώντας έτσι τη μεγάλη βιομηχανία με πάμφθηνα εργατικά χέρια.

Το έναυσμα των αλλαγών στη χρήση γης δόθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα, με την άνθιση της μανουφακτούρας μάλλινων υφασμάτων στη Φλάνδρα, η οποία οδήγησε στη μεγάλη άνοδο της τιμής του μαλλιού. Οι μεγάλοι Αγγλοι γαιοκτήμονες, για να εκμεταλλευτούν τη νέα αυτή κατάσταση, μετέτρεψαν τις καλλιεργούμενες εκτάσεις τους σε προβατοβοσκές και δε δίστασαν να εκδιώξουν βίαια από τη γης τους τους μικρούς καλλιεργητές, στους οποίους επί αιώνες νοίκιαζαν μικρά κομμάτια γης. Τα σπίτια στα οποία έμεναν οι καλλιεργητές αυτοί, μετά το διωγμό τους, είτε καταστράφηκαν, είτε μετατράπηκαν σε ερείπια, μιας και δεν εξυπηρετούσαν πλέον καμία ανάγκη.

Η συγκέντρωση της γης στα χέρια μιας νέας γενιάς γαιοκτημόνων, με το βλέμμα στραμμένο στην αναδυόμενη καπιταλιστική αγορά και τους μεγάλους παχτωτές, που οργάνωναν τη γεωργική εκμετάλλευση με καπιταλιστικό τρόπο, επιταχύνθηκε, με την απαλλοτρίωση των εκκλησιαστικών γαιών, την καταχρηστική εκποίηση της κρατικής περιουσίας, και την κλοπή της κοινοτικής ιδιοκτησίας, η οποία στη μεσαιωνική Αγγλία ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη.
Οι βίαιες αυτές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, επιτάχυναν τη διείσδυση του καπιταλισμού στη γεωργία, μέσα από την προσάρτηση της γης στο κεφάλαιο. Παράλληλα, έχουμε τη δημιουργία σε μαζική κλίμακα, μιας εργατικής τάξης, η οποία προήλθε από τη βίαιη προλεταριοποίηση των παλιών ελεύθερων παραγωγών, που είχαν χάσει τα πάντα και κάτω από άθλιες συνθήκες, συγκεντρώνονταν στα μεγάλα αστικά κέντρα. Στους χώρους αυτούς ανθεί το φαινόμενο του παουπερισμού, των φτωχών και ρακένδυτων ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούν το αναγκαίο ντεκόρ στον πίνακα των ταχύτατα αναπτυσσόμενων βιομηχανικών κέντρων της Αγγλίας.
Αιματηροί νόμοι
Η τεράστια συγκέντρωση κατεστραμμένων και εξαθλιωμένων ανθρώπων στις αγγλικές πόλεις, οι οποίοι ζούσαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, μετέτρεψε πολλούς από αυτούς σε αλήτες, διακονιάρηδες, ληστές, ενώ οι γυναίκες στράφηκαν προς το αρχαιότερο επάγγελμα του κόσμου. Εγιναν πόρνες.

Ενδιαφέρον έχει η αντίδραση του κυρίαρχου συστήματος της εποχής, στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης, την οποία το ίδιο είχε προκαλέσει. Στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα, σε όλες τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, θεσπίζονται αιματηροί νόμοι κατά της αλητείας. Σύμφωνα με νόμο του 1530, οι σωματικά γεροί αλήτες μαστιγώνονται και φυλακίζονται. Αν τους συνελάμβαναν για δεύτερη φορά να αλητεύουν, εκτός από το μαστίγωμα, τους έκοβαν και το μισό αυτί. Σε περίπτωση νέας υποτροπής τούς οδηγούσαν στην κρεμάλα...
Με άλλο νόμο του 1547, όποιος αρνείτο να εργαστεί, δινόταν σκλάβος στο πρόσωπο που το είχε καταγγείλει σαν αργόσχολο. Ο αφέντης του, μπορούσε να τον μαστιγώνει και να τον αλυσοδένει, ενώ αν επιχειρούσε να δραπετεύσει η ποινή μετατρεπόταν σε ισόβια σκλαβιά, και με ένα πυρακτωμένο σίδηρο χάρασσαν στο μέτωπο, ή το μάγουλο του, το γράμμα S.
Με τις απάνθρωπες αυτές μεθόδους, κατάφεραν να μετατρέψουν ελεύθερους ανθρώπους, σε σκλάβους της σύγχρονης βιομηχανίας. Η υποταγή της εργασίας στο κεφάλαιο είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, η οποία κράτησε ολόκληρους αιώνες και γράφηκε στις σελίδες της Ιστορίας, όχι με μελάνι, αλλά με ανθρώπινο αίμα.
Οι δύο εκλογικές αναμετρήσεις
Ας αφήσουμε τον 16ο αιώνα και ας έλθουμε στην Ελλάδα του 2012 και συγκεκριμένα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις που προηγήθηκαν, στις 6 Μάη και 17 Ιούνη, μέσα σε ένα περιβάλλον μιας άνευ προηγουμένου εκστρατείας φόβου και παραπλάνησης, με κεντρικό θέμα της πλαστής αντιπαράθεσης, ποια πολιτική δύναμη θα διασφαλίσει καλύτερα την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη και το ευρώ.

Τα πλαστά και έωλα διλήμματα που τέθηκαν, ευρώ ή δραχμή από την πλευρά της ΝΔ και κατάργηση των μνημονίων, ως προϋπόθεση παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη που πρόταξε ο ΣΥΡΙΖΑ, δε διακρίνονται για τη λογική τους αρτιότητα, ενώ είναι γεμάτα αντιφάσεις. Ηταν ισχυρά σαν τρομοκρατικά διλήμματα, ώστε παρέσυραν εργατικές λαϊκές δυνάμεις κάτω από τη φτώχεια και την ανέχεια στην αναζήτηση κυβέρνησης που θα «σώσει τη χώρα στο ευρώ», διαφορετικά «έρχεται καταστροφή». Ας όψονται και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και οι ξένες παρεμβάσεις, που ενίσχυσαν στο έπακρο αυτά τα διλήμματα και κυριολεκτικά μετέτρεψαν το ποντίκι σε λιοντάρι, πριμοδοτώντας έτσι το νέο διπολισμό.
Γιατί το σκηνικό που στήθηκε βρίθει ανακολουθιών. Από την πλευρά της, η ΝΔ επιχείρησε να εμφανίσει το αντίπαλο δέος - αν είναι δυνατό - στο «πρόσωπο» που ΣΥΡΙΖΑ. Η επικράτηση του οποίου θα οδηγούσε σε έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ έδινε όρκους πίστης στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ευρωζώνη και κατηγορούσε τη ΝΔ ότι με τη μνημονιακή πολιτική που ακολουθεί οδηγεί την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης... Μα τι χάσμα μπορεί να χωρίζει δύο πολιτικές δυνάμεις, που έχουν τον ίδιο στρατηγικό προσανατολισμό, την ίδια κοσμοαντίληψη, όπου και οι δύο διακηρύσσουν, σε όλους τους τόνους, ότι στρατηγικός στόχος είναι η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ευρωζώνη; Διαφορές τακτικής ενδεχομένως και να έχουν, όμως αυτό δεν τις εμποδίζει να κινούνται, έστω και από διαφορετικούς δρόμους, προς τον ίδιο στόχο. Τη βαθύτερη ενσωμάτωση της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας στο ευρωενωσιακό οικοδόμημα.
Με τα δεδομένα αυτά, είναι δυνατό αυτές οι δύο πολιτικές δυνάμεις, να έχουν τόσο μεγάλες και αγεφύρωτες διαφορές μεταξύ τους, ώστε να στηριχτούν τα κινδυνολογικά σενάρια που στήθηκαν προεκλογικά, για το τι δεινά θα επιφέρει η επικράτηση του ενός ή του άλλου κόμματος; Η λογική λέει όχι. Και όμως αυτό το νόθο και ψεύτικο σκηνικό επηρέασε αποφασιστικά την ψήφο του ελληνικού λαού, ο οποίος πίστεψε ότι η Ευρωζώνη παραμένει το ασφαλές και απάνεμο λιμάνι, μέσα στο οποίο θα αντιμετωπίσει τα προβλήματά του, ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση θα έπεφτε ο ουρανός να τον πλακώσει.
Το πιο σοβαρό, όμως, πρόβλημα που δημιουργήθηκε από τις ψευτοαντιπαραθέσεις μεταξύ της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι και οι δύο πολιτικοί χώροι, με πλήρη συνείδηση των λόγων και των πράξεών τους, υποβάθμισαν και προσπάθησαν να εξαφανίσουν από το δημόσιο διάλογο τους πραγματικούς κινδύνους, που εγκυμονεί η παραμονή της Ελλάδας στην ΟΝΕ και την Ευρωπαϊκή Ενωση, ειδικά σε συνθήκες βαθιάς και παρατεταμένης οικονομικής κρίσης. Και είναι χαρακτηριστικό, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, για λογαριασμό του συστήματος, επιχείρησε να συκοφαντήσει και να διαβάλει τη μόνη ρεαλιστική για τα λαϊκά συμφέροντα διέξοδο από τη σημερινή οικονομική κρίση. Αυτή της λαϊκής εξουσίας.
Και η κρίση;
Με αυτά και αυτά, το σύνολο του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος και τα ισχυρά μέσα επιρροής της κοινής γνώμης, κατάφεραν να εξαφανίσουν από τον πολιτικό διάλογο το πρόβλημα των προβλημάτων που ακούει στο όνομα καπιταλιστική κρίση και αλέθει τις ζωές των ανθρώπων.
Ο κυρίαρχος πολιτικός λόγος, επιχείρησε - και το κατάφερε, είναι αλήθεια - να μετατοπίσει την αντιπαράθεση σε άλλες, ανώδυνες για το καπιταλιστικό σύστημα κατευθύνσεις, με πιο χαρακτηριστική την ανάδειξη του διλήμματος μνημόνιο - αντιμνημόνιο. Η επιχειρηματολογία που αναπτύχθηκε, κυρίως από τις «αντιμνημονιακές» δυνάμεις, αναλώθηκε στο να αποδοθούν πολιτικές - αλλά και ποινικές - ευθύνες στα πρόσωπα τα οποία, κατά τη γνώμη τους, ευθύνονται για την υπαγωγή της Ελλάδας στο «μηχανισμό στήριξης», την έλευση της τρόικας και την εφαρμογή των μνημονιακών πολιτικών. Η κριτική που ασκήθηκε στα «μνημονιακά» κόμματα του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ ήταν επιφανειακή, επιδερμική, με προφανή επιδίωξη να εμφανιστούν τα δύο αυτά κόμματα σαν τα μοναδικά υπεύθυνα για τη σημερινή οικτρή κατάσταση του ελληνικού λαού και να μην αναζητηθούν ευθύνες στην αστική τάξη και συνολικά στο σύστημα καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Πίσω, δηλαδή, από την αντιπαράθεση μνημόνιο - αντιμνημόνιο, επιχείρησαν να εκτρέψουν μια ουσιαστική συζήτηση, που θα έφτανε στην καρδιά του προβλήματος. Οτι ο πρώτος και ο μεγάλος υπεύθυνος για το σημερινό δράμα του ελληνικού λαού είναι το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα, που νομοτελειακά εκτονώνει τις αντιθέσεις και αντιφάσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του, μέσα από τις οικονομικές κρίσεις, την καταστροφή δηλαδή παραγωγικών δυνάμεων - πρώτα και κύρια της ανθρώπινης εργασίας - και των πιο αδύνατων τμημάτων του κεφαλαίου, που τα εκτοπίζει βίαια η ίδια η καπιταλιστική αγορά.
Τέτοια συζήτηση άνοιξε το ΚΚΕ, αλλά ήταν εμφανής η προσπάθεια των άλλων πολιτικών δυνάμεων να την «πνίξουν» και να την περιορίσουν στα πλαίσια ενός, όσο το δυνατό, μικρότερου ακροατηρίου.
Οι ίδιες πολιτικές δυνάμεις δεν τόλμησαν ούτε καν να ανοίξουν τη συζήτηση για τα νέα χαρακτηριστικά της οικονομικής κρίσης, το συγχρονισμό στην εκδήλωσή της στην ΕΕ και σε άλλες καπιταλιστικές χώρες, την παρατεταμένη χρονική της διάρκεια, αλλά και τα διαχειριστικά αδιέξοδα του συστήματος να την αντιμετωπίσει. Κανείς δεν τολμάει να θέσει το ζήτημα και να απαντήσει στο ερώτημα, αν συνεχίσει η διεθνής καπιταλιστική οικονομία να βρίσκεται σε κρίση και την επόμενη πενταετία, ποια θα είναι η εικόνα του σημερινού κόσμου το 2017, ή το 2018; Ολα αυτά τα ουσιαστικά και φλέγοντα προβλήματα, ο αστικός πολιτικός κόσμος τα κρύβει κάτω από το χαλί και αρέσκεται να αερολογεί με φράσεις κλισέ: «ευρωομόλογα», «ομόλογα έργου» «ανακεφαλαιοποίηση», «ευρώ και τα μυαλά στα κάγκελα», λες και αν φωνάζει όσο πιο δυνατά γίνεται τις φράσεις αυτές, θα ξορκίσει το θηρίο, την καπιταλιστική κρίση, η οποία θα φοβηθεί και θα αποσυρθεί στα έγκατα της γης.
Επικίνδυνες εξελίξεις
Στην αρχή του άρθρου, αναφερθήκαμε, όχι τυχαία, στη βασανιστική εκείνη περίοδο της γέννησης του κεφαλαίου στην Αγγλία, η οποία είναι μια ιστορία εγκλήματος σε βάρος εκατομμυρίων φτωχών ανθρώπων, οι οποίοι με τη χρήση απάνθρωπων βασανιστηρίων έπρεπε να «εκπαιδευτούν» και από ελεύθεροι άνθρωποι της υπαίθρου, να κλείσουν τη ζωή τους μέσα στα φρικτά εργοστασιακά κάτεργα του Μάντσεστερ και του Λαγκασάιρ. Αλλά και η μετέπειτα πορεία του καπιταλισμού συνοδεύεται από τα πιο στυγερά και αποτρόπαια εγκλήματα που γνώρισε ο ανθρώπινος νους. Από πού να ξεκινήσει και πού να σταματήσει κανείς. Από τη γενοκτονία των ιθαγενών της Βόρειας και Νότιας Αμερικής που ξεκίνησε το 16ο και ολοκληρώθηκε τον 19ο αιώνα; Από τα φοβερά εγκλήματα που διέπραξαν οι αποικιοκρατικές δυνάμεις της Δύσης στις Ινδίες και την Αφρική; Τους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20ού αιώνα που αιματοκύλισαν την ανθρωπότητα;
Κοντολογίς, θέλουμε να πούμε ότι ο καπιταλισμός είναι ένα πάρα πολύ επικίνδυνο κοινωνικό - οικονομικό σύστημα, το οποίο έχει αποδείξει ότι, για να πετύχει τους στόχους του, δεν έχει τον παραμικρό ενδοιασμό να διαπράξει και τα πιο ειδεχθή εγκλήματα σε βάρος αθώων ανθρώπων. Αλλωστε, ο μεγάλος φιλόσοφος και επαναστάτης είχε προειδοποιήσει την ανθρωπότητα πριν από 140 χρόνια, για τον πραγματικό χαρακτήρα της εξέλιξης της Ιστορίας στις ταξικές κοινωνίες, επισημαίνοντας: «Οπως είναι γνωστό, στην πραγματική ιστορία τον πρώτο ρόλο τον παίζουν η κατάχτηση, η υποδούλωση, η ληστεία μετά φόνου, με δύο λόγια η βία» (Κ. Μαρξ «Το Κεφάλαιο», τόμος 1ος, σελ. 739).
Μόνο που στο σημείο αυτό έχει γίνει μια ιστορική «παρεξήγηση», η οποία θα πρέπει να διορθωθεί. Σαν αποτέλεσμα της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, και τη δημιουργία στην ευρωπαϊκή ήπειρο της σοσιαλιστικής κοινότητας, οι λαοί της Ευρώπης έζησαν ίσως την πιο παρατεταμένη ειρηνική περίοδο της Ιστορίας τους, η οποία συνοδεύτηκε και με την άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου. Ομως, η λαμπρή αυτή περίοδος της Ιστορίας έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και επιβιώνει μόνο ως θετικό σημείο αναφοράς στις θύμισες των απλών ανθρώπων. Το αρνητικό της υπόθεσης αυτής, στις σημερινές συνθήκες, είναι ότι γεννά αυταπάτες και χίμαιρες για το σημερινό χαρακτήρα του κόσμου και αυτό είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, καθώς δημιουργούνται εμπόδια στη συλλογική συνείδηση, που δεν επιτρέπουν να δουν οι άνθρωποι την αλήθεια κατά πρόσωπο. Και η αλήθεια είναι, ότι αν ο καπιταλισμός από την ταξική του φύση είναι ένα πολύ επικίνδυνο κοινωνικό - πολιτικό σύστημα, όταν είναι πληγωμένος, όπως συμβαίνει σήμερα, είναι διπλά, τριπλά και δεκαπλά πιο επικίνδυνος και πιο αιμοβόρος.
Ο ελληνικός λαός, ειδικά τα δύο τελευταία χρόνια, όταν, λόγω κρίσης, εντάθηκε η επίθεση του κεφαλαίου σε βάρος των δικαιωμάτων του - επίθεση που πήρε τη μορφή των μνημονίων - ζει το δικό του δράμα και ας μην αναφερθούμε σε περαιτέρω λεπτομέρειες για να περιγράψουμε δυσάρεστες καταστάσεις, που είναι σε όλους γνωστές. Σε αυτό που θα θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή, είναι, ότι επειδή σήμερα κορυφώνεται το ανθρώπινο δράμα, επειδή έχουν αυξηθεί οι αυτοκτονίες, επειδή πολλαπλασιάζονται τα υποσιτιζόμενα παιδιά, επειδή κλείνουν τα δημόσια νοσοκομεία, δεν υπάρχουν φάρμακα για τους καρκινοπαθείς, επειδή γύρω μας εξαπλώνεται η εξαθλίωση, επειδή συμβαίνουν όλα αυτά, αν επικαλεστούμε τη φιλευσπλαχνία και την εύνοια των ισχυρών, αυτοί θα μας λυπηθούν και θα σταματήσουν. Αυτό θα ήταν μια τεράστια αυταπάτη, που αν κυριαρχήσει, θα μας οδηγήσει σε νέες δυσάρεστες καταστάσεις.
Σε κάθε λογικά σκεπτόμενο άνθρωπο αυτού του τόπου, θα πρέπει να είναι καθαρό ότι η επίθεση που οξύνθηκε τα δύο τελευταία χρόνια, θα ενταθεί, έστω και αν αυτό σημαίνει ότι οι άστεγοι και οι εξαθλιωμένοι θα αυξηθούν και θα πολλαπλασιαστούν. Αυτή είναι η λογική, το δίκαιο και η ηθική του κεφαλαίου. Και από αυτή την επίθεση, δεν πρόκειται να σώσει τον ελληνικό λαό, καμία ΝΔ, κανένα ΠΑΣΟΚ, κανένας ΣΥΡΙΖΑ, κανένας Σαμαράς και κανένας Τσίπρας. Αυτή είναι η, χωρίς φτιασιδώματα και περικοκλάδες, αλήθεια.
Από τη δεινή αυτή θέση, μπορεί να βγει μόνος του ο λαός. Αλλά ποιος λαός; Ο χειραφετημένος και οργανωμένος λαός, που θα πιστέψει στις δυνάμεις του. Ο λαός που δε θα εναποθέτει τη λύση των προβλημάτων του σε επαγγελματίες δημοκόπους διαμεσολαβητές, οι οποίοι τον καθησυχάζουν, υποσχόμενοι εύκολες και ανώδυνες λύσεις.
Είναι εύκολος ο δρόμος της λαϊκής οργάνωσης και αντεπίθεσης; Οχι, σίγουρα όχι. Μα είναι ο μόνος ρεαλιστικός, φιλολαϊκός δρόμος εξόδου από την οικονομική κρίση.
Αυτή είναι η αλήθεια που πατάει πάνω στην πραγματική ζωή και όχι η «αλήθεια» που κατασκευάζεται σε εργαστήρια παραισθησιογόνων και αυταπατών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου