Ως «επανεκκίνηση» των σχέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών με την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής θέλησε να παρουσιάσει την ομιλία του την Πέμπτη, στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ενώπιον Αμερικανών και ξένων διπλωματών, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «ένα νέο κεφάλαιο της αμερικανικής διπλωματίας άνοιξε με τις εξεγέρσεις στις αραβικές χώρες». Ωστόσο δύο χρόνια μετά την ομιλία του στο Κάιρο, που προσπάθησε επίσης να κάνει «επανεκκίνηση» των σχέσεων των ΗΠΑ με το μουσουλμανικό κόσμο, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα παρά τις ρητορείες του και τη χρήση για 23 φορές του όρου «δημοκρατία» στη διάρκεια των 47 λεπτών ομιλίας του, δύσκολα πείθει περί επανεκκίνησης.
Οι προθέσεις δεν κρύβονται όσες φορές και εάν κάνει χρήση του όρου δημοκρατία ή του λόγου περί «ιστορικής ευκαιρίας για αλλαγή», ειδικά με το θάνατο του «μαζικού δολοφόνου Οσάμα Μπιν Λάντεν» ή πλέκοντας το εγκώμιο του Τυνήσιου μικροπωλητή Μοχάμεντ Μουαζίζι, που ήταν η σπίθα που άναψε τη φωτιά των εξεγέρσεων, συγκρίνοντάς τον με την Αφροαμερικανή αγωνίστρια Ρόζα Παρκς. Ζητούμενο ήταν και φυσικά παραμένει η διατήρηση της κυριαρχίας των ΗΠΑ στη στρατηγικής σημασίας και πλούσια σε ενεργειακούς πόρους περιοχή. Κατά το παρελθόν αξιοποιούσαν στο έπακρο το σύστημα εντολοδόχων και πελατειακών αυταρχικών καθεστώτων, σε συνδυασμό με την τεράστια στρατιωτική τους παρουσία στην περιοχή, οι ΗΠΑ. Ενα σύστημα όμως που είχε φτάσει εδώ και καιρό στα όριά του και χρειάζεται τον «εκσυγχρονισμό του».
Οι εξελίξεις λοιπόν «του εδάφους» της κρίσιμης περιοχής Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, επιβάλλουν τη χρήση άλλων «εργαλείων», «ήπιας ισχύος», σε συνδυασμό πάντα με τα εργαλεία πολέμου, του νέου στρατεύματος που αναπτύσσουν: διασπασμένες στο χώρο δυνάμεις - ο χώρος μπορεί να είναι όλη η υφήλιος φυσικά - πολλές φορές μυστικές και εντός της εχθρικής διάταξης, χωρίς «φυσική συνοχή» μεταξύ τους, ενοποιημένες μόνο μέσω δικτυοκεντρικών τεχνολογιών, κάτι το οποίο, φυσικά, δεν μπορεί να βασίζεται στις ευάλωτες γραμμές ενεργειακής τροφοδοσίας, όπως ένα συμβατικό «γραμμικού τύπου στράτευμα». Οι αμερικανικές δυνάμεις πλέον πρέπει να είναι έτοιμες να δράσουν σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, χωρίς προειδοποίηση και με εξαιρετικά μικρά χρονικά περιθώρια προετοιμασίας. Για την επίτευξη του στόχου αυτού θα πρέπει να στηρίζονται σε αξιόπιστους συμμάχους, και δεν τους έχουν απομείνει πολλοί πλέον...
Αλλαγή τακτικής
Η αλλαγή τακτικής προφανώς είναι επιβεβλημένη και σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η ομιλία του και οι προτεραιότητες των ΗΠΑ όσον αφορά στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Οπως τις σκιαγράφησε ο Ομπάμα, είναι η «προώθηση μεταρρυθμίσεων», η «υποστήριξη της μετάβασης στη δημοκρατία» και... «να τελειώσουν οι τύραννοι». Είναι χαρακτηριστικό ότι όσον αφορά τους τυράννους αναφέρθηκε «γενικά» για όλες τις χώρες της περιοχής, με τη μερίδα του λέοντος πάντα να έχει το Ιράν, ασκώντας συνάμα κριτική και στην κυβέρνηση της Υεμένης, που δεν προχωρά στο διάλογο για την εξεύρεση λύσης. Οσο για τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ αλ Ασαντ, όπως τόνισε, «βρίσκεται τώρα αντιμέτωπος με μια επιλογή. Πρέπει να καθοδηγήσει τη μετάβαση της χώρας του στη δημοκρατία ή να φύγει», ενώ επέκρινε τη Συρία και για ένα ακόμη λόγο... «γιατί ακολουθεί το σύμμαχό της, το Ιράν», το οποίο τη βοηθά στην καταστολή των διαδηλώσεων. Καμία αναφορά, ούτε καν νύξη, έγινε για τη Σαουδική Αραβία παραδείγματος χάριν, και όχι τυχαία... Παρά το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά δείγματα καταπιεστικής κυβέρνησης. Εντούτοις τα συμφέροντα των ΗΠΑ είναι τόσα πολλά στη χώρα αυτή, για να θίξουν κάποια ζητήματα, παρά τις κατά καιρούς τριβές, ειδικά μετά την 11η Σεπτέμβρη. Εξάλλου, οι ΗΠΑ, μεθοδικά εργάζονται ενισχύοντας τους στρατιωτικούς δεσμούς - όπως με την πρόσφατη συμφωνία πώλησης στρατιωτικού υλικού και όπλων ύψους 60 δισ. δολαρίων - για την προστασία των κρίσιμων πηγών του πετρελαίου, αλλά και τα μελλοντικά πυρηνικά εργοστάσια. Παράλληλα συνεχίζουν τις συζητήσεις για τη δημιουργία ενός συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας, αέρος και εδάφους, για την αντιμετώπιση του περιφερειακού κινδύνου, που φυσικά δεν είναι άλλο από το Ιράν.
Συνεχίζουν δηλαδή απρόσκοπτα την πάγια τακτική, καθώς οι συνθήκες το επιτρέπουν, όπως ακριβώς έκαναν με τα καθεστώτα Μπεν Αλι και Μουμπάρακ, στην Τυνησία και την Αίγυπτο αντιστοίχως και θα επιχειρήσουν να κάνουν με τις διάδοχες καταστάσεις. Ετσι προωθείται ένα μίνι «σχέδιο Μάρσαλ». Εχουν εκπονήσει «σχέδια για τη στήριξη της μετάβασης στη δημοκρατία», που απαιτεί φυσικά οικονομικές μεταρρυθμίσεις και άνοιγμα των συνόρων στο εμπόριο εννοώντας προφανώς κατά κύριο λόγο στις ΗΠΑ και τις πολυεθνικές που εδράζουν εκεί.
Ετσι, ανακοίνωσε πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας που εντάσσεται στο γενικότερο σχεδιασμό γι' αυτό που βαφτίζεται «έμπρακτη στήριξη των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στον αραβικό κόσμο της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής», και περιλαμβάνει: Βοήθεια ύψους ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων στην Αίγυπτο για την υποστήριξη του προϋπολογισμού της μέσω της «ανακούφισης του χρέους» και ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων για διάφορα σχέδια, που αφορούν κυρίως μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Σχέδιο που θα κομίσει και ο πρόεδρος Ομπάμα στην επικείμενη σύνοδο της «G8» στο Παρίσι, από τις 25 έως τις 27 Μάη.
Το οικονομικό πακέτο στήριξης θα διατεθεί μέσω ενός μηχανισμού εξαγοράς χρεωστικών ομολόγων, όπου το κεφάλαιο που θα προκύπτει θα επενδύεται στη δημιουργία θέσεων εργασίας για νέους, αλλά και στην ενίσχυση των επιχειρήσεων. Τέλος, θα αναζητηθούν τρόποι για την ανάπτυξη του εμπορίου και την ενίσχυση του τομέα των ιδιωτικών επενδύσεων στην ευρύτερη περιοχή και για την προώθησή του θα εισηγηθεί στο Κογκρέσο τη σύσταση ενός ειδικού ταμείου χρηματοδότησης. Το θέμα της χρηματοδότησης είναι ακανθώδες για το εσωτερικό των ΗΠΑ δεδομένης της τάσης για περικοπές των δαπανών και ήδη συνάντησε τις αντιδράσεις των ρεπουμπλικανών, αλλά ο ρεπουμπλικανός γερουσιαστής και πρώην προεδρικός υποψήφιος Τζον ΜακΚέιν, αντιπρότεινε «την άμεση προώθηση συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου»...
Νέο «μόντους βιβέντι» με Ισραήλ
Μία ακόμη αλλαγή τακτικής, όπως εκφράστηκε κατά την ομιλία του προέδρου Ομπάμα, είναι και η θέση όσον αφορά την κατοχή της Παλαιστίνης εκ μέρους του Ισραήλ. Ο Μπαράκ Ομπάμα χαρακτήρισε το σημερινό στάτους κβο «μη βιώσιμο» και κάλεσε το Ισραήλ να προχωρήσει σε «γενναίες κινήσεις... προκειμένου να εξασφαλίσει διαρκή ειρήνη». «Το όνειρο ενός εβραϊκού δημοκρατικού κράτους δεν μπορεί να υλοποιηθεί όσο συνεχίζεται η μόνιμη κατοχή», τόνισε. Προχώρησε όμως και ένα βήμα περισσότερο σηματοδοτώντας τη «στροφή» της επίσημης αμερικανικής διπλωματίας από την πάγια τα τελευταία χρόνια θέση, τασσόμενος δημοσίως για πρώτη φορά υπέρ της δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους, με βάση το συνοριακό καθεστώς του Ιούνη 1967, το οποίο δηλαδή θα περιλαμβάνει τη Δυτική Οχθη, τη Λωρίδα της Γάζας και την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
«Τα σύνορα του Ισραήλ και της Παλαιστίνης πρέπει να χαραχθούν στις γραμμές του 1967 με ανταλλαγές εδαφών επί των οποίων θα συμφωνήσουν οι δύο πλευρές, ώστε να υπάρξουν ασφαλή και αναγνωρισμένα σύνορα για τα δύο κράτη», ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος Ομπάμα, γεγονός που προκάλεσε την οξύτατη αντίδραση των Ισραηλινών αξιωματούχων, ειδικά υπό το σκεπτικό ότι έγινε λίγο πριν τη μετάβαση του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου για επίσημη επίσκεψη στις ΗΠΑ.
Θέσεις που έσπευσαν να στηρίξουν τα Ηνωμένα Εθνη, η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Ρωσία, που την Παρασκευή είχε συναντήσεις με την παλαιστινιακή ηγεσία στη Μόσχα για το θέμα της αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους, στα όρια πριν τον πόλεμο του 1967, όπως έχουν κάνει πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ανάμεικτες ήταν οι αντιδράσεις στη Μέση Ανατολή και, όπως αναμενόταν, οργισμένες εκ μέρους των Ισραηλινών αξιωματούχων. Λίγο πριν την αναχώρησή του ο Μπ. Νετανιάχου απέρριψε κατηγορηματικά την «προσέγγιση», και ότι «η βιωσιμότητα ενός παλαιστινιακού κράτους δεν μπορεί να υπάρξει εις βάρος της ύπαρξης του Ισραήλ», ενώ χαρακτήρισε, σύμφωνα με το πρακτορείο «Ρόιτερ», τις ΗΠΑ ότι «είναι εκτός πραγματικότητας». Βέβαια, η «πραγματικότητα» των ΗΠΑ διαμορφώνεται με τη «νέα πραγματικότητα επί του εδάφους» της ευρύτερης Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, όπου πλέον η διατήρηση των πάγιων θέσεων της αμερικανικής διπλωματίας μονομερώς υπέρ των ισραηλινών θέσεων δημιουργούν προβλήματα στην επίτευξη των στόχων και της προάσπισης των συμφερόντων των ΗΠΑ. Αυτό το νέο «modus vivendi» για την προάσπιση των συμφερόντων τους αναζήτησαν Νετανιάχου και Ομπάμα κατά τη συνάντησή τους, η ατζέντα της οποίας και οι θέσεις είχαν εκ των προτέρων τεθεί στο τραπέζι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου