Η «μνημονιακή» πολιτική... γενικεύεται

Εικόνα διαρκούς ανακύκλωσης δίνουν τα διεθνή καπιταλιστικά κέντρα αναφορικά με την κρίση του συστήματος, τους χειρισμούς αντιμετώπισής της και τις εσωτερικές αντιθέσεις που όλο και περισσότερο παίρνουν σχήμα και μορφή. Μέσα σε αυτό το σκηνικό στο επίκεντρο είναι οι εκτιμήσεις για τις προοπτικές της Ευρωζώνης, ενώ σταθερές έως μονότονες είναι οι αναφορές στην Ελλάδα και την παραμονή της στη ζώνη του ευρώ.

Στη γερμανική πολιτική σκηνή έχει γίνει πλέον καθημερινό φαινόμενο κάποιος πολιτικός παράγοντας να αναφέρεται στην Ελλάδα. Ετσι, ο αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών, Μίχαελ Φουκς, έκανε λόγο για «μπλόκο» στη συνέχιση της στήριξης στην Ελλάδα εάν δεν τηρηθούν οι δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί. Σε συνέντευξή του στην οικονομική εφημερίδα του Αμβούργου «Handelsblatt», που δημοσιεύθηκε την Κυριακή, αναφέρει πως αν η Γερμανία πεισθεί πως η Ελλάδα «δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, τότε θα χρησιμοποιήσουμε το δικαίωμά μας του βέτο». Η Γερμανία «έχει φθάσει στα όριά της», πρόσθεσε, λέγοντας μάλιστα πως «ακόμη κι αν το ποτήρι των μεταρρυθμίσεων είναι μισογεμάτο, δεν θα είναι αρκετό για ένα νέο πακέτο βοήθειας. Η Γερμανία δεν μπορεί και δεν πρόκειται να το αποδεχθεί». Το Βερολίνο και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις περιμένουν την έκθεση της τρόικας το Σεπτέμβρη, που θα αξιολογεί την πορεία εφαρμογής του ελληνικού προγράμματος και θα καθορίζει την εκταμίευση της επόμενης δόσης, ύψους 31,5 δισ. ευρώ.

Από κοντά και ο γνωστός πλέον υπουργός Οικονομίας και αντικαγκελάριος της Γερμανίας, Φίλιπ Ρέσλερ, ο οποίος επανέρχεται δηλώνοντας, σε συνέντευξή του στο γερμανικό περιοδικό «Focus», «απογοητευμένος» για τις προσπάθειες της Αθήνας στην προώθηση των «μεταρρυθμίσεων», αλλά και την «εκμετάλλευση επενδυτικών προτάσεων» που έγιναν από γερμανικής πλευράς. Αναφέρεται ειδικά «στην απουσία προόδου» σε θέματα όπως οι ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και στο γεγονός ότι η ελληνική πλευρά, όπως λέει, δεν «αξιοποίησε» τις προτάσεις που έκανε ο ίδιος και η γερμανική κυβέρνηση για επενδύσεις. «Σχεδόν καμία από τις υπηρεσίες μας δεν χρησιμοποιήθηκε από την ελληνική πλευρά», αναφέρει. Καταλήγοντας λέει πως «όποιος αποτυγχάνει να συμμορφωθεί με τα συμφωνηθέντα, δεν μπορεί να αναμένει βοήθεια» και επαναλαμβάνει τα λόγια του προέδρου του Γιούρογκρουπ, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, ότι μία ελληνική έξοδος από το ευρώ δεν είναι επιθυμητή «αλλά είναι διαχειρίσιμη».

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γκίντο Βεστερβέλε, τάσσεται σε συνέντευξή του υπέρ της διεξαγωγής δημοψηφίσματος στη Γερμανία για το ευρωπαϊκό Σύνταγμα. «Ελπίζω, είπε, πως θα έχουμε ένα πραγματικό ευρωπαϊκό Σύνταγμα για το οποίο θα διεξαχθεί δημοψήφισμα». Υπενθυμίζεται ότι υπέρ αυτής της ιδέας τάσσεται και ο πρόεδρος της Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης (SU), βαυαρικού σκέλους των Χριστιανοδημοκρατών της Αγκελα Μέρκελ, Χορστ Σιχόφερ, ο οποίος είπε: «Βλέπω τρεις τομείς για τους οποίους πρέπει να ρωτηθεί ο γερμανικός λαός: Πρώτος είναι η μεταβίβαση σημαντικών εξουσιών στις Βρυξέλλες, δεύτερος η ένταξη νέων κρατών στην ΕΕ και τρίτος η παροχή γερμανικής οικονομικής βοήθειας σε άλλες χώρες». Προσθέτει ότι ερωτήματα όπως αν θα υπάρξουν ευρωομόλογα ή ένα ταμείο για την εγγύηση του χρέους πρέπει να απαντηθούν από το λαό. Υπενθυμίζεται πως στις 12 Σεπτέμβρη αναμένεται να εκδοθεί η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου στην Καρλσρούη αναφορικά με το αν μπορεί να συμμετέχει η Γερμανία στον ESM (μόνιμος μηχανισμός στήριξης).

Στην Ιταλία, πάλι μία από τα ίδια, με διαβεβαιώσεις από τον υπουργό Οικονομικών, Βιτόριο Γκρίλι. πως δε θα προσφύγει στο μηχανισμό ευρωδιάσωσης, ενώ αρχίζουν να εφαρμόζονται το ένα μετά το άλλο τα μέτρα μνημονιακής πολιτικής, χωρίς να έχει υπογράψει μνημόνιο και χωρίς να είναι παρούσα καμία τρόικα. Σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα «La Repubblica», υποστηρίζει ότι «δεν υπάρχει ένα ιδιαίτερο ιταλικό πρόβλημα. Και αν υπάρχει, τους μήνες αυτούς, περιορίσθηκε σημαντικά, χάρη στη δράση της κυβέρνησης Μόντι». Επιβεβαιώνει, επίσης, ότι η χώρα του «δεν θα βρεθεί αναγκασμένη να προσφύγει στον λεγόμενο μηχανισμό διάσωσης κατά των spreads, από την στιγμή που όταν αρχίσουν να λειτουργούν πλήρως τα μέσα που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, θα μπορέσουν να μειωθούν σημαντικά οι πιέσεις επί των διαφορών απόδοσης των ομολόγων του Δημοσίου». Θεωρεί, πάντως, ότι, σε κάθε περίπτωση, δε θα ζητηθεί η υπογραφή νέων μνημονίων γιατί η χώρα τους τηρεί αυτού του είδους τις δεσμεύσεις που απορρέουν από τα μνημόνια: «Το Μνημόνιο Κατανόησης που ορίσθηκε από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χρειάζεται, πρώτα από όλα, για το λόγο αυτό: Για να μπορέσουν να ενεργοποιηθούν τα μέτρα σταθεροποίησης, μέσω των οποίων οι χώρες επιβεβαιώνουν τις δεσμεύσεις που έχουν ήδη λάβει και επικυρώνουν τη βούλησή τους να συνεχίσουν να πορεύονται στην οδό των μεταρρυθμίσεων που απορρέουν από το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο Προεδρίας, από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, από το Δημοσιονομικό Σύμφωνο. Εμείς θεωρούμε, λοιπόν, ότι το πλαίσιο είναι αυτό και ότι δεν πρέπει να αλλάξει».

Πάντως, εδώ και μέρες τρεις επιτροπές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δουλεύουν για να παρουσιάσουν στα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου τις προτάσεις για τον τρόπο παρέμβασης της ΕΚΤ στη νομισματική πολιτική με στόχο τη μείωση των επιτοκίων δανεισμού της Ιταλίας και της Ισπανίας σε «βιώσιμα» επίπεδα. Το ένα μέτρο που θεωρείται δεδομένο είναι η «αλλαγή» του τρόπου εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής, δηλαδή η ΕΚΤ θα αγοράζει κρατικά ομόλογα, χωρίς πλαφόν, αλλά μόνο για τις χώρες οι οποίες θα ζητάνε βοήθεια από το EFSF/ESM και θα αποδέχονται τη δέσμευση με ένα MoU (μνημόνιο) κατά τα πρότυπα αυτού που εφαρμόζεται στην Ελλάδα. Εδώ ακριβώς διαψεύδονται και οι αυταπάτες που καλλιεργούνται στο λαό από ορισμένες πλευρές στο εσωτερικό της Ελλάδας πως τάχα θα υπάρχει επαναδιαπραγμάτευση ή χαλάρωση του μνημονίου λόγω ευρύτερων ρυθμίσεων στην Ευρωζώνη. Τελικά, αυτό που φαίνεται να γίνεται είναι η γενίκευση των μνημονιακών μέτρων και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης.

Στην κρίση της Ευρωζώνης παρενέβη και ο επικεφαλής του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), Ανχελ Γκουρία, ο οποίος σε συνέντευξή του σε γερμανική εφημερίδα, τάχθηκε υπέρ της αγοράς ομολόγων κρατών - μελών της Ευρωζώνης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και επισήμανε την ανάγκη παραμονής της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, με τη σημείωση ότι «η Αθήνα πρέπει να σεβαστεί τις δεσμεύσεις της έναντι των κρατών που τη στηρίζουν». Σε σχέση με τα σχέδια της ΕΚΤ αναφέρει: «Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, δήλωσε ξεκάθαρα πως η ΕΚΤ μπορεί να εκτονώσει την κρίση κρατικού χρέους στην Ευρωζώνη, μέσω των αγορών ομολόγων και εγώ υποστηρίζω αυτήν την πολιτική».

Στο μεταξύ, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ και η λήψη μέτρων προετοιμασίας απέναντι σε μια τέτοια εξέλιξη παραμένει το βασικό σενάριο της Bank of America-Merrill Lynch, όπως σημειώνει ο οίκος σε έκθεσή του της 10ης Αυγούστου, ενώ παράλληλα εκφράζει αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων της ΕΚΤ, αναμένει νέα μείωση του επιτοκίου αναχρηματοδότησης και αναθεωρεί καθοδικά τις προβλέψεις για την ανάπτυξη σε όλες τις χώρες - μέλη της Ευρωζώνης. Ειδικά για την Ελλάδα, οι αναλυτές του οίκου εκτιμούν ότι η σημερινή κατάσταση θα συνεχιστεί ως έχει «απλά δοκιμάζοντας την υπομονή της τρόικας». Εκτιμούν ότι δε θα υπάρξει έξοδος της χώρας από το ευρώ «μια κι έξω», αλλά ότι θα ληφθούν μέτρα προετοιμασίας απέναντι στην αυξανόμενη πιθανότητα εξόδου σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Εκτιμούν ακόμα ότι Ισπανία και Ιταλία θα υποχρεωθούν τελικά να ζητήσουν επίσημα βοήθεια από το EFSF και την ΕΚΤ, πιθανότατα προς τα τέλη του χρόνου. Αναμένουν δε ότι η Ισπανία θα δεσμευτεί με ένα πιο «σφιχτό» από πλευράς όρων και προϋποθέσεων μνημόνιο, σε σχέση με την Ιταλία, λόγω των προβλημάτων του τραπεζικού της τομέα.