Eικονική πραγματικότητα: πραγματική αποχαύνωση

Aπο Avantgarde Κόκκινη Ορχήστρα Αθήνας για την επανάσταση και το σοσιαλισμό

Η εξέλιξη του καπιταλισμού μέσα στα τελευταία χρόνια, εκτός από πολέμους, φτώχεια και βαρβαρότητα έχει επιφέρει και μια τεράστια κοινωνική παρακμή. Το εποικοδόμημα εξελίσσεται και αυτό παράλληλα με τη συσσώρευση του κεφαλαίου, ενσωματώνοντας όλο και περισσότερη παράνοια και αλλοτρίωση. Ίσως για κάποιους βέβαια αυτά να είναι γραφικότητες, όμως όποιος ενδιαφέρεται για τη διαμόρφωση της συνείδησης δεν μπορεί να μην παρατηρεί τις τεράστιες αλλαγές που συντελούνται και που σπρώχνουν όλο και περισσότερο τη συνείδηση του ατόμου- καταναλωτή- θεατή μακριά από την ανθρώπινη ουσία.

Όπως υποστήριξε ο Γκι Ντεμπόρ, όσο περισσότερο το άτομο (ως θεατής) παρατηρεί, τόσο λιγότερο ζει, όσο περισσότερο δέχεται να αναγνωρίζει τον εαυτό του μέσα στις κυρίαρχες εικόνες της ανάγκης, τόσο λιγότερο κατανοεί τη δική του ύπαρξη και τη δική του επιθυμία. Αυτό είναι μια διαχρονική αλήθεια, που τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνεται πανηγυρικά. Και αυτό γιατί έχουν υπάρξει κάποια σημεία σταθμοί.

Μια τομή, (μαζί με τα παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας), που αφορά εκατομμύρια κόσμου όλων των ηλικιών είναι το facebook. Αυτοί οι τρόποι ψυχαγωγίας που ξεκάθαρα εντάσσονται στο θέαμα με διαφορετικό τρόπο το καθένα, δεν είναι απαραίτητα καλοστημένα σχέδια από κάποια κέντρα εξουσίας για την υπόταξη των μαζών. Όμως λειτουργούν ως τέτοια. Αλλά πολύ περισσότερο είναι η

μόνη ψυχαγωγία και επικοινωνία που χωράει σε μια κοινωνία τόσο υποταγμένη, και με τη σειρά της αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία. Tα παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας είναι μια ξεκάθαρη αποχαύνωση, μια επικίνδυνη μαστούρα που ιδίως σε παιδιά έχει καταστροφικά αποτελέσματα. Οι συνέπειες είναι γνωστές. Γιατί όμως και το facebook εντάσσεται στην κοινωνία του θεάματος; Αφού είναι απλά ένας τρόπος επικοινωνίας.

Η περίφημη ιδέα ανήκει σε έναν φοιτητή του Χάρβαρντ που τώρα είναι πάμπλουτος. Αυτός ο ευφυής νεαρός φαντάστηκε πως μπορεί όλη η ανθρωπότητα σε ένα βάθος χρόνου να γίνει ένα παγκόσμιο διαδικτυακό χωριό που σχεδόν όλοι θα γνωρίζονται με όλους. Πολύ γρήγορα η ιδέα του γνώρισε επιτυχία καθώς εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έγιναν μέλη. Και στην Ελλάδα το φαινόμενο πήρε μεγάλες διαστάσεις. Πολλά μέλη έφτασαν τους 300 ή και 500 φίλους στο facebook με τους οποίους μοιράζονται διάφορες εμπειρίες τους ή σκέψεις. Φυσικά οι φίλοι αυτοί συνήθως είναι άτομα που μπορεί τα μέλη να έχουν συναντήσει μια ή δυο φορές ή και καμιά, αφού μπορεί να είναι γνωστοί γνωστών. Δηλαδή άτομα που μέχρι τώρα θα χαρακτηρίζονταν άγνωστοι ή απλοί γνωστοί μεταξύ τους τώρα είναι φίλοι. Αυτό σημαίνει ότι μοιράζονται φωτογραφίες από τις διακοπές τους, τα γενέθλιά τους, τα παιδιά τους, τα σκυλιά τους, τις δραστηριότητές τους. Και ενώ από τη μια είναι πλέον γνωστό ότι τo facebook παρακολουθείται, από την άλλη καταργείται η ιδιωτικότητα και ο καθένας γίνεται «μεγάλος αδελφός» της ζωή των άλλων. Οι στιγμές που περνά κανείς με τους συντρόφους του, με τους φίλους του ή με δικούς του ανθρώπους γίνονται έκθεμα στα μάτια των υπόλοιπων. Η ζωή αποκτά ένα νέο νόημα. Μια εκδρομή δεν είναι απλά μια εκδρομή αλλά συχνά βιώνεται από το άτομο ως ένα νέο έκθεμα στο μουσείο του big brother. Θα πρέπει να μοιραζόμαστε τα πάντα με τρίτους παρατηρητές.

Εκτός βέβαια από την παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και τον εθισμό στην παρατήρηση της ζωής των άλλων, υπάρχει και μια άλλη διάσταση. Το facebook έχει διάφορα κουίζ που μπορεί να σου αποκαλύψουν πόσο έξυπνος είσαι, με ποιον σταρ ταιριάζεις κλπ. ταξινομώντας τους ανθρώπους σε κατηγορίες. Επίσης υπάρχουν διάφορα group που μπορεί κανείς να υποστηρίξει γνωστοποιώντας τις απόψεις του. Έτσι υπήρξε γκρουπ για τον Γρηγορόπουλο, για το νόμο περί ιθαγένειας μεταναστών, για το περιβάλλον, αλλά και πολλά φασιστικά γκρουπ με διάφορους τίτλους όπως εθνικισμός, κλπ. Χιλιάδες άτομα αναλώνονται σε πολύωρες συζητήσεις ιδεολογικού και πολιτικού περιεχομένου, που δεν έχει βέβαια ιδιαίτερη πραγματική διάσταση. Έτσι κάποιος μπορεί να αισθάνεται πως έκανε το καθήκον του αφού έγινε μέλος ενός γκρουπ για τα δικαιώματα των μεταναστών, έτσι μπορεί να πάει και στον παράδεισο. Η αλήθεια είναι πως σε όσες ομάδες και αν συμμετέχει κανείς σε αυτή τη μορφή αυνανισμού, δεν ενοχλεί καθόλου την εξουσία Αντίθετα είναι ένας τρόπος να χωρέσουν τα πάντα κάτω από την κυριαρχία του κεφαλαίου. Όλες οι απόψεις είναι δεκτές, η διαφορετικότητα είναι επιθυμητή, υπάρχει δημοκρατία. Αρκεί όλα αυτά να εκφράζονται ανέξοδα και ανώδυνα.

Η Αριστερά σε πολλές περιπτώσεις αναγκάζεται να ανεβάσει διάφορα γεγονότα ή εκδηλώσεις στο facebook καθώς έτσι μπορεί να προσεγγίσει τη νεολαία ή ένα ευρύτερο κοινό. Θα πρέπει όμως να έχει μια θέση για αυτό το φαινόμενο. Δεν θα μας υπαγορεύσει το κεφάλαιο πως θα επικοινωνούμε ούτε είμαστε προϊόντα για να μας βάλει σε κουτάκια. Ούτε θα πρέπει να επιτρέπουμε τη διαμεσολάβηση τέτοιων μεθόδων στην ανθρώπινη επαφή. Όλα τα ηλίθια πλατιά χαμόγελα που γεμίζουν το άλμπουμ του facebook κρύβουν από κάτω μια τεράστια μιζέρια και παθητικότητα που χαρακτηρίζει τα άτομα που έχουν αποχαυνωθεί ανεπανόρθωτα και καταπίνουν αυτά τα ηλεκτρονικά ψυχοφάρμακα με βουλιμία. Μια μάζα ανθρώπινης σκόνης που αρέσκεται στο να εκθέτει τον εαυτό της. Και σίγουρα όσον αφορά την αριστερά που υιοθετεί τέτοιους τρόπους επικοινωνίας και στρατολόγησης τα πιο μαχητικά και πολύτιμα κομμάτια της νεολαίας στρατολογούνται στους δρόμους, και μόνο εκεί υπάρχουν.

Τέλος όσοι θέλουν να ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες του facebook με διάφορους συγκινητικούς τίτλους που προδίδουν κάποια ευαισθητοποίηση όπως «προστατεύστε τα αδέσποτα» ή «σταματήστε το ρατσισμό», μετατρέπονται τελικά σε πειραματόζωα των σύγχρονων κοινωνικών πειραμάτων. Παράλληλα σκορπούν χρόνο σε ανούσιες ανταλλαγές πληροφοριών και απόψεων για ποικίλα θέματα με τον απολίτικο τρόπο που μας επιβάλλει η εποχή. Και τέλος και σημαντικότερο αυτή η σχέση είναι μια σχέση αλληλεπίδρασης και οικοδομεί έναν αποδομημένο τρόπο σκέψης.

Σοφ.Κ.