Η «συμμετοχική δημοκρατία» του κεφαλαίου.

H λεγόμενη «πρωτοβουλία πολιτών» που καθιερώνει η αντιδραστική Συνθήκη της Λισαβόνας - το μετονομασμένο «ευρωσύνταγμα» - βρέθηκε το τελευταίο διάστημα στο επίκεντρο της χυδαίας προπαγανδιστικής καμπάνιας της ΕΕ και των αστικών κυβερνήσεων στα κράτη - μέλη, ύστερα από τη συμφωνία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου το Δεκέμβρη του 2010, για τον Κανονισμό που θα ρυθμίζει τη σχετική διαδικασία. Τη σκυτάλη της κοροϊδίας των εργαζομένων στη χώρα μας πήρε ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, ο οποίος με δημαγωγικές δηλώσεις ανακοίνωσε την πρόθεσή του να αξιοποιήσει την «πρωτοβουλία πολιτών» της ΕΕ για τη συλλογή υπογραφών υπέρ της δημιουργίας «ευρωομολόγου». Η ΝΔ και τα άλλα κόμματα του κεφαλαίου εν χορώ στηρίζουν την «πρωτοβουλία», επιδιώκοντας τη μαζική ενσωμάτωση της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων στην κυρίαρχη αστική πολιτική. Από κοντά οπορτουνιστές του ΚΕΑ και του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ που στο 3ο Συνέδριο του ΚΕΑ αποφάσισαν να ξεκινήσουν κι αυτοί συλλογή υπογραφών, σύμφωνα με τη διαδικασία της «πρωτοβουλίας πολιτών», για την ίδρυση ενός «Ευρωπαϊκού Ταμείου Κοινωνικής και Περιβαλλοντικής Ανάπτυξης, χωρίς μηχανισμούς στήριξης στο ΔΝΤ...».
Ελάχιστο «δίχτυ» για τα εξαθλιωμένα λαϊκά στρώματα για την αποτροπή εργατικών - λαϊκών εκρήξεων και την προστασία του εκμεταλλευτικού συστήματος. Παρά την κατ' ευφημισμόν αντίθεσή τους στη «Συνθήκη της Λισαβόνας» σπέρνουν αυταπάτες στους εργαζόμενους για μια ακόμη φορά, βάζουν πλάτη στην επιχείρηση εξωραϊσμού της ΕΕ και γενικότερα του καπιταλιστικού εκμεταλλευτικού συστήματος.

Η «πρωτοβουλία πολιτών» και οι πραγματικοί στόχοι της ΕΕ

Η «πρωτοβουλία πολιτών» προβλέπει τη δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλίας εκ μέρους πολιτών της ΕΕ, που με τη συλλογή 1 εκατομμυρίου υπογραφών θα μπορεί να ζητήσει από την Επιτροπή «να υποβάλει πρόταση έκδοσης νομικής πράξης της Ενωσης για την εφαρμογή των συνθηκών».

Οπως τονίζει η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ σε παρέμβασή της στη σχετική συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο: «Οι φαιδρές θριαμβολογίες για την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών της ΕΕ, που συνόδευσαν την ψήφιση του Κανονισμού που συγκεκριμενοποιεί τη διαδικασία της "πρωτοβουλίας πολιτών" δεν αποτελεί παρά μία ακόμη προσπάθεια χειραγώγησης και προκλητικής κοροϊδίας των λαών. Η ψευδεπίγραφη αυτή "πρωτοβουλία πολιτών" όχι μόνο είναι άχρηστη, αλλά μπορεί και να αποδειχτεί επικίνδυνη για τους λαούς».

Να, λοιπόν, τι προβλέπει ο Κανονισμός στον οποίον συμφώνησαν Ευρωκοινοβούλιο και Συμβούλιο της ΕΕ:

• Η Επιτροπή πρέπει να δώσει την έγκρισή της πριν τη συλλογή των υπογραφών.
• Η ανάπτυξη της πρωτοβουλίας εξαρτάται από την άδεια της Επιτροπής, η οποία μπορεί να μην την επιτρέψει αν κρίνει ότι η προτεινόμενη πρωτοβουλία αντίκειται προφανώς στις αξίες της Ενωσης, όπως αυτές ορίζονται στη Συνθήκη της Λισαβόνας ή βρίσκεται εκτός του πλαισίου των εξουσιών της Επιτροπής ή για άλλους τεχνικούς και υποκειμενικούς λόγους. Είναι εμφανές λοιπόν ότι δεν μπορούν να γίνουν προτάσεις που να αφορούν τις ίδιες τις Συνθήκες της ΕΕ και την τροποποίησή τους. Ιδίως τις τέσσερις ελευθερίες κίνησης του κεφαλαίου, που θέσπισε η Συνθήκη του Μαάστριχτ.
• Δεν επιτρέπονται πρωτοβουλίες που θίγουν τις κεντρικές πολιτικές της ΕΕ, όπως για παράδειγμα την αντιλαϊκή «Στρατηγική ΕΕ 2020». Επίσης, δεν επιτρέπονται προτάσεις που να «θίγουν» τις αξίες της Ενωσης, δηλαδή το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα εκμετάλλευσης - την «κοινωνική οικονομία της αγοράς με ελεύθερο και ανόθευτο ανταγωνισμό», όπως ορίζεται στις Συνθήκες της ΕΕ.
• Σε κάθε περίπτωση πρωτοβουλίες που δεν είναι αρεστές στην ΕΕ, η Επιτροπή μπορεί να τις απορρίψει πριν καν αναληφθούν.
• Αν η πρόταση εγκριθεί, τότε οι οργανωτές έχουν στη διάθεσή τους 12 μήνες για τη συλλογή των υπογραφών. Οι κατάλογοι υπογραφών πρέπει να προέρχονται τουλάχιστον από το 1/4 των κρατών - μελών (7 χώρες) και για κάθε χώρα ο αριθμός των υπογραφών πρέπει να αντιστοιχεί στον αριθμό των ευρωβουλευτών τους επί 750, δηλαδή για την Ελλάδα σε 16.500. Και εδώ οι όροι φακελώματος είναι καθοριστικοί. Απαιτείται π.χ. για την Ελλάδα ο υπογράφων να αναφέρει τα εξής στοιχεία: πλήρες Ονομα και Επώνυμο, μόνιμη Κατοικία (οδός, αριθμός, ταχ. κώδικας, πόλη, χώρα), Ημερομηνία και Τόπο Γέννησης, Υπηκοότητα, Προσωπικό αριθμό ταυτότητας/Είδος και Αριθμός εγγράφου Ταυτότητας, ημερομηνία και υπογραφή, ενώ ο συλλέγων τις υπογραφές πρέπει να επαληθεύει τα στοιχεία. Οι κατάλογοι των υπογραφών ελέγχονται από τις κρατικές αρχές των χωρών - μελών σύμφωνα με τη νομοθεσία τους και πιστοποιούνται εντός τριών μηνών από την κατάθεσή τους. Ταυτόχρονα γίνεται έλεγχος για τους πόρους και τις τυχόν χρηματοδοτήσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τη συλλογή των υπογραφών.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η Επιτροπή δεν έχει καμία υποχρέωση να προτείνει κάποια νομοθετική πρωτοβουλία και δεν έχει καμία δέσμευση για το περιεχόμενό της. Ετσι, μετά από όλη αυτή τη γραφειοκρατική διαδικασία και την αποδοχή της ολοκλήρωσης της πρωτοβουλίας, η Επιτροπή δεν είναι καν υποχρεωμένη να προτείνει νομικές ρυθμίσεις, καλείται μόνο εντός τριών μηνών να εκθέσει τα συμπεράσματά της σχετικά με την πρωτοβουλία πολιτών και να ανακοινώσει αν θα προβεί ή όχι σε ενέργειες.

Αυτή, λοιπόν, είναι η «δημοκρατικότητα» της ΕΕ που κατοχυρώνει δήθεν η «πρωτοβουλία πολιτών». Πρώτα πρέπει να δώσει την άδειά της η Επιτροπή, να είναι σύμφωνη με τις αξίες της ΕΕ και να μη θίγει τις Συνθήκες της ΕΕ. Μετά πρέπει να περάσει μια πολυδαίδαλη γραφειοκρατική διαδικασία και το φακέλωμα από τις υπηρεσίες των κρατών - μελών. Και αφού συγκεντρωθούν οι υπογραφές η Επιτροπή μπορεί να τις πετάξει στο καλάθι των αχρήστων.

Αχρηστη και επικίνδυνη για τους λαούς, χρήσιμη για τους κεφαλαιοκράτες

Από την άλλη δεν πρέπει να παραγνωριστεί το γεγονός ότι τη συλλογή ενός εκατομμυρίου υπογραφών, από περισσότερες χώρες, με τη χρήση πολλών γλωσσών, με πολλαπλούς μηχανισμούς ελέγχου των υπογραφών και των πόρων, μπορούν να αναλάβουν και να υλοποιήσουν μόνο έμπειρες οργανώσεις, με σημαντικές τεχνικές και οργανωτικές υποδομές, που θα διαθέτουν τεχνογνωσία, διεθνική οργάνωση, σημαντικούς πόρους, διαρκή και επαγγελματική απασχόληση ατόμων για μεγάλο χρονικό διάστημα. Είναι, λοιπόν, φανερό ότι τέτοιας έκτασης πρωτοβουλίες μπορούν αναλάβουν και να υλοποιήσουν πρακτικά μόνο μεγάλες ΜΚΟ συνδεδεμένες με μονοπωλιακούς ομίλους ή επιχειρηματικές ενώσεις του κεφαλαίου (άμεσα ή έμμεσα με τη σύσταση αντίστοιχων μηχανισμών), με ανάλογη κυβερνητική, κρατική στήριξη ή ανεπίσημα ακόμη και οι ίδιες οι αστικές κυβερνήσεις, όπως εξάλλου έσπευσε να προαναγγείλει ο Γ. Παπανδρέου.

Ετσι, για παράδειγμα, η τελευταία πρωτοβουλία των υπουργών Εξωτερικών 6 χωρών της ΕΕ - Ουγγαρίας, Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Εσθονίας, Λετονίας, Πολωνίας - που με επιστολή τους στην Επιτροπή ζητούν την απαγόρευση των κομμουνιστικών συμβόλων, την ανιστόρητη εξίσωση φασισμού - κομμουνισμού και την ποινικοποίηση της αναφοράς και υπεράσπισης των σοσιαλιστικών καθεστώτων θα μπορούσε εύκολα να μετατραπεί σε «πρωτοβουλία πολιτών», αφού το Συμβούλιο της ΕΕ έχει ήδη ζητήσει από την Επιτροπή να εξετάσει το ζήτημα και να του υποβάλει έκθεση με προτεινόμενες δράσεις, η Επιτροπή έχει προχωρήσει σε πρώτη ανταλλαγή απόψεων εν είδει δημόσιας ακρόασης, έχουν συσταθεί επιτροπές πρωτοβουλίας σε περισσότερες χώρες, κινητοποιούνται φορείς και κυρίως άφθονο χρήμα.

Οπως επισημαίνει μεταξύ άλλων η Ευρωκοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ στην τοποθέτησή της, με την οποία αιτιολογεί την αρνητική ψήφο του Κόμματος στη σχετική ψηφοφορία στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου στις 16-12-2010: «Αυτού του είδους η "πρωτοβουλία πολιτών", καθοδηγημένη και χειραγωγημένη από τους μηχανισμούς του κεφαλαίου και του αστικού πολιτικού συστήματος μπορεί να χρησιμεύσει στα όργανα της ΕΕ να παρουσιάζουν τις πιο αντιλαϊκές και αντιδραστικές επιλογές της ΕΕ και των μονοπωλίων ως δήθεν "λαϊκό αίτημα". Επιπλέον, τέτοιου είδους "πρωτοβουλίες" θα αξιοποιηθούν ώστε οι υπογραφές, τα υπομνήματα και τα παρακάλια να αντιπαρατεθούν στο οργανωμένο εργατικό και λαϊκό κίνημα, στις μαζικές μαχητικές λαϊκές κινητοποιήσεις και αγώνες, στην ποικιλία των μορφών πάλης.

Η στοίχιση του ΚΕΑ, του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, των οπορτουνιστών γενικότερα, πίσω από τους πολιτικούς εκπροσώπους του κεφαλαίου στο όνομα δήθεν της ενίσχυσης της δημοκρατίας στην ΕΕ αποδεικνύει ακόμη μια φορά πόσο επικίνδυνος είναι ο ρόλος τους. Οι διάφορες "πρωτοβουλίες πολιτών" και οι συναφείς κορόνες δεν μπορούν να κρύψουν το αντιδραστικό πρόσωπο της ΕΕ. Ούτε πρόκειται να αποτρέψουν την όξυνση της ταξικής πάλης, τους λαϊκούς αγώνες που εντείνονται σε ολόκληρη την ΕΕ, αμφισβητώντας το ίδιο το αντιλαϊκό οικοδόμημά της».

Σήμερα είναι επιτακτική ανάγκη το διεκδικητικό πλαίσιο και οι μορφές πάλης, όπως συγκρότηση επιτροπών αγώνα, συλλογή υπογραφών, παραστάσεις διαμαρτυρίας, διαδηλώσεις, απεργίες, μέχρι τις πιο ανεβασμένες και σύνθετες μορφές που γεννά η ταξική πάλη, να υπηρετούν την ανασύνταξη και αντεπίθεση του εργατικού κινήματος, για την ενδυνάμωση της κοινωνικοπολιτικής συμμαχίας της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων της πόλης και της υπαίθρου ενάντια στις ιμπεριαλιστικές ενώσεις και τα μονοπώλια, για να ανοίξει ο δρόμος για τη λαϊκή ευημερία.

Του
Γιώργου ΤΟΥΣΣΑ*
*Ο Γιώργος Τούσσας είναι μέλος της ΚΕ, υπεύθυνος του Τμήματος Ευρωπαϊκής Πολιτικής της ΚΕ του ΚΚΕ