Ο βομ­βαρ­δι­σμός του Ανώ­τα­του Σο­βιέτ: «Μπή­καν στην πόλη οι οχτροί…»

Ήταν χα­ρά­μα­τα της 4ης Οκτώ­βρη 1993 όταν το κέ­ντρο της Μό­σχας δο­νού­νταν από τις ερ­πύ­στριες των πρώ­των τε­θω­ρα­κι­σμέ­νων οχη­μά­των του ρω­σι­κού στρα­τού που άρ­χι­ζαν να πε­ρι­κυ­κλώ­νουν το κτί­ριο του Ανώ­τα­του Σο­βιέτ. Το αντε­πα­να­στα­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα, με επι­κε­φα­λής τον Μπό­ρις Γιέλ­τσιν, ολο­κλη­ρώ­νο­νταν με με­γα­λο­πρε­πή βαρ­βα­ρό­τη­τα, αντά­ξια εκεί­νης της βαρ­βα­ρό­τη­τας που έφερ­νε η πα­λι­νόρ­θω­ση του κα­πι­τα­λι­σμού στη Ρωσία.

Τα γε­γο­νό­τα εκεί­να έχουν γρα­φτεί στις πιο μαύ­ρες σε­λί­δες της ιστο­ρί­ας του πε­ρα­σμέ­νου αιώνα. Πρω­τού ανα­τεί­λει ο ήλιος δί­δε­ται εντο­λή να ξε­κι­νή­σει το σφυ­ρο­κό­πη­μα του Ανώ­τα­του Σο­βιέτ, το κτί­ριο τυ­λί­γε­ται στις φλό­γες, οι γεν­ναί­οι ένο­πλοι υπε­ρα­σπι­στές του, πίσω από οδο­φράγ­μα­τα με κόκ­κι­νες ση­μαί­ες, αντι­στέ­κο­νται επί σχε­δόν δέκα ώρες μέχρι τε­λι­κής πτώ­σης. Η μάχη ωστό­σο ήταν άνιση.

Ο επί­ση­μος αριθ­μός των νε­κρών το δι­ή­με­ρο 3-4 Οκτώ­βρη ανέρ­χο­νταν σε 147, οι δε τραυ­μα­τί­ες 600. Οι φήμες κά­νουν λόγο για πε­ρισ­σό­τε­ρους από 1.000 νε­κρούς, θύ­μα­τα μα­ζι­κών εκτε­λέ­σε­ων άο­πλων υπε­ρα­σπι­στών του Ανώ­τα­του Σο­βιέτ. Προ­κει­μέ­νου να επι­τα­χύ­νει την δια­δι­κα­σία κα­πι­τα­λι­στι­κο­ποί­η­σης της χώρας, την πα­ρά­δο­ση ση­μα­ντι­κών το­μέ­ων της πα­ρα­γω­γής στους ανερ­χό­με­νους ολι­γάρ­χες του πλού­του, η αντε­πα­να­στα­τι­κή ηγε­σία του Γιέλ­τσιν επι­θυ­μού­σε να «τε­λειώ­νει» με ότι θύ­μι­ζε ακόμη την σο­σια­λι­στι­κή πε­ρί­ο­δο. Ένας τέ­τοιος θε­σμός – σο­σια­λι­στι­κός – ήταν το Ανώ­τα­το Σο­βιέτ και γι’ αυτό έπρε­πε να ισο­πε­δω­θεί. Προς αυτήν την κα­τεύ­θυν­ση το κα­θε­στώς δεν δί­στα­σε να πνί­ξει τη Μόσχα στο αίμα, να κα­τε­βά­σει τα τανκ στους δρό­μους, να πο­δο­πα­τή­σει και να αφα­νί­σει κάθε εστία αντί­στα­σης που είχε απο­μεί­νει.

Τα γε­γο­νό­τα της 4ης Οκτώ­βρη 1993 ήταν η ολο­κλή­ρω­ση της μα­κράς αλυ­σί­δας των γε­γο­νό­των που συ­ντέ­λε­σαν στην επι­κρά­τη­ση της αντε­πα­νά­στα­σης στην Σο­βιε­τι­κή Ένωση, οι ρίζες της οποί­ας πη­γαί­νουν βαθιά, πολ­λές δε­κα­ε­τί­ες, πίσω στο χρόνο.

Πρω­τού, όμως, φτά­σου­με στον «Μαύρο Οκτώ­βρη» του 1993 η ηγε­τι­κή κλίκα του Γιέλ­τσιν, που είχε ανα­λά­βει να βγά­λει εις πέρας τη βρώ­μι­κη δου­λειά για λο­γα­ρια­σμό της ρω­σι­κής αστι­κής τάξης και των ιμπε­ρια­λι­στών συμ­μά­χων της, είχε φρο­ντί­σει να κα­ταρ­γή­σει το Ανώ­τα­το Σο­βιέτ και το Συ­νέ­δριο των Λαϊ­κών Βου­λευ­τών (21 Σε­πτέμ­βρη 1993), να απα­γο­ρεύ­σει εφη­με­ρί­δες (βλ. «Να­ρό­ντ­να­για Πράβ­ντα») και να πα­ρα­βιά­σει θε­με­λιώ­δη συ­νταγ­μα­τι­κά δι­καιώ­μα­τα.

Δύο χρό­νια πριν, λίγο πρω­τού υπο­γρα­φτούν οι Συμ­φω­νί­ες του Μπε­λο­βέζσκ (8 Δε­κέμ­βρη 1991) για την διά­λυ­ση της ΕΣΣΔ και η κόκ­κι­νη ση­μαία με το σφυ­ρο­δρέ­πα­νο παύ­σει να ανε­μί­ζει στην κο­ρυ­φή του Κρεμ­λί­νου, η αντε­πα­να­στα­τι­κή συμ­μο­ρία που είχε αλώ­σει το ΚΚΣΕ, είχε αγνο­ή­σει επι­δει­κτι­κά την λαϊκή βού­λη­ση του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος της 17ης Μάρτη. Εκεί­νου του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος στο οποίο ο σο­βιε­τι­κός λαός, κλεί­νο­ντας τα αυτιά του στις «σει­ρή­νες» του αντι­κομ­μου­νι­σμού, είχε τα­χθεί με πο­σο­στό 76% υπέρ της δια­τή­ρη­σης της ΕΣΣΔ.

«Δεν παί­χτη­κε η παρ­τί­δα μας ακόμα…»

Σχε­δόν τρεις δε­κα­ε­τί­ες πέ­ρα­σαν από το αι­μα­το­κύλ­λι­σμα της Μό­σχας. Οι φω­το­γρα­φί­ες με το κτί­ριο του Ανώ­τα­του Σο­βιέτ τυ­λιγ­μέ­νο στις φλό­γες, τα τανκ της αντε­πα­νά­στα­σης και τα οδο­φράγ­μα­τα στους δρό­μους, απο­τε­λούν αδιά­ψευ­στα ντο­κου­μέ­ντα της κτη­νω­δί­ας που συ­νό­δε­ψε την πα­λι­νόρ­θω­ση του κα­πι­τα­λι­σμού στη Ρωσία. Οι πρω­τερ­γά­τες αυτής της κτη­νω­δί­ας, όπως ο Γιέλ­τσιν και οι συ­νερ­γά­τες του, έχουν κα­τα­γρα­φεί στις μαύ­ρες σε­λί­δες της ιστο­ρί­ας. Άλλοι πάλι, όπως ο εμπνευ­στής της «πε­ρε­στρόι­κα» Μιχ. Γκορ­μπα­τσόφ, πέ­ρα­σαν στην λήθη, ατι­μα­σμέ­νοι και ξε­χα­σμέ­νοι, «νε­κρο­ζώ­ντα­νοι» προ­δό­τες των ελ­πί­δων ενός ολό­κλη­ρου λαού.

Η Σο­βιε­τι­κή Ένωση και ο σο­σια­λι­σμός, όμως, πα­ρα­μέ­νει στο νου και τις καρ­διές των αν­θρώ­πων. Τρεις δε­κα­ε­τί­ες αρ­γό­τε­ρα, ο Ρώ­σι­κος λαός αντι­λαμ­βά­νε­ται τι είχε και τι έχασε, ανα­πο­λώ­ντας την πα­τρί­δα που του στέ­ρη­σαν. Οι πα­λαιό­τε­ρες γε­νιές εν­δε­χο­μέ­νως και να με­τα­νιώ­νουν που δεν κα­τά­φε­ραν να αντι­στα­θούν πιο ενερ­γη­τι­κά, ορ­γα­νω­μέ­να και μα­ζι­κά, πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κά, στα σχέ­δια διά­λυ­σης της ΕΣΣΔ. Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, την τε­λευ­ταία δε­κα­ε­τία, σε μια σειρά έρευ­νες αστι­κών επι­στη­μο­νι­κών ιν­στι­τού­των όπως το Levada Center, απο­τυ­πώ­νε­ται ξε­κά­θα­ρα η ολο­έ­να και αυ­ξα­νό­με­νη θε­τι­κή στάση του Ρώ­σι­κου λαού για την Σο­βιε­τι­κή Ένωση.

Αστυ­νο­μι­κές δυ­νά­μεις συ­γκρού­ο­νται με δια­δη­λω­τές που αρ­νού­νται να υπο­κύ­ψουν στο αντε­πα­να­στα­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα.

Σε σχε­τι­κή δη­μο­σκό­πη­ση πριν ένα χρόνο, το 75% των Ρώσων απά­ντη­σαν πως θε­ω­ρούν την Σο­βιε­τι­κή πε­ρί­ο­δο ως την κα­λύ­τε­ρη στην ιστο­ρία της χώρας. Το 2016, σε ανά­λο­γη έρευ­να, το 56% των ερω­τη­θέ­ντων απά­ντη­σαν πως τους στε­να­χω­ρεί η διά­λυ­ση της ΕΣΣΔ, ενώ το 51% ση­μεί­ω­σε ότι αυτό μπο­ρού­σε να είχε απο­φευ­χθεί. Αξί­ζει δε να ση­μειω­θεί ότι σε έρευ­νες του ιν­στι­τού­του Levada Center, από το 1992 μέχρι σή­με­ρα, το πο­σο­στό αυτών που έχουν με­τα­νιώ­σει για την διά­λυ­ση της Σο­βιε­τι­κής Ένω­σης είναι στα­θε­ρά πάνω απο 50%, με το πο­σο­στό αυτό να αυ­ξά­νε­ται στα­δια­κά την τε­λευ­ταία δε­κα­ε­τία. Αυτό το στοι­χείο απο­κτά ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία αν ανα­λο­γι­στεί κα­νείς ότι ένα ση­μα­ντι­κό τμήμα του Ρώ­σι­κου λαού, οι ηλι­κί­ες 18 έως 35, όχι μόνο δεν έχουν μνή­μες από την ΕΣΣΔ αλλά, επι­πρό­σθε­τα, έχουν με­γα­λώ­σει μέσα σε ένα γε­νι­κό­τε­ρο κλίμα αντι­κομ­μου­νι­στι­κής προ­πα­γάν­δας και συ­κο­φά­ντη­σης του σο­σια­λι­σμού από τα αστι­κά επι­τε­λεία.

Γι’ αυτό, λοι­πόν, ας το βά­λουν καλά στο μυαλό τους οι απο­λο­γη­τές της κα­πι­τα­λι­στι­κής πα­λι­νόρ­θω­σης. Παρά την επι­κρά­τη­ση της αντε­πα­νά­στα­σης και το προ­σω­ρι­νό πι­σω­γύ­ρι­σμα της ιστο­ρί­ας οι λαοί δεν είπαν ακόμη την τε­λευ­ταία τους λέξη. Εδώ ται­ριά­ζουν από­λυ­τα τα λόγια του ποι­η­τή: «Δε βγαί­νου­νε τα όνει­ρα σε πλει­στη­ρια­σμό, δεν παί­χτη­κε η παρ­τί­δα μας ακόμα…».

Νίκος Μότ­τας