Αναζητώντας τη χαμένη ... ανάπτυξη

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

http://tasosnastos.blogspot.com/

Η καπιταλιστική κρίση που «χτύπησε» τη διεθνή και την ελληνική οικονομία, έχει αφήσει τα αποτυπώματά της παντού. Η προβλεπόμενη συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας της Ελλάδας το 2010 κατά -4%, αν επιβεβαιωθεί, θα είναι η μεγαλύτερη που σημειώθηκε ποτέ τα τελευταία 50 χρόνια. Συρρίκνωση, η οποία συνοδεύεται από τη μεγάλη μείωση των βιομηχανικών επενδύσεων και των επενδύσεων στο χώρο των κατασκευών, τη δραστική υποχώρηση της καταναλωτικής ζήτησης και την εκτίναξη της ανεργίας. Αξιοπρόσεκτο είναι επίσης, ότι σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης και περιστολής της ζήτησης, ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 5,5%, στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 15 χρόνων.

Στις βαρύτατες ούτως ή άλλως συνέπειες της καπιταλιστικής κρίσης, ήλθαν να προστεθούν τα εξοντωτικά και βάρβαρα μέτρα του μνημονίου, που, με την προτροπή και στήριξη της ελληνικής ολιγαρχίας, συνυπέγραψε τον Μάη η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με την ιμπεριαλιστική τρόικα. Οι άγριες περικοπές των μισθών και των συντάξεων, οι δραστικές μειώσεις των κρατικών δαπανών, το φορολογικό πογκρόμ που ακολούθησε, οι βίαιες ανατροπές στην κοινωνική ασφάλιση και στις εργασιακές σχέσεις, σε συνδυασμό με το σαρωτικό κύμα ιδιωτικοποίησης στρατηγικού χαρακτήρα επιχειρήσεων (ΔΕΗ, ΟΣΕ) και βασικών υποδομών της χώρας, σκιαγραφούν το ζοφερό τοπίο της καθημερινότητας των εργαζομένων της χώρας.

Τα μηνύματα που εκπέμπουν σε καθημερινή βάση τα επιτελεία και οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί του κεφαλαίου και του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος, είναι, ότι στη «νέα» Ελλάδα που θα δημιουργηθεί μετά την...αναγκαία περίοδο αναμόρφωσής της - την περίοδο εφαρμογής του μνημονίου - τα εκατομμύρια των εργαζομένων, των μικρών αυτοαπασχολούμενων και των φτωχών αγροτών, δεν θα πρέπει να αναμένουν και να προσδοκούν εγγύηση για τίποτα. Ολα όσα αποτελούσαν κατακτήσεις του 20ού αιώνα, βασικοί μισθοί, κοινωνική ασφάλιση, εργασιακά, παροχές υγείας, παιδείας, πρόνοιας, επιχειρούν να τα διαγράψουν με μια μονοκονδυλιά. Προτίθενται να τις χρησιμοποιήσουν ως καύσιμη ύλη, προκειμένου να μπει και πάλι μπροστά η καπιταλιστική μηχανή παραγωγής κέρδους. Οσο για τα εκατομμύρια των εργαζομένων, καλούνται να επιζήσουν σε ένα περιβάλλον καταθλιπτικής κυριαρχίας του μονοπωλιακού κεφαλαίου, όπου τα όρια της ζωής τους θα περιχαρακωθούν μέσα στα σύγχρονα στρατόπεδα

εργασίας, με μοναδικό κίνητρο και σκοπό την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, την βελτίωση της παραγωγικότητας, την προαγωγή της επιχειρηματικότητας και τη συνεχή βελτίωση του οικονομικού αποτελέσματος, του καπιταλιστικού κέρδους.

Πού είναι η ανάπτυξη;

Τους τελευταίους μήνες, γινόμαστε μάρτυρες τραγελαφικών καταστάσεων από την πλευρά των εκπροσώπων της αστικής τάξης και των αρθρογράφων του πολιτικού - δημοσιογραφικού κατεστημένου. Ολοι αυτοί επί χρόνια καλούσαν τις κυβερνήσεις - το πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης - να μην υπολογίσουν το πολιτικό κόστος και να πουν την αλήθεια στο λαό... Να προχωρήσουν στη λήψη γενναίων και αποφασιστικών μέτρων που χρειάζεται ο τόπος - η αστική τάξη δηλαδή - προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες υγιούς επιχειρηματικής ανάπτυξης. Οπου οι ασκούμενες πολιτικές θα έπρεπε να οδηγήσουν σε βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος και επαναφορά της χώρας στην τροχιά των ενάρετων κύκλων ανάπτυξης.

Τέτοιου είδους αρθρογραφία, με την υπογραφή...έγκυρων πολιτικών, οικονομικών και δημοσιογραφικών παραγόντων, όλου δηλαδή του εσμού που είχε συνδέσει τις προσωπικές του φιλοδοξίες με τα συμφέροντα της αστικής τάξης, μπορεί κανείς να δει σε αναλύσεις των τελευταίων 20 τουλάχιστον χρόνων.

Και με τη μορφή του απεχθούς «μνημονίου» ήλθε ο Αρμαγεδδών των μέτρων, υπέρ των οποίων τάσσονται, όλοι αυτοί οι ταγοί του εθνικού συμφέροντος. Αλλά μαζί με τα βάρβαρα αυτά μέτρα, ήλθε και η υψηλή ανεργία, τα λουκέτα και το στέγνωμα της αγοράς, σαν συνέπεια της δραστικής μείωσης της λαϊκής κατανάλωσης, ενώ η επιδείνωση της θέσης των λαϊκών στρωμάτων, τα οποία κυριολεκτικά βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος, επισυσσωρεύει - προς το παρόν - θυμό και αγανάκτηση. Και ο κίνδυνος - για την αστική τάξη και τον συρφετό που την ακολουθεί - είναι τι θα γίνει όταν ο συσσωρευμένος αυτός θυμός, όταν η γενικευμένη αυτή αγανάκτηση, πάρουν πολιτικά χαρακτηριστικά και εκδηλωθούν μέσα από ένα άμεσο, αλλά και μακροπρόθεσμο πλαίσιο οικονομικών και πολιτικών διεκδικήσεων, το οποίο θα υπερβαίνει τον αστικό ορίζοντα και θα διεκδικεί με όρους λαϊκής πάλης, μία διαφορετική οργάνωση της κοινωνικής εργασίας, όπου οι καπιταλιστές και η σημερινή καπιταλιστική μορφή οργάνωσης της κοινωνίας, θα τεθούν εκ των πραγμάτων στο περιθώριο.

Ο πραγματικός τρόμος, ο εφιάλτης που ταράζει τον ύπνο της αστικής τάξης και ζώνει τα όνειρά της, είναι μη τυχόν και συναντηθούν η γενικευμένη αγανάκτηση των λαϊκών στρωμάτων, με το αίτημα της ανατροπής του ιστορικά ξεπερασμένου συστήματος καπιταλιστικής εκμετάλλευσης και του ανοίγματος της προοπτικής της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Και σπεύδουν, όσο μπορούν να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα με κύρια επωδό τη λήψη....αναπτυξιακών μέτρων από την πλευρά της κυβέρνησης.

Αναπτυξιακές πρωτοβουλίες ζητά κάθε τόσο ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ Κ. Μίχαλος, ο οποίος μάλιστα ...καταγγέλλει την κυβέρνηση για τη φορολογική πολιτική που εφαρμόζει και ζητά αλλαγές. Από την πλευρά του το φιλοκυβερνητικό ΙΝΕ της ΓΣΕΕ εκτιμά ότι μέχρι το τέλος του 2010 η ανεργία θα εκτιναχθεί στο 1 εκατομμύριο, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος η επίσης φιλοκυβερνητική ΓΣΕΒΕΕ παρουσίασε την προηγούμενη Τετάρτη έρευνα, σύμφωνα με την οποία, μέχρι το τέλος του 2011 θα μπουν 170.000 νέα λουκέτα σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ότι θα χαθούν 300.000 θέσεις εργασίας.

Με δημόσια παρέμβασή του ο ΣΕΒ εγκαλεί την κυβέρνηση, επειδή όπως υποστηρίζει, καθυστερεί να λάβει αναπτυξιακά μέτρα, προκειμένου να τονωθεί η απασχόληση και η επιχειρηματική δραστηριότητα... Από τη μία, δεν μπορεί να μη θαυμάσει κανείς, τον ωμό και κυνικό τρόπο, τον οποίο χρησιμοποιούν οι επιχειρηματίες, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και πρωτοφανούς επίθεσης στις εργατικές κατακτήσεις, να ζητούν και νέα προνόμια ( «αναπτυξιακός» νόμος, ενεργοποίηση ΕΣΠΑ κλπ). Από την άλλη, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε, ότι η αστική τάξη της Ελλάδας είναι αρκετά έμπειρη, για να μην κατανοεί, ότι η καπιταλιστική κρίση, σε συνδυασμό με την εφαρμογή του μνημονίου, δημιουργούν συνθήκες κοινωνικής κόλασης και ότι εγκυμονείται σοβαρός κίνδυνος η κατάσταση να παρεκτραπεί προς ανεπιθύμητες ατραπούς...Να σημειωθεί δηλαδή μία απότομη άνοδος της ταξικής πάλης, που θα συμπαρασύρει τα πάντα στο διάβα της. Πόσο μάλλον που στην Ελλάδα υπάρχει ένα οργανωμένο και έμπειρο πολιτικό κόμμα - το ΚΚΕ εν προκειμένω - το οποίο στο παρελθόν ηγήθηκε δύο ένοπλων λαϊκών επαναστάσεων, ενώ σήμερα θέτει ευθαρσώς θέμα κατάργησης της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας και ανατροπής της πολιτικής εξουσίας, με προοπτική την λαϊκή εξουσία και τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Η κατάσταση εμφανίζεται άκρως περιπεπλεγμένη... Και επικίνδυνη...

Αναπτυξιακή η περιοριστική πολιτική

Πρόκειται για γνωστό δίλημμα το οποίο διχάζει τους οικονομολόγους της αστικής τάξης, οι οποίοι εμφανίζονται χωρισμένοι σε δύο στρατόπεδα. Οσοι από αυτούς, τάσσονται υπέρ της αναπτυξιακής πολιτικής, ειδικά σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, πρεσβεύουν, ότι το αστικό κράτος, πρέπει να αναλάβει αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, κυρίως μέσω της ενίσχυσης των δημοσίων επενδύσεων, έτσι ώστε και τις πολιτικές απασχόλησης να ενισχύσει, αλλά και να τονώσει τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας ο οποίος δοκιμάζεται από την κρίση. Μια τέτοια πολιτική βέβαια, θα οδηγήσει σε άνοδο των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του χρέους, καθώς, το αστικό κράτος, προκειμένου να βρει τα κεφάλαια που θα χρηματοδοτήσουν τις δημόσιες επενδύσεις, θα πρέπει να δανειστεί από το τραπεζικό σύστημα. Αλλά στο δίλημμα ενίσχυση της καπιταλιστικής ανάπτυξης μέσω κρατικής παρέμβασης, ή περιορισμός του ελλείμματος και του χρέους, η σχολή αυτή, τάσσεται υπέρ της πρώτης άποψης. Τέτοια πολιτική ακολουθεί σήμερα η κυβέρνηση Ομπάμα στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας να ξεπεράσει φέτος το 1,5 τρισ. δολάρια.

Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ενωση, με πρωτεργάτη την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, τα τελευταία 20 χρόνια, ακολουθεί περιοριστική πολιτική, δίνοντας έμφαση στον έλεγχο των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και του χρέους, μέσα από περιορισμό των κρατικών δαπανών, τον έλεγχο του ύψους του πληθωρισμού και των επιτοκίων. Βασική προϋπόθεση εφαρμογής της περιοριστικής αυτής πολιτικής, είναι ο περιορισμός του λεγόμενου μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους (σε επίπεδο ατομικής επιχείρησης), αλλά και ο δραστικός περιορισμός των κρατικών δαπανών που έχουν άμεση σχέση με την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης (δαπάνες παιδείας, υγείας, πρόνοιας κλπ).

Η καπιταλιστική κρίση δεν ξεπερνιέται

Στην πραγματικότητα, δίλημμα αναπτυξιακής ή περιοριστικής πολιτικής, δεν υφίσταται. Οι αστοί οικονομολόγοι έχουν ως βάση της προβληματικής τους, ένα καπιταλισμό που δεν θα υφίσταται την βάσανο των κρίσεων, αλλά κάτι τέτοιο στην πράξη αποδείχθηκε ανεδαφικό και μη πραγματοποιήσιμο. Και οι δύο σχολές σκέψης, υπόσχονται ένα καπιταλισμό της αειφόρου ανάπτυξης, ένα συνεχώς αναπτυσσόμενο καπιταλιστικό σύστημα, και με βάση αυτό προτείνουν συνταγές, μείγματα πολιτικής, με τη χρήση των οποίων επιχειρούν να ξεγελάσουν τον οικονομικό κύκλο στην καθοδική του φάση. Αυτοί που τάσσονται υπέρ μιας αναπτυξιακής πολιτικής, ευελπιστούν ότι το καπιταλιστικό κράτος, με την εφαρμογή αντικυκλικών πολιτικών απασχόλησης και ενίσχυσης της ζήτησης μέσα από τις δημόσιες δαπάνες, θα συμπαρασύρει και τον ιδιωτικό τομέα, σε μια ανοδική, αναπτυξιακή τροχιά. Τα γεγονότα δεν τους επιβεβαιώνουν.

Οσοι, πάλι τάσσονται υπέρ των περιοριστικών πολιτικών, θεωρούν ότι τα «υγιή» δημόσια οικονομικά, σε ένα περιβάλλον χαμηλού πληθωρισμού και επιτοκίων, αποτελούν το αντίδοτο της καπιταλιστικής κρίσης. Ούτε και οι τελευταίοι επιβεβαιώθηκαν στις προβλέψεις τους.

Οι αστοί οικονομολόγοι συμπεριφέρονται σαν την στρουθοκάμηλο όταν βρίσκεται μπροστά σε κίνδυνο. Χώνουν το κεφάλι τους στην άμμο, πιστεύοντας ότι έτσι θα ξορκίσουν την απειλή της οικονομικής κρίσης.

Πριν από 162 χρόνια, οι Μαρξ - Ενγκελς, μέσα από τη δημοσιοποίηση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, είχαν προειδοποιήσει τις αστικές τάξεις για τον αξεπέραστο χαρακτήρα των κρίσεων υπερπαραγωγής, επισημαίνοντας τα ακόλουθα: «Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία, που σε κάθε άλλη προηγούμενη εποχή, θα φαινόταν σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται ριγμένη πίσω, σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας, θα έλεγε κανείς ότι ένας λιμός, ένας γενικός πόλεμος ερήμωσης, της έκοψε όλα τα μέσα ύπαρξης. Η βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα...».

Θανάσης ΚΑΝΙΑΡΗΣ