Η Ιστορία αποτελεί την πιο τρανή παρακαταθήκη για την πορεία εξέλιξης της ανθρωπότητας. Μα απ' όλη την Ιστορία ξεχωρίζουν σταθμοί που σφραγίζουν στο πέρασμά της τις κατοπινές εξελίξεις.
Ο Μαρξ διατύπωσε την άποψη ότι όλη η Ιστορία των κοινωνιών είναι Ιστορία της ταξικής πάλης. Αλλά η Ιστορία της ταξικής πάλης έχει σε κάθε εποχή το δικό της υποκείμενο. Γέννημα της εξέλιξης των ίδιων των κοινωνιών και της ωριμότητας των παραγόντων για επαναστατικά άλματα.
28 Σεπτέμβρη στα 1864. Στην αίθουσα «Αγιος Μαρτίνος» του Λονδίνου αντιπρόσωποι των εργατών από την Αγγλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Αμερική, την Πολωνία και την Ελβετία έκαναν Γενική Συνέλευση και αποφάσισαν την ίδρυση της Πρώτης Διεθνούς με την ονομασία Διεθνής Ενωση Εργατών.
Η συνέλευση εξέλεξε Γενικό Συμβούλιο από 21 μέλη και υποεπιτροπές για κάθε χώρα. Το Γενικό Συμβούλιο εξέλεξε πρόεδρο, επίτιμο γραμματέα και γραμματείς για κάθε χώρα. Ο Μαρξ εκλέχτηκε γραμματέας για τη Γερμανία. Το Γενικό Συμβούλιο προχώρησε στην επεξεργασία προγράμματος και Καταστατικού της Ενωσης.
Η συνέλευση εξέλεξε Γενικό Συμβούλιο από 21 μέλη και υποεπιτροπές για κάθε χώρα. Το Γενικό Συμβούλιο εξέλεξε πρόεδρο, επίτιμο γραμματέα και γραμματείς για κάθε χώρα. Ο Μαρξ εκλέχτηκε γραμματέας για τη Γερμανία. Το Γενικό Συμβούλιο προχώρησε στην επεξεργασία προγράμματος και Καταστατικού της Ενωσης.
Η ίδρυση της Πρώτης Διεθνούς δεν ήταν καθόλου τυχαίο γεγονός. Ωρίμαζε σαν ιδέα σε συνθήκες ανάπτυξης του καπιταλισμού, που συνοδεύτηκαν από μια σειρά επαναστάσεις και εμφυλίους πολέμους ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη. Προάγγελος της ίδρυσής της ήταν η Ενωση Κομμουνιστών υπό την καθοδήγηση των Μαρξ - Ενγκελς, ενώ σημαντικό ρόλο έπαιξε η δράση της και κυρίως το πρόγραμμά της, το γνωστό Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, έργο των Μαρξ - Ενγκελς, που ήταν και το πρώτο προγραμματικό ντοκουμέντο του επιστημονικού κομμουνισμού.
Η ανάπτυξη του καπιταλισμού, που επιταχύνθηκε με τη βιομηχανική επανάσταση, δημιουργούσε τις συνθήκες ανάπτυξης εργατικών αγώνων και των πρώτων ουσιαστικά πολιτικών εκδηλώσεων της εργατικής τάξης. Ετσι έχουμε τις εξεγέρσεις στη Λυών το 1831 και το 1834, την εξέγερση των υφαντουργών της Σιλεσίας το 1844, ενώ στην Αγγλία οργανώνεται το κίνημα των Χαρτιστών, που σύμφωνα με τον Λένιν είναι το πρώτο πραγματικά μαζικό, πολιτικό, προλεταριακό, επαναστατικό κίνημα. Το κίνημα των Χαρτιστών εκδήλωνε έντονες διεθνιστικές τάσεις. Την ίδια εποχή έδρασαν και άλλες εργατικές ενώσεις με διεθνιστικές προλεταριακές αντιλήψεις, όπως η «Ενωση των Προγραμμένων 1834-1836», η «Ενωση των Δικαίων 1836-1839», οι «Αδελφωμένοι Δημοκράτες» που ιδρύθηκε στο Λονδίνο από Αγγλους και άλλους Ευρωπαίους εξόριστους. Οι Μαρξ και Ενγκελς είχαν σχέσεις μ' αυτό το κίνημα που θεωρείται από τους προδρόμους του διεθνιστικού προλεταριακού κινήματος. Οι Χαρτιστές επίσης δρούσαν μέσα απ' αυτή την οργάνωση. Στη Γαλλία είχαν αναπτυχθεί έντονες διεθνιστικές τάσεις στο εργατικό κίνημα, που ξεκινούσαν από τον Μπάμπεφ, την Φλώρα Τριστάν, που έγραψε στο Παρίσι μπροσούρα για την ανάγκη ίδρυσης πλατιάς διεθνιστικής οργάνωσης (Ενωση Εργατών), η οποία θα έπρεπε να δημιουργήσει επιτροπές σε όλες τις πρωτεύουσες της Ευρώπης για την ανάπτυξη του εργατικού αγώνα. Επίσης τον Απρίλη του 1856 αντιπροσωπεία Γάλλων εργατών πήγε στο Λονδίνο και πρότεινε τη δημιουργία μιας Παγκόσμιας Ενωσης Εργατών για την καθοδήγηση της πάλης του προλεταριάτου σε διεθνή κλίμακα. Τέλος, η πιο σημαντική ήταν η Ενωση Κομμουνιστών 1847-1852, που αποτέλεσε το πρώτο ουσιαστικά Κομμουνιστικό Κόμμα και την πρώτη οργανωμένη μορφή διεθνούς προλεταριακής ενότητας.
Η εμφάνιση του Μαρξισμού ως κοσμοθεωρίας
Οι επαναστάσεις στα 1848-1849 πλούτισαν την ιστορική πείρα του διεθνούς εργατικού κινήματος. Η εξέγερση του προλεταριάτου του Παρισιού τον Ιούνη του 1848, ο πρώτος μεγάλος εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στο προλεταριάτο και την αστική τάξη, ήταν το αποκορύφωμα της επαναστατικής πάλης της εργατικής τάξης της συγκεκριμένης περιόδου. Οι επαναστάσεις στα 1848-1849 απέδειξαν το αβάσιμο του ουτοπικού σοσιαλισμού και των διαφόρων μικροαστικών οπορτουνιστικών αντιλήψεων στο εργατικό κίνημα και έδωσαν τη δυνατότητα παραπέρα ανάπτυξης της επαναστατικής θεωρίας, ενώ ταυτόχρονα ανέδειξαν την ανάγκη της αυτοτελούς πολιτικής πάλης του προλεταριάτου.
Το προλεταριάτο είναι γέννημα - θρέμμα του καπιταλισμού, αλλά ο τελευταίος δεν εμφανίστηκε και, πολύ περισσότερο, δεν κυριάρχησε στην ιστορική εξέλιξη από τη μια στιγμή στην άλλη. «Δε χωράει αμφιβολία - γράφει ο Μαρξ στο "Κεφάλαιο"- ότι στο 16ο και 17ο αιώνα οι μεγάλες επαναστάσεις που συντελέστηκαν στο εμπόριο με τις γεωγραφικές ανακαλύψεις και που προώθησαν γρήγορα την ανάπτυξη του εμπορικού κεφαλαίου, αποτελούν έναν από τους κύριους παράγοντες που επιτάχυναν το πέρασμα του φεουδαρχικού τρόπου παραγωγής στον κεφαλαιοκρατικό. Η απότομη επέκταση της παγκόσμιας αγοράς, ο πολλαπλασιασμός των κυκλοφορούντων εμπορευμάτων, η άμιλλα ανάμεσα στα ευρωπαϊκά έθνη, για να γίνουν κύριοι των ασιατικών προϊόντων και των αμερικανικών θησαυρών, και το αποικιακό σύστημα συνέβαλαν ουσιαστικά στο σπάσιμο των φεουδαρχικών φραγμών στην παραγωγή. Ωστόσο, στην πρώτη του περίοδο, στην περίοδο της μανουφακτούρας, ο σύγχρονος τρόπος παραγωγής αναπτύχθηκε μόνο εκεί όπου οι όροι για την ανάπτυξή του είχαν δημιουργηθεί στη διάρκεια του μεσαίωνα... Και αν στον 16ο και εν μέρει στον 17ο αιώνα η απότομη επέκταση του εμπορίου και η δημιουργία μιας καινούργιας παγκόσμιας αγοράς άσκησαν αποφασιστική επίδραση στον αφανισμό του παλιού τρόπου παραγωγής και στην άνοδο του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής, αυτό έγινε αντίθετα πάνω στη βάση του δημιουργημένου πια κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής. Η παγκόσμια αγορά αποτελεί η ίδια τη βάση αυτού του τρόπου παραγωγής. Από την άλλη, η ενυπάρχουσα στον τρόπο αυτό παραγωγής ανάγκη να παράγει σε διαρκώς μεγαλύτερη κλίμακα ωθεί σε ακατάπαυστη διεύρυνση της παγκόσμιας αγοράς, έτσι που εδώ δεν είναι το εμπόριο που επαναστατεί τη βιομηχανία, αλλά η βιομηχανία είναι που επαναστατεί διαρκώς το εμπόριο. Και η κυριαρχία του εμπορίου συνδέεται εδώ με τη μεγαλύτερη ή μικρότερη υπερίσχυση των όρων της μεγάλης βιομηχανίας».(Καρλ Μαρξ: «Το κεφάλαιο», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 3ος, σελ. 421-422).
Η ανάπτυξη των εργατικών αγώνων απαιτούσε και ενιαίο προλεταριακό επαναστατικό κέντρο καθοδήγησης, οργάνωσης και συνένωσης της εργατικής τάξης και διάδοσης της θεωρίας του επιστημονικού κομμουνισμού. Η αναγκαιότητα αυτή οδήγησε στην ίδρυση της Πρώτης Διεθνούς. Σημαντική ήταν η συμβολή της Διεθνούς υπό την καθοδήγηση των Μαρξ - Ενγκελς στη διάδοση της επιστημονικής θεωρίας της αυτοτελούς επαναστατικής πάλης της εργατικής τάξης, ως την ανατροπή του καπιταλισμού και το πέρασμα στον κομμουνισμό μέσω της δικτατορίας του προλεταριάτου, το ιδεολογικό ξεκαθάρισμα από διάφορα μικροαστικά ρεύματα στο εργατικό κίνημα (αναρχισμός, προυντονισμός, λασαλισμός, τρεϊντγιουνιονισμός), σε συνδυασμό με την άμεση καθοδήγηση μιας σειράς εργατικών και εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων.
Ο μαρξισμός ως πρωτοπόρα επιστημονική θεωρία της εργατικής τάξης εμφανίζεται μέσα στην 5η δεκαετία του 19ου αιώνα, σε συνθήκες όπου η μεγάλη εργοστασιακή βιομηχανία είχε πια σημαντικές επιτυχίες, τη στιγμή που φανερώθηκαν καθαρά οι βαθιές και ασυμβίβαστες αντιθέσεις της καπιταλιστικής κοινωνίας και είχε διαμορφωθεί και ανδρωθεί μια καινούρια κοινωνική τάξη - το βιομηχανικό προλεταριάτο. Το έργο του Μαρξ «Κριτική της χεγκελιανής φιλοσοφίας του δικαίου», το έργο του Ενγκελς «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία», τα κοινά τους έργα «Η αγία Οικογένεια ή κριτική της κριτικής» και «Γερμανική ιδεολογία», το έργο του Μαρξ «Η αθλιότητα της φιλοσοφίας» και πάνω απ' όλα το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», που είναι το πρώτο επιστημονικό πρόγραμμα του προλεταριάτου σε παγκόσμιο επίπεδο, επιβεβαιώνουν την εμφάνιση και εδραίωση της επιστήμης του μαρξισμού, οπλίζουν την πάλη του προλεταριάτου με το όπλο της επιστημονικής δικαίωσης, αποδεικνύουν τον αντικειμενικό ιστορικό του ρόλο και το βγάζουν από το νεφελώδες πεδίο της ουτοπίας. Γράφει ο Ενγκελς για τον τρόπο που σκέφτονταν ο ίδιος και ο Μαρξ εκείνη την εποχή: «Δε σκοπεύαμε λοιπόν καθόλου να ψιθυρίσουμε αποκλειστικά στο αυτί του "επιστημονικού" κόσμου τα νέα επιστημονικά συμπεράσματα, εκθέτοντάς τα σε χοντρά βιβλία. Αντίθετα. Βρισκόμασταν κιόλας και οι δύο βαθιά μέσα στο πολιτικό κίνημα, είχαμε ορισμένους οπαδούς ανάμεσα στους διανοούμενους, ιδίως της Δυτικής Γερμανίας και σημαντική επαφή με το οργανωμένο προλεταριάτο. Ημασταν υποχρεωμένοι να θεμελιώσουμε επιστημονικά την άποψή μας. Αλλά ήταν εξίσου σπουδαίο για μας να κερδίσουμε με τις πεποιθήσεις μας το ευρωπαϊκό και πριν απ' όλα το γερμανικό προλεταριάτο. Μόλις ξεκαθαρίσαμε τις απόψεις μας για μας τους ίδιους προχωρήσαμε στη δουλιά».(Φρ. Ενγκελς: «Για την ιστορία της Λίγκας των κομμουνιστών», Μαρξ - Ενγκελς: «Διαλεχτά έργα», Εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, τόμος δεύτερος, σελ. 398).
Η ωρίμανση των συνθηκών για την ίδρυση
Στα 1862, δυο χρόνια δηλαδή πριν από τη συγκέντρωση στην αίθουσα του «Αγίου Μαρτίνου» στο Λονδίνο, πάνω από 300 εργάτες της Γαλλίας και 12 της Γερμανίας είχαν επισκεφτεί το Λονδίνο και στη διάρκεια της παραμονής τους εκεί είχαν συζητήσει με τους Αγγλους τρεϊντγιουνιονιστές για τη δυνατότητα δημιουργίας μιας εργατικής διεθνούς. Εκτός απ' αυτό, στις 22 του Ιούλη 1863 οι Αγγλοι και Γάλλοι εργάτες είχαν οργανώσει μαζί στο Λονδίνο ένα συλλαλητήριο ενάντια στην κατάπνιξη της εξέγερσης της Κρακοβίας από τον Τσάρο της Ρωσίας. Κύριο σύνθημα του συλλαλητηρίου ήταν «Ανεξαρτησία στην Πολωνία». Η Πολωνία ήταν υποδουλωμένη στην τσαρική Ρωσία. Στα 1863, λοιπόν, με αφορμή και το κοινό συλλαλητήριο Αγγλων και Γάλλων εργατών εντάθηκαν οι συζητήσεις γύρω από την υπόθεση οργάνωσης μιας εργατικής Διεθνούς.
Από την 6η δεκαετία του 19ου αιώνα σε πολλές χώρες τα αστικοδημοκρατικά και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα αναζωογονούνται. Ο αγώνας για να ιδρυθούν ενωμένα κράτη στη Γερμανία και στην Ιταλία, η πολωνική εξέγερση του 1863 και ο εμφύλιος πόλεμος στις ΗΠΑ, όλα αυτά συγκινούν την πρωτοπορία της εργατικής τάξης.
Η γέννηση της Διεθνούς πέρασε πολλά «κοιλοπονήματα». Για το τι προηγήθηκε και πώς ωρίμασε αυτή η αναγκαιότητα, ώστε να γίνει πράξη, το αναλύει ο Ου. Φόστερ στο έργο του «Η ιστορία των τριών Διεθνών». Ας το παρακολουθήσουμε.
«Η Αγγλία, χώρα όπου ο καπιταλισμός γνώρισε στην πρώτη του περίοδο την πιο πλατιά ανάπτυξη, η χώρα που είχε την πιο πολυάριθμη και την πιο αναπτυγμένη εργατική τάξη, η χώρα όπου γεννήθηκε το συνδικαλιστικό κίνημα, έγινε κατά φυσικό τρόπο το πεδίο των περισσότερων από τις πρώτες προσπάθειες του προλεταριάτου για τη δημιουργία της διεθνούς αλληλεγγύης και οργάνωσης. Από τις πρώτες ακόμα ρωμαλέες εκδηλώσεις του εργατικού κινήματος στην τέταρτη δεκαετία του 19ου αιώνα υπήρχαν πολλές ενδείξεις ανάπτυξης του εργατικού διεθνισμού. Το χαρτιστικό κίνημα (σ.σ. μαζικό πολιτικό κίνημα των εργατών και ορισμένων μικροαστικών στρωμάτων στην Αγγλία με βασικό πρόγραμμα το "Χάρτη του λαού", που ζητούσε πλήρη πολιτικά δικαιώματα για την εργατική τάξη στα πλαίσια του καπιταλισμού) εκδήλωσε ισχυρές διεθνιστικές τάσεις... Η Ενωση των Προγραμμένων (1834-1836), η Ενωση των Δικαίων (1836-1839)και η Ενωση των Κομμουνιστών (1847-1852) ήταν κατηγορηματικά διεθνιστικές οργανώσεις και είχαν κατ' εξοχήν προλεταριακές αντιλήψεις και σύνθεση. Οι οργανώσεις αυτές ανέπτυσσαν την κύρια δράση τους και είχαν τα κυριότερα κέντρα τους στην Αγγλία.
Μια πολύ σημαντική οργάνωση στην περίοδο αυτή ήταν οι "Αδελφωμένοι Δημοκράτες" που ιδρύθηκε στο Λονδίνο το Σεπτέμβρη τον 1845 από ομάδες Αγγλων αγωνιστών και Ευρωπαίων εξορίστων. Η οργάνωση αυτή διακήρυχνε ότι το "έδαφος με όλα τα φυσικά του πλούτη είναι κοινή ιδιοκτησία όλων" (...) και μπορεί να θεωρηθεί πρόδρομος της Διεθνούς. Ο Χάρνεϊ, ο Τζονς, ο Ο' Μπράιεν και άλλοι διακεκριμένοι ηγέτες του χαρτιστικού κινήματος έπαιξαν δραστήριο ρόλο στην αξιόλογη αυτή οργάνωση. Ο Μαρξ και ο Ενγκελς είχαν σχέσεις με το κίνημα αυτό. Οι "Αδελφωμένοι Δημοκράτες" ήταν διεθνιστική οργάνωση και έπαιρνε ενεργό μέρος στους αγώνες των εργατών και σ' άλλα επαναστατικά κινήματα της ηπείρου. Συνέβαλε στην προετοιμασία του δρόμου προς την 1η Διεθνή. Σημαντικό γνώρισμά της ήταν ότι εφάρμοσε μια μορφή οργάνωσης που αργότερα υιοθετήθηκε από την 1η Διεθνή, δηλ. το διορισμό ενός γραμματέα για κάθε χώρα. Ετσι υπήρχαν γραμματείς για την Αγγλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Πολωνία και την Ισπανία. Η οργάνωση σταμάτησε τη δράση της στην περίοδο της αντίδρασης, που ακολούθησε την επανάσταση του 1848 στην Ευρώπη.
Ενα άλλο σημαντικό διεθνές κίνημα με κέντρο την Αγγλία ήταν η "Επιτροπή καλωσορίσματος και διαμαρτυρίας" που μετατράπηκε αργότερα σε Διεθνή Επιτροπή (Διεθνή Ενωση) κι οργανώθηκε στο Λονδίνο στα τέλη του 1855. Η "Επιτροπή καλωσορίσματος και διαμαρτυρίας" σχηματίστηκε από τον Ερνεστ Τζονς για να διαμαρτυρηθεί ενάντια στην επίσκεψη στην Αγγλία του Ναπολέοντα του Γ΄. Και η οργάνωση αυτή διόρισε γραμματείς για μερικές χώρες με τις οποίες είχε σύνδεση. Ο Ερνεστ Τζονς και άλλοι χαρτιστές ήταν και στο κίνημα αυτό εξέχουσες φυσιογνωμίες. Η Διεθνής Επιτροπή οργάνωσε μερικά μεγάλα συλλαλητήρια υπέρ ορισμένων ευρωπαϊκών επαναστάσεων και διαμαρτυρήθηκε ενάντια στις βιαιότητες που διέπραξε η αντίδραση στην ηπειρωτική Ευρώπη. Αλλά κατά τα τέλη του 1859 η Διεθνής Επιτροπή δεν υπάρχει πια.
Και στη Γαλλία εκδηλώθηκαν έντονα διεθνιστικές τάσεις στις γραμμές των εργατών. Οι Γάλλοι είχαν παλιές διεθνιστικές παραδόσεις που ξεκινούσαν ακόμα... από τους αγωνιστές των επαναστάσεων του 1830 και 1848, καθώς και από πολλές άλλες εξεγέρσεις του γαλλικού λαού. Στα 1843 η Φλώρα Τριστάν έγραψε στο Παρίσι μια μπροσούρα, με την οποία καλούσε να δημιουργηθεί μια πλατιά διεθνής οργάνωση. "Η Ενωση των Εργατών", έγραφε, "θα έπρεπε να δημιουργήσει επιτροπές ανταπόκρισης στις κυριότερες πόλεις της Αγγλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, με μια λέξη σ' όλες τις πρωτεύουσες της Ευρώπης". Τον Απρίλη του 1856 μια αντιπροσωπεία από Γάλλους εργάτες πήγε στο Λονδίνο και πρότεινε να δημιουργηθεί μια "Παγκόσμια Ενωση των Εργατών" για την καθοδήγηση του αγώνα σε διεθνή κλίμακα.
Από τις πιο σημαντικές ενέργειες των διεθνών αυτών ομάδων ήταν η ενεργή υποστήριξη από μέρους τους του κινήματος για την κατάργηση της δουλείας στη βρετανική αυτοκρατορία, στις Ενωμένες Πολιτείες και σ' όλον τον κόσμο. Επί δεκαετίες υπήρχε ένα ισχυρό κίνημα για την κατάργηση της δουλείας, όπου τα χαρτιστικά Τρέιντ-Γιούνιονς και οι οπαδοί του Οουεν (σ.σ. ουτοπικός σοσιαλιστής), έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο. Τα κινήματα της Μεγάλης Βρετανίας και της Αμερικής για την κατάργηση της δουλείας εργάστηκαν σε στενή συνεργασία. Από το 1833 έως το 1860 ο Γουίλιαμ Λόιντ Γκάρισον, ο Φρέντερικ Ντάγκλας και πολλοί άλλοι διακεκριμένοι Αμερικανοί οπαδοί του κινήματος για την κατάργηση της δουλείας επισκέφθηκαν την Αγγλία, όπου έγιναν δεκτοί από τεράστιες μάζες ανθρώπων. Ο Τζορτζ Θόμπσον, Αγγλος συνδικαλιστής οπαδός της κατάργησης της δουλείας, πήγε στις Ενωμένες Πολιτείες και πήρε ενεργό μέρος στον αγώνα ενάντια στη δουλεία. Πριν και στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, οι Αγγλοι τρέιντ-γιουνιονιστές οργάνωσαν επανειλημμένα μεγάλες διαδηλώσεις ενάντια στη δουλεία. Και στη Γαλλία η εργατική τάξη έδειξε την ίδια αλληλεγγύη στον αγώνα για την κατάργηση της δουλείας, στην πάλη ενάντια στις προσπάθειες του Ναπολέοντα του Γ΄ να παρασύρει τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία στον πόλεμο με το μέρος της Συνομοσπονδίας (σ.σ. του δουλοκτητικού Νότου).
Η δράση αυτή ενάντια στη δουλεία και υπέρ της ειρήνης που ανέπτυξαν οι Αγγλοι εργάτες έκανε τον πρόεδρο Λίνκολν να στείλει ένα γράμμα στους υφαντουργούς του Μάντσεστερ,... και στους Αγγλους εργάτες για τη βοήθεια που δώσανε. Αλλά και πριν από αυτό ο Μαρξ δήλωνε στη "Νιου Γιορκ Τρίμπιουν": «"Δε θα 'πρεπε να ξεχαστεί ποτέ στις Ενωμένες Πολιτείες ότι τουλάχιστο η αγγλική εργατική τάξη δεν τις εγκατέλειψε από την αρχή ως το τέλος των δυσκολιών"».
Η αναζωογόνηση και η καινούρια ανάπτυξη του διεθνούς εργατικού κινήματος προβάλλουν το φλέγον ζήτημα της συσπείρωσης των δυνάμεων του παγκόσμιου προλεταριάτου για τον επαναστατικό αγώνα που πλησίαζε. Η Ενωση των κομμουνιστών είχε διασπαστεί και διαλυθεί. Ετσι δεν υπήρχε καμιά διεθνής προλεταριακή οργάνωση. Οι προσπάθειες να ιδρυθεί μια προλεταριακή οργάνωση, που έγιναν στις αρχές της 6ης δεκαετίας, καθρέφτιζαν την έντονη επιθυμία των πρωτοπόρων εργατών της Ευρώπης και της Αμερικής να ενωθούν σε παγκόσμια κλίμακα. Η επιθυμία αυτή φαίνεται πιο καθαρά στις εκδηλώσεις αλληλεγγύης που έδειξαν οι εργάτες στις διάφορες χώρες για την πολωνική εξέγερση, στα συλλαλητήρια των Αγγλων εργατών για να υποστηρίξουν τον αγώνα του αμερικάνικου λαού εναντίον της δουλείας κλπ.
Στις 10 Νοεμβρίου του 1863 οι Αγγλοι εργάτες απεύθυναν στους Γάλλους εργάτες μια έκκληση και τους καλούσαν να συγκροτήσουν μια παγκόσμια οργάνωση. «Για την υπόθεση των εργατών έλεγε η ανακοίνωση είναι ανάγκη να συναδελφωθούν οι λαοί. Γι' αυτό το σύνθημά μας είναι η αδελφοσύνη. Ας συνδεθούμε στενά με όλους τους ανθρώπους που χρειάζονται την ειρήνη, την ελευθερία και τη βιομηχανική ανάπτυξη και ποθούν την ευτυχία σε όλη τη γη». Οι Γάλλοι εργάτες στην απάντησή τους έδειξαν ολοφάνερα την προθυμία τους για τη συγκρότηση μιας παγκόσμιας οργάνωσης.
Ο Τζορζ Οτζερ, διακεκριμένος Αγγλος συνδικαλιστής ηγέτης, ήταν αυτός που έκανε την «έκκληση» προς τους Γάλλους εργάτες, τονίζοντας την ανάγκη της κοινής δράσης της διεθνούς εργατιάς. Οι Γάλλοι όμως απάντησαν μετά από ένα σχεδόν χρόνο. Την απάντησή τους την έστειλαν στο Λονδίνο με τους ίδιους εργάτες που είχαν πάρει μέρος στο κοινό συλλαλητήριο για την ανεξαρτησία της Πολωνίας στα 1863.
Ετσι στις 28 Σεπτεμβρίου του 1864 έγινε η διεθνής συγκέντρωση στο Λονδίνο για να διαβαστεί η απάντηση των Γάλλων εργατών. Στη συγκέντρωση αυτή πήραν μέρος αντιπρόσωποι του προλεταριάτου της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Πολωνίας και της Ιρλανδίας. Ο Μαρξ εκλέχτηκε στο προεδρείο της συγκέντρωσης σαν αντιπρόσωπος των Γερμανών εργατών. Η συγκέντρωση αποφάσισε να ιδρυθεί η Διεθνής Ενωση των Εργατών.
Ο Τζορζ Οτζερ διάβασε στους συγκεντρωμένους αντιπροσώπους των εργατών την έκκληση που είχε σταλεί ένα χρόνο νωρίτερα στους Γάλλους εργάτες. Η έκκληση έλεγε ανάμεσα σ' άλλα:
«Η αδελφοσύνη των λαών είναι εξαιρετικά αναγκαία προς το συμφέρον των εργατών. Γιατί κάθε φορά που προσπαθούμε να καλυτερέψουμε τη θέση μας με την ελάττωση των ωρών της εργασίας και με την αύξηση των ημερομισθίων, οι καπιταλιστές μας απειλούν ότι θα μισθώσουν Γάλλους, Βέλγους και Γερμανούς εργάτες που θα αναπληρώσουν την εργασία μας με χαμηλότερη τιμή. Δυστυχώς, η απειλή αυτή πραγματοποιείται συχνά. Το λάθος, βέβαια, δεν είναι των συντρόφων της ηπείρου, αλλά οφείλεται αποκλειστικά στην έλλειψη κανονικής σύνδεσης μεταξύ των μισθωτών των διαφόρων χωρών».
Και κατέληγε ως εξής:
«Να συγκληθεί μια συνέλευση των αντιπροσώπων της Γαλλίας, Ιταλίας, Γερμανίας, Πολωνίας, Αγγλίας και όλων των χωρών όπου υπάρχει επιθυμία συνεργασίας για το καλό της ανθρωπότητας. Να οργανώνουμε τα συνέδριά μας, να συζητούμε τα μεγάλα προβλήματα από τα οποία εξαρτάται η ειρήνη των εθνών».
Στη συγκέντρωση πήραν μέρος πάρα πολλοί εργάτες και ξένοι εξόριστοι. Πρόεδρος ήταν ο καθηγητής Ε. Σ. Μπίσλι. Ανάμεσα στους παρόντες ήταν και ο Μαρξ.
Ο Μ. Τολέν, ένας από τους Γάλλους εργάτες αντιπροσώπους, διάβασε την απάντηση της γαλλικής αντιπροσωπείας. Αφού περιέγραφε τις άθλιες συνθήκες ζωής των εργατών από την εκμετάλλευση των κεφαλαιοκρατών, καλούσε τους εργάτες όλων των χωρών να ενωθούν.
Ο Μαρξ βάζει τη σφραγίδα του
Σκοπός της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών ήταν να εκπληρώσει το ιστορικό καθήκον της συσπείρωσης των δυνάμεων του παγκόσμιου προλεταριάτου. Είχε και έναν άλλο σκοπό που ο Μαρξ τον διατύπωσε αργότερα στο γράμμα που έστειλε στο Γερμανό σοσιαλιστή Φρειδερίκο Μπόλτε. Η Διεθνής, έγραφε ο Μαρξ, ιδρύθηκε για να αντικαταστήσει τα διάφορα σοσιαλιστικά και μισοσοσιαλιστικά τμήματα με μια πραγματική αγωνιστική οργάνωση της εργατικής τάξης.
Τα καθήκοντα αυτά προσδιόρισαν το περιεχόμενο της Ιδρυτικής Διακήρυξης και του Καταστατικού της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών. Και τα δύο κείμενα γράφτηκαν από τον Μαρξ και εγκρίθηκαν ομόφωνα την 1η Νοεμβρίου του 1864 από την επιτροπή που εκλέχτηκε από τη συγκέντρωση του Σεντ Μάρτινς Χολ για να καταρτίσει το πρόγραμμα της Διεθνούς Ενωσης της εργατικής τάξης.
Η Ιδρυτική Διακήρυξη περιγράφει με ζωηρά χρώματα την κατάσταση του προλεταριάτου στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και αποδείχνει πως η εξαθλίωσή του ολοένα μεγάλωνε, ενώ ταυτόχρονα αυξανόταν ο πλούτος των εύπορων τάξεων. Ο Μαρξ ξεσκεπάζει την εκμεταλλευτική ουσία του καπιταλιστικού συστήματος και τονίζει πως «ούτε η τελειοποίηση των μηχανών, ούτε η εφαρμογή των επιστημονικών μεθόδων στην παραγωγή, ούτε η καλυτέρευση των συγκοινωνιακών μέσων, ούτε οι καινούργιες αποικίες, ούτε η μετανάστευση, ούτε το πλάτεμα των αγορών, ούτε το ελεύθερο εμπόριο, ούτε όλα αυτά μαζί θα απελευθερώσουν τις εργαζόμενες μάζες από την αθλιότητα. Στη σημερινή ελαττωματική βάση κάθε καινούργια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της εργασίας βαθαίνει αναπόφευκτα τις κοινωνικές αντιθέσεις και οξύνει τους κοινωνικούς ανταγωνισμούς».
Η «Ιδρυτική Διακήρυξη» της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών, που διατύπωσε ο Μαρξ, που είναι το πρόγραμμά της, είναι ένα από τα πιο σημαντικά ντοκουμέντα στην Ιστορία του διεθνούς εργατικού κινήματος. Η «Ιδρυτική Διακήρυξη» αναφέρει, ανάμεσα στ' άλλα: «Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι στην περίοδο 1848-1864 δε λιγόστεψε η αθλιότητα των εργαζομένων μαζών κι όμως η περίοδος αυτή όσον αφορά την πρόοδο που σημείωσε στην ανάπτυξη της βιομηχανίας και του εμπορίου είναι μοναδική στα χρόνια της Ιστορίας». Και συνέχιζε, αντικρούοντας όσους έλεγαν ότι μαζί με την ανάπτυξη της βιομηχανίας στη Μεγάλη Βρετανία θα εξαλειφθεί αυτόματα η φτώχεια, ότι διαψεύστηκαν πέρα για πέρα από την πραγματικότητα, αφού οι κυβερνητικές εκθέσεις αποκαλύπτουν ότι για κάθε εργάτη η ζωή «στις εννιά περιπτώσεις απ' τις δέκα δεν είναι παρά ένας αγώνας για την ύπαρξη», τη στιγμή που αυξάνονταν με γεωμετρική πρόοδο τα πλούτη των καπιταλιστών και των γαιοκτημόνων.
Στην «Ιδρυτική Διακήρυξη» χαιρετιζόταν η μεγάλη νίκη των Αγγλων εργατών για τη μείωση του εργάσιμου χρόνου στα 1847, ύστερα από τριαντάχρονο αγώνα, με την κατάκτηση με νόμο της δεκάωρης εργάσιμης μέρας. Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται: «Το νομοσχέδιο για το δεκάωρο δεν ήταν μόνο μια μεγάλη πραχτική επιτυχία, ήταν η νίκη μιας αρχής. Για πρώτη φορά η πολιτική οικονομία της αστικής τάξης νικήθηκε μπροστά στα μάτια όλων από την πολιτική οικονομία της εργατικής τάξης». Μετά απ' αυτή τη νίκη των Αγγλων εργατών, σ' όλη τη Δυτική Ευρώπη οι κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να υιοθετήσουν παρόμοιους νόμους μείωσης του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου.
Η «Ιδρυτική Διακήρυξη» ανέφερε επίσης ότι το μεγάλο καθήκον της εργατικής τάξης είναι σήμερα η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας: «Οι εργάτες απόδειξαν πως η παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα και μάλιστα σύμφωνα με τις απαιτήσεις της σύγχρονης επιστήμης είναι δυνατόν να γίνει χωρίς την τάξη των επιχειρηματιών που εκμεταλλεύονται την εργασία της τάξης των μισθωτών εργατών... Γι' αυτό το λόγο η εργατική τάξη έχει ένα μεγάλο καθήκον, να κατακτήσει την πολιτική εξουσία». Ο Μαρξ έβαζε ως απαραίτητο όρο για την κοινωνική απελευθέρωση του προλεταριάτου το δυνάμωμα της ταξικής του οργάνωσης και του ιδεολογικού του εξοπλισμού.
Η Ιδρυτική Διακήρυξη περιέχει μια σπουδαία θέση, πως η εργατική τάξη έχει καθήκον να παρακολουθεί την εξωτερική πολιτική, ενώ υπογράμμιζε την ανάγκη να έχουν οι εργάτες δική τους εξωτερική πολιτική. Πιο συγκεκριμένα, σχετικά μ' αυτό αναφέρει: «Αν η χειραφέτηση της εργατικής τάξης απαιτεί την αδελφική συνεργασία των εργατών διαφόρων εθνών, πώς θα μπορέσουν να εκπληρώσουν αυτή τη μεγάλη αποστολή με μια εξωτερική πολιτική που επιδιώκει εγκληματικά σχέδια, που εκμεταλλεύεται τις εθνικές προκαταλήψεις και που κατασπαταλά σε ληστρικούς πολέμους το αίμα και τον πλούτο του λαού;».
Το πρώτο προγραμματικό κείμενο της Διεθνούς τελειώνει με το σύνθημα του «Μανιφέστου του κομμουνιστικού κόμματος»: Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε! Αυτό σημαίνει πως ο αγώνας για την κοινωνική απελευθέρωση της εργατικής τάξης πρέπει να γίνεται με βάση τις αρχές του προλεταριακού διεθνισμού.
Αλλά και το προσωρινό Καταστατικό της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών περιείχε πολύ σπουδαίες προγραμματικές θέσεις - για το συσχετισμό του οικονομικού και του πολιτικού αγώνα της εργατικής τάξης, για τον τελικό σκοπό του αγώνα αυτού και για την αποφασιστική σημασία που έχουν για την επιτυχία του η αλληλεγγύη ανάμεσα στους εργάτες διαφόρων κλάδων σε κάθε χώρα και οι αδελφικοί δεσμοί ανάμεσα στους προλετάριους των διαφόρων χωρών. Το Καταστατικό τονίζει πως για να πετύχει η εργατική τάξη την κοινωνική της απελευθέρωση πρέπει να αγωνίζεται πολιτικά και να πιστεύει πως ο πολιτικός αγώνας της είναι ένα μέσο για να φτάσει στον τελικό της σκοπό - στην κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Το προσωρινό Καταστατικό της Ενωσης αρχίζει μ' ένα προοίμιο που θέτει στην οργάνωση το καθήκον να καθοδηγήσει την εργατική τάξη για την κοινωνική της απελευθέρωση ως εξής: «Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης πρέπει να καταχτηθεί από την ίδια την εργατική τάξη.
Ο αγώνας για την απελευθέρωση της εργατικής τάξης δεν είναι αγώνας για ταξικά προνόμια και μονοπώλια, αλλά για ίσα δικαιώματα και καθήκοντα και για την κατάργηση κάθε ταξικής κυριαρχίας.
Η οικονομική υποδούλωση του εργάτη στο μονοπωλητή των μέσων εργασίας, δηλαδή των πηγών της ζωής, αποτελεί τη βάση όλων των μορφών της δουλείας, τη βάση της κοινωνικής αθλιότητας, του διανοητικού μαρασμού και της πολιτικής εξάρτησης.
Η οικονομική απελευθέρωση της εργατικής τάξης είναι, επομένως, ο μεγάλος τελικός σκοπός, στον οποίο πρέπει να υποταχθεί σαν μέσο κάθε πολιτικό κίνημα.
Ολες οι προσπάθειες που τείνουν σ' αυτό το μεγάλο σκοπό απέτυχαν ως τώρα από έλλειψη αλληλεγγύης ανάμεσα στους εργατικούς κλάδους κάθε χώρας και από την απουσία ενός αδελφικού δεσμού ανάμεσα στους εργάτες των διαφόρων χωρών.
Η απελευθέρωση της εργατικής τάξης δεν είναι ούτε τοπικό, ούτε εθνικό, αλλά ένα κοινωνικό καθήκον που αγκαλιάζει όλες τις χώρες, στις οποίες υπάρχει η σύγχρονη κοινωνία και που η λύση του εξαρτάται από την πραχτική και θεωρητική συνεργασία των πιο προχωρημένων χωρών.
Το σημερινό ξαναζωντάνεμα του κινήματος της εργατικής τάξης στις πιο προχωρημένες βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης, ενώ γεννά νέες ελπίδες, απευθύνει, ταυτόχρονα, μια πανηγυρική προειδοποίηση να μην επαναληφθούν τα παλιά λάθη και απαιτεί την άμεση συνένωση των ασύνδετων ακόμα κινημάτων».
Η Διεθνής Ενωση των εργατών βασίστηκε στην αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού. Ανώτατο όργανο ήταν το ετήσιο συνέδριό της. Το συνέδριο εξέλεγε από τα μέλη του για ένα χρόνο το κεντρικό ή, όπως ονομάστηκε αργότερα, το γενικό συμβούλιο που ήταν το ανώτερο όργανο της Διεθνούς στο χρονικό διάστημα που μεσολαβούσε ως το επόμενο συνέδριο. Το γενικό συμβούλιο διόριζε από τα μέλη του γραμματείς αντιπροσώπους για την επαφή με τις οργανώσεις της Διεθνούς στις διάφορες χώρες. Εδρα του γενικού συμβουλίου ορίστηκε το Λονδίνο. Οι οργανώσεις βάσεις της Διεθνούς ήταν τα τμήματα στις διάφορες χώρες. Οι εργατικές ενώσεις που υπήρχαν όταν ιδρύθηκε η Διεθνής Ενωση των εργατών, πέρασαν στη δύναμή της με τα δικαιώματα που είχαν τα τμήματα. Τα τμήματα ενώνονταν σε περιφερειακές και εθνικές ομοσπονδίες με επικεφαλής αντίστοιχα ομοσπονδιακά και εθνικά συμβούλια.
Τεράστιο βήμα μπροστά
Οι Γάλλοι εργάτες πρότειναν σαν έδρα της Διεθνούς το Λονδίνο. Επίσης, πρότειναν να γίνει επίσημο όργανό της η αγγλική εργατική εφημερίδα «Beehive», να καθοριστεί προσωρινά ένα σύστημα συνδρομών και η νέα οργάνωση να καθοδηγείται προσωρινά από μια Κεντρική Επιτροπή με υποεπιτροπές σ' όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η πρόταση έγινε δεχτή. Ετσι εκλέχτηκε ένα Γενικό Συμβούλιο που απαρτιζόταν από 21 μέλη για την εκτέλεση των αποφάσεων. Το Συμβούλιο εξουσιοδοτήθηκε να προσλάβει νέα μέλη κατά την κρίση του.
Στις αρχές του Οκτώβρη το Γενικό Συμβούλιο έκανε μερικές συνεδριάσεις που στη διάρκειά τους εγκρίθηκε η ονομασία της Διεθνούς. Η ονομασία της ήταν: «Διεθνής Ενωση των Εργατών». Ως 1η Διεθνής ονομάστηκε μετά την ίδρυση της 2ης Διεθνούς, στα 1889.
Ως μέλη του καθοδηγητικού της οργάνου του Κεντρικού Συμβουλίου εκλέχτηκαν: Ο Τζορτζ Οτζερ, πρόεδρος και ο Γουίλιαμ Ρ. Κρίμερ, επίτιμος γενικός γραμματέας. Εκλέχτηκαν, επίσης, γραμματείς για τη Γερμανία (Κ. Μαρξ), την Αμερική (Π. Φοξ). Ο Πίτερ Α. Φοξ ήταν Αγγλος δημοσιογράφος, ανταποκριτής για την Αμερική στην περίοδο 1866-1867, που προσχώρησε στη Διεθνή, εκλέχτηκε στο καθοδηγητικό της όργανο και ορίστηκε γραμματέας για τις ΗΠΑ. Εκλέχτηκαν επίσης γραμματείς για την Ιταλία, την Πολωνία, την Ελβετία και τη Γαλλία. Μέλη του προσωρινού Κεντρικού Συμβουλίου ήταν: Οι Αγγλοι Λόνγκμαϊντ, Γουόρλεϊ, Λίνο, Χουίτλοκ, Φοξ, Μπλάκμορ, Χάρτουελ, Πίτζον, Λούκραφτ, Γουέστον, Ντελ, Σίρμαν, Νάιες, Σόου, Λέικ, Μπάκλεϊ, Οτζερ, Χόουελ, Οσμπορν, Κάρτελ, Γκρέι, Χουίλερ, Στέινσμπι, Μόργκαν, Γκρόσμιθ, Κρίμερ, Ντικ. Οι Γάλλοι Ντενουάλ, Λε Λιουμπέζ, Ζουρντέι, Μαρίζο, Λερού, Μπορντάζ, Μποχέ, Ταλαντιέ, Ντιπόν. Οι Ιταλοί Βολφ, Φοντάνα, Σετάτσι, Αλντροβάντι, Λάμα, Σολούστρι. Οι Ελβετοί Νιουπερλί, Γιουνγκ. Οι Γερμανοί Εχκάους, Βολφ, Οτο, Λέσνερ, Πφάντερ, Λόχνερ, Μαρξ, Καντ, Μπόλετερ. Οι Πολωνοί Χόλτορπ, Ριμπζίνσχι. Το πρώτο συνέδριο της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών ορίστηκε για το 1865 στις Βρυξέλλες.
Το Γενικό Συμβούλιο καταπιάστηκε αμέσως με την επεξεργασία του πολιτικού προγράμματος και του καταστατικού της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών.
Το πολιτικό πρόγραμμα και το καταστατικό της 1ης Διεθνούς φέρουν τη σφραγίδα του Μαρξ. Βεβαίως, για την επεξεργασία τους και την τελική διατύπωση έγινε αρκετή συζήτηση, ενώ απορρίφθηκαν διάφορα σχέδια, τα οποία υποβλήθηκαν στο Γενικό Συμβούλιο.
Ο Λ. Βολφ, ο οποίος εκπροσωπούσε τους Ιταλούς εργάτες, στην οργάνωση των οποίων ηγούνταν ο Ματσίνι, επεξεργάστηκε ένα σχέδιο προγράμματος που θα έδινε στην Ενωση χαρακτήρα μυστικής οργάνωσης. Το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε, αφού αντιμετώπισε την εμπεριστατωμένη κριτική και αντίθεση του Μαρξ. Αλλωστε, ο Μαρξ με τον Ενγκελς είχαν διατυπώσει στο «Μανιφέστο» την άποψη ότι οι κομμουνιστές όχι μόνο δεν κρύβουν τις ιδέες τους και το πρόγραμμά τους αλλά το προπαγανδίζουν ανοιχτά στις μάζες. Ο Γουέστον, παλιός οπαδός του Οουεν, πρότεινε κι αυτός ένα πρόγραμμα γεμάτο συγκεχυμένες ιδέες, που επίσης απορρίφθηκε.
Ο Μαρξ, ο οποίος ήταν μέλος της υποεπιτροπής που θα συνέτασσε το πρόγραμμα, ανέλαβε τελικά να διαμορφώσει το ντοκουμέντο, το οποίο εγκρίθηκε ομόφωνα. Το γεγονός ότι ο Μαρξ κλήθηκε τελικά να γράψει το ιστορικό αυτό ντοκουμέντο, αποτελεί απόδειξη της μεγάλης επίδρασης του «Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος». Ετσι, από την πρώτη στιγμή της ίδρυσης της Διεθνούς, ο Καρλ Μαρξ ήταν ο πραγματικός της καθοδηγητής και ο θεωρητικός και πρακτικός της ηγέτης.
Η ίδρυση της 1ης Διεθνούς έγινε σε στιγμή ανόδου της επαναστατικής πάλης του προλεταριάτου, και του εθνικού κινήματος της αστικής τάξης ύστερα από τη μακρόχρονη περίοδο αντίδρασης που ακολούθησε την ευρωπαϊκή επανάσταση του 1848. Ο καπιταλισμός αναπτυσσόταν γοργά σ' όλη τη Δυτική Ευρώπη, το ίδιο και η εργατική τάξη, τόσο από άποψη οργάνωσης όσο και από άποψη μαχητικότητας. Το εργατικό κίνημα δυνάμωνε, ιδιαίτερα στην Αγγλία. Στα 1860 δημιουργήθηκε το Συμβούλιο των Τρέιντ Γιούνιονς του Λονδίνου. Παρόμοια όργανα δημιουργήθηκαν σε σειρά χώρες. Στη Γερμανία εμφανίζονταν ακριβώς οι πρώτες συνδικαλιστικές οργανώσεις. Στα 1863 ο Φερντινάντ Λασάλ οργάνωσε τη Γενική Ενωση των Γερμανών εργατών, που ήταν μια πολιτική οργάνωση και ο Αουγκούστ Μπέμπελ μαζί με τον Βίλχελμ Λίμπκνεχτ ανέπτυσσαν ζωηρή κομμουνιστική δράση που έμελλε να οδηγήσει στο σχηματισμό του σοσιαλδημοκρατικού εργατικού κόμματος της Γερμανίας στα 1869. Και στις Ενωμένες Πολιτείες, οι εργατικές οργανώσεις άρχισαν να αναπτύσσονται γοργά. Η μεγάλη οικονομική κρίση του 1857, η πρώτη κρίση παγκόσμιας έκτασης, έπληξε βαριά τους εργάτες και προκάλεσε ένα ισχυρό απεργιακό κίνημα από το 1860 έως το 1862, τόσο στην Αγγλία, όσο και σε άλλες χώρες μαζί και στις Ενωμένες Πολιτείες.
Από τις πολυάριθμες εκδηλώσεις της μεγάλης ανόδου των εθνικών αστικοδημοκρατικών κινημάτων στην περίοδο πριν από την ίδρυση της 1ης Διεθνούς, ήταν μερικές που αφύπνισαν ιδιαίτερα τους εργάτες όλων των χωρών και δυνάμωσαν την τάση τους για διεθνή αλληλεγγύη. Ενα τέτοιο σημαντικό γεγονός ήταν ο απελευθερωτικός αγώνας του ιρλανδικού λαού ενάντια στους Αγγλους καταχτητές. Ενα άλλο γεγονός ήταν το καινούριο δυνάμωμα του μαζικού κινήματος για την ενοποίηση και τον εκδημοκρατισμό της Γερμανίας. Στα 1859 οι Ιταλοί άρχισαν τον εθνικό επαναστατικό πόλεμο κατά της Αυστρίας. Ο πόλεμος αυτός, που τον καθοδηγούσε ο Γαριβάλδης, στεφανώθηκε με την απελευθέρωση και την ενοποίηση της Ιταλίας και με την εισαγωγή μιας σειράς δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Προκάλεσε τον ενθουσιασμό των εργατών σ' όλο τον καπιταλιστικό κόσμο. Υστερα έγινε η ηρωική εξέγερση της Πολωνίας στα 1863. Η εξέγερση αυτή, που την έπνιξε στο αίμα ο τσάρος, είχε την πλατιά συμπάθεια και υποστήριξη των πλατιών προλεταριακών μαζών. Τέλος, ένα άλλο γεγονός ήταν ο επαναστατικός εμφύλιος πόλεμος στις Ενωμένες Πολιτείες που συνεχιζόταν τη στιγμή της ίδρυσης της 1ης Διεθνούς. Οι οργανωμένοι εργάτες στην Αγγλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και σ' άλλες χώρες, κατάλαβαν καθαρά από την αρχή κιόλας του μεγάλου αυτού πολέμου, ότι τα ταξικά τους συμφέροντα βρίσκονταν αποφασιστικά με το μέρος του Βορρά ενάντια στο δουλοκτητικό Νότο και εξέφρασαν επανειλημμένα τα έντονα αισθήματά τους κατά της δουλείας.
Η Διεθνής καθοδήγησε άμεσα την εξέγερση του Παρισιού το 1871 και την Κομμούνα, την εγκαθίδρυση της πρώτης ιστορικά εργατικής κυβέρνησης, ήταν δηλαδή η πρώτη δοκιμή εγκαθίδρυσης της δικτατορίας του προλεταριάτου και την οποία αναλύει ο Μαρξ στο έργο του «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία». Ο ίδιος ο Μαρξ από τη Διεθνή καθοδηγούσε την εξέγερση και την πορεία εξέλιξης της Κομμούνας. Με την Παρισινή Κομμούνα τελειώνει μια περίοδος ανάπτυξης εργατικών αγώνων και επαναστάσεων, ενώ η ίδια η εξέγερση του Παρισιού αποδεικνύει την αναγκαιότητα ίδρυσης κομμουνιστικών κομμάτων σε κάθε ξεχωριστή χώρα. Η Διεθνής έχει ήδη συμβάλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος. Υπήρξε ένα τεράστιο βήμα, ιστορική κατάχτηση του διεθνούς εργατικού κινήματος. Παρ' όλ' αυτά δεν ήταν ακόμη η οργάνωση που μπορούσε να καθοδηγήσει αποτελεσματικά την εργατική τάξη στην επαναστατική της πάλη. Αλλωστε, τα διάφορα ρεύματα μέσα στο εργατικό κίνημα, από τα μικροαστικά οπορτουνιστικά (Προυντόν, Λασάλ, Μπλανκί κλπ.), έως τον αναρχισμό (Μπακούνιν), είχαν επίδραση και στις γραμμές της. Τόσο ο Μαρξ όσο και ο Ενγκελς, μέσα από τη δράση τους, θεωρητική και πραχτική, συνέβαλαν, ώστε να ξεκαθαρίζεται θεωρητικά το επαναστατικό εργατικό κίνημα απ' αυτές τις επιρροές, πράγμα βεβαίως δύσκολο για τη συγκεκριμένη ιστορική εποχή. Ετσι, μέσα από τη σφοδρή διαπάλη στις γραμμές της μπολιαζόταν το εργατικό κίνημα με τη θεωρία του Μαρξ. Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη υπηρεσία που πρόσφερε στο εργατικό κίνημα, μεγαλύτερη ίσως και από την πραχτική καθοδήγηση των εργατικών αγώνων, με αποκορύφωμα την Κομμούνα του Παρισιού. Η 1η Διεθνής έπαψε τυπικά να υπάρχει το 1876 (ουσιαστικά είχε αρχίσει τη φθίνουσα πορεία από το Συνέδριο της Χάγης στα 1872, οπότε και διασπάστηκε), αφού είχε εκπληρώσει το έργο της στις ιστορικές συνθήκες που έδρασε.
Πηγές:
1. Ουίλιαμ Φόστερ, «Ιστορία των τριών Διεθνών».
2. Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια.
3. Μαρξ Ενγκελς: «Διαλεχτά έργα», τόμος πρώτος, για την Ιδρυτική διακήρυξη και το καταστατικό.
4. Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ: «Παγκόσμια Ιστορία», εκδόσεις «Μέλισσα».
ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ
ΙΔΡΥΤΙΚΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ
ΠΟΥ ΙΔΡΥΘΗΚΕ ΣΤΙΣ 28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ 1864, ΣΕ ΜΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΟ ΣΑΙΝΤ-ΜΑΡΤΙΝ ΧΩΛΛ, ΛΟΓΚ ΕΚΡ, ΣΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ
Εργάτες!
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι στην περίοδο από το 1848 ως το 1864 δε λιγόστεψε η αθλιότητα των εργαζόμενων μαζών κι όμως η περίοδος αυτή είναι μοναδική στα χρονικά της ιστορίας, με την πρόοδο που σημείωσε στην ανάπτυξη της βιομηχανίας και του εμπορίου. Στα 1850, ένα από τα πιο καλά πληροφορημένα μετριοπαθή όργανα της βρετανικής αστικής τάξης προφήτεψε ότι αν οι εξαγωγές και οι εισαγωγές της Αγγλίας ανέβαιναν κατά 50 στα εκατό, θα εκμηδενιζόταν η αγγλική εξαθλίωση! Αλίμονο! Στις 7 του Απρίλη 1864, ο υπουργός των Οικονομικών Γλάδστον καταγοήτευσε το κοινοβουλευτικό του ακροατήριο με τη δήλωση ότι ο συνολικός όγκος του εισαγωγικού κι εξαγωγικού εμπορίου της Αγγλίας είχε αυξηθεί το 1863 «σε 443.955.000 λίρες στερλίνες! Ενα καταπληχτικό ποσό, που είναι τριπλάσιο περίπου από το συνολικό ποσό του βρετανικού εμπορίου στη σχετικά πρόσφατη περίοδο του 1843!». Παρ' όλα αυτά μίλησε με ευφράδεια για τη «φτώχεια». «Σκεφθήτε -αναφώνησε- αυτούς που βρίσκονται στο χείλος της αθλιότητας», τους «μισθούς... που δεν αυξήθηκαν», την «ανθρώπινη ζωή... που στις εννιά περιπτώσεις απ' τις δέκα δεν είναι παρά ένας αγώνας για την ύπαρξη!». Δε μίλησε για το λαό της Ιρλανδίας, που βαθμιαία τον αντικατάστησαν οι μηχανές στο Βορρά και τα βοσκοτόπια στο Νότο, παρά το γεγονός ότι κι αυτά τα πρόβατα λιγοστεύουν σ' αυτή τη δυστυχισμένη χώρα, αν και αλήθεια, όχι με τόσο γοργό ρυθμό, όσο λιγοστεύουν οι άνθρωποι. Δεν επανέλαβε εκείνο που μόλις είχαν ομολογήσει μέσα σ' ένα ξαφνικό ξέσπασμα τρόμου οι εκπρόσωποι των 10.000 αριστοκρατών. Οταν ο πανικός που προκάλεσαν οι «στραγγαλιστές»1είχε φτάσει στο κατακόρυφο, η Βουλή των Λόρδων αποφάσισε να γίνουν ανακρίσεις και να δημοσιευτεί η σχετική έκθεση για τις εκτοπίσεις και τα κάτεργα. Η έκθεση αυτή δημοσιεύεται στην ογκώδη γαλανή βίβλο του 1863, όπου αποδείχνεται με επίσημα γεγονότα και αριθμούς ότι οι χειρότεροι από τους κατάδικους εγκληματίες, οι σκλάβοι των κατέργων της Αγγλίας και της Σκοτίας, μοχθούσαν πολύ λιγότερο και περνούσαν πολύ καλύτερα από τους γεωργούς της Αγγλίας και της Σκοτίας. Μα αυτό δεν είναι όλο. Οταν, σαν συνέπεια του εμφυλίου πολέμου στην Αμερική, πετάχτηκαν στους δρόμους οι εργάτες του Λανκασίρ και του Τσεσίρ, η ίδια Βουλή των Λόρδων έστειλε σ' αυτές τις εργοστασιακές περιφέρειες ένα γιατρό να εξετάσει ποιες είναι οι μικρότερες δυνατές ποσότητες άνθρακος και αζώτου που πρέπει να δοθούν με τη φτηνότερη και απλούστερη μορφή, και που κατά μέσον όρο θα αρκούσαν ίσα ίσα για να «αποτρέψουν αρρώστιες της πείνας». Ο ιατρικός πληρεξούσιος, δρ Σμιθ, διαπίστωσε ότι 28.000 κόκκοι άνθρακος και 1.330 κόκκοι άζώτου2 ήταν η βδομαδιάτικη δόση που θα κρατούσε ένα μέσης ηλικίας άνθρωπο... ίσα ίσα πάνω από το επίπεδο των ασθενειών που προκαλεί η πείνα και ότι αυτή η δόση ανταποκρινόταν περίπου στην πενιχρή τροφή στην οποία είχε πραγματικά περιορίσει τους εργάτες της βαμβακουργίας η πίεση της εξαιρετικής φτώχειας τους3. Και τώρα, προσέξτε! Ο ίδιος σοφός γιατρός εξουσιοδοτήθηκε πάλι αργότερα από τον ιατρικό τμηματάρχη του μυστικοσυμβουλίου (Privy Council) να κάνει μια έρευνα για την κατάσταση διατροφής της φτωχότερης μερίδας της εργατικής τάξης. Τα αποτελέσματα της έρευνάς του βρίσκονται στην «έκτη έκθεση για τη δημόσια υγεία», που δημοσιεύτηκε φέτος με εντολή του κοινοβουλίου. Τι ανακάλυψε ο γιατρός; Οτι οι μεταξοϋφαντουργοί, οι ράφτρες, οι εργάτες γαντιών, οι εργάτες καλτσών κλπ, δεν παίρναν κατά μέσο όρο ούτε το ποσό της μερίδας πείνας των εργατών της βαμβακουργίας, ούτε καν την ποσότητα άνθρακα και αζώτου που ήταν «ίσα ίσα αρκετή για ν' αποτρέψει τις αρρώστιες της πείνας».
«Χώρια απ' αυτό -αναφέρουμε τα ίδια τα λόγια της επίσημης έκθεσης- αποδείχτηκε για τις οικογένειες του γεωργικού πληθυσμού που εξετάστηκαν, ότι πάνω από τα ένα πέμπτο έπαιρναν λιγότερο από το υπολογισμένο ελάχιστο όριο ανθρακούχου τροφής, ότι πάνω από το ένα τρίτο έπαιρναν λιγότερο από το υπολογισμένο ελάχιστο όριο αζωτούχου τροφής και ότι σε τρεις κομητείες (Μπέρκσιρ, Οξφορντσιρ και Σάμερσετσιρ) το καθημερινό σιτηρέσιο περιέχει ανεπαρκή ποσότητα αζωτούχου τροφής». «Πρέπει να αναφερθεί -προσθέτει η επίσημη έκθεση- ότι τη στέρηση τροφής την υποφέρει κανείς με μεγάλη δυσανασχέτηση και ότι, κατά κανόνα, η μεγάλη φτώχεια στο σιτηρέσιο έρχεται μόνο ύστερα από στερήσεις όλων των ειδών... Πρώτα πρώτα η ίδια η καθαριότητα γίνεται πολυέξοδη ή δύσκολη, και αν γίνονται ακόμα από αυτοσεβασμό προσπάθειες για τη διατήρησή της, κάθε τέτοια προσπάθεια σημαίνει ένα πρόσθετο μαρτύριο πείνας». «Αυτά είναι οδυνηροί στοχασμοί, ιδιαίτερα όταν θυμάται κανείς ότι η φτώχεια, για την οποία γίνεται εδώ λόγος, δεν είναι η φτώχεια που αξίζει στην τεμπελιά, αλλά σ' όλες τις περιπτώσεις είναι η φτώχεια εργαζομένων πληθυσμών. Ακόμα, η εργασία που αμείβεται με το άθλιο αυτό σιτηρέσιο είναι στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις, εξαιρετικά πολύωρη». Η «έκθεση» αποκαλύπτει το παράδοξο και σίγουρα αναπάντεχο γεγονός, ότι «από τα τέσσερα τμήματα του Ενωμένου Βασιλείου» - Αγγλία, Ουαλία, Σκοτία και Ιρλανδία - «ο γεωργικός πληθυσμός της Αγγλίας», του πλουσιότερου τμήματος «τρέφεται πολύ χειρότερα», και ότι και οι εξαθλιωμένοι εργάτες γης του Μπερκσίρ, του Οξφορντσιρ και του Σάμερσετσιρ τρέφονται καλύτερα από μεγάλες μάζες ειδικευμένων εργατών του ανατολικού Λονδίνου.
Αυτά είναι επίσημα στοιχεία που δημοσιεύονται μ' εντολή του κοινοβουλίου το 1864, στο χρυσό αιώνα του ελεύθερου εμπορίου, σε μιαν εποχή που ο υπουργός των Οικονομικών δήλωσε στη Βουλή των Κοινοτήτων ότι η «μέση κατάσταση του βρετανού εργαζόμενου έχει καλυτερέψει, σε εξαιρετικό βαθμό, χωρίς προηγούμενο στην ιστορία οποιασδήποτε χώρας ή και οποιασδήποτε εποχής». Σ' αυτά τα επίσημα συγχαρητήρια ακούγονται σαν παραφωνία τα ξερά λόγια της επίσημης έκθεσης για τη δημόσια υγεία ότι: «η δημόσια υγεία μιας χώρας είναι η υγεία των μαζών της. Και πώς λοιπόν, μπορούν οι μάζες να είναι υγιείς, αν δεν ευημερούν τουλάχιστον υποφερτά ως τα κατώτατα στρώματά τους;».
Θαμπωμένος από τη στατιστική για την «πρόοδο του πλούτου του έθνους» που χορεύει μπρος στα μάτια του, ο υπουργός των οικονομικών αναφωνεί σε κατάσταση άγριας έκστασης: «Από το 1842 ως το 1852 το φορολογήσιμο εισόδημα της χώρας αυξήθηκε κατά 6%. Στα οχτώ χρόνια που μεσολάβησαν από το 1853 ως το 1861 -και με βάση το 1853- αυξήθηκε κατά 20%! Το γεγονός είναι τόσο καταπληχτικό που καταντά απίστευτο!... Αυτή η ιλιγγιώδης αύξηση πλούτου και δύναμης», προσθέτει ο κ. Γλάδστον, «περιορίζεται ολοκληρωτικά στις κατέχουσες τάξεις!».
Αν θέλετε να ξέρετε κάτω από ποιες συνθήκες κλονισμένης υγείας, κηλιδωμένης ηθικής και διανοητικού αφανισμού παραγόταν και εξακολουθεί να παράγεται από τις εργαζόμενες τάξεις αυτή η «ιλιγγιώδης αύξηση πλούτου και δύναμης που περιορίζεται στις κατέχουσες τάξεις» κοιτάξτε την περιγραφή των τόπων δουλειάς των τυπογράφων και των ραφτάδων ανδρικών και γυναικείων ενδυμασιών στην τελευταία «έκθεση για την κατάσταση της δημόσιας υγείας!». Συγκρίνετε την «έκθεση της επιτροπής για την παιδική εργασία του 1863», όπου λέγεται ότι: «οι αγγειοπλάστες σαν τάξη, οι άνδρες και οι γυναίκες τους, αντιπροσωπεύουν ένα εκφυλισμένο πληθυσμό, εκφυλισμένο τόσο σωματικά, όσο και διανοητικά», ότι «τα μη υγιή παιδιά γίνονται με τη σειρά τους μη υγιείς γονιοί», ότι έτσι «είναι αναπόφευκτη μια προοδευτική χειροτέρευση της φυλής», και ότι «ο εκφυλισμός του πληθυσμού του Στάφορντσιρ θα ήταν ακόμα μεγαλύτερος αν δεν επιβραδυνόταν με τη συνεχή στρατολόγηση απ' τις γειτονικές περιοχές και με τους διασταυρωνόμενους γάμους με πιο υγιείς φυλές». Ρίξτε μια ματιά στη γαλανή βίβλο, στην έκθεση του κ. Τριμενχήρ για «τα παράπονα των αρτεργατών!». Και ποιος δεν έφριξε μπρος στην παράδοξη έκθεση που έκαναν οι επιθεωρητές των εργοστασίων και που φωτίζεται ολόκληρη από τη στατιστική του ληξιαρχείου, ότι η υγεία των εργατών του Λανκασίρ, τον καιρό που το σιτηρέσιό τους μόλις τους κρατούσε πάνω από το επίπεδο των ασθενειών που προκαλεί η πείνα, καλυτέρευε γιατί είχαν απολυθεί προσωρινά από τα εργοστάσια βαμβακουργίας εξαιτίας της έλλειψης βαμβακιού, και ότι η θνησιμότητα των παιδιών ελαττωνόταν γιατί οι μητέρες τους είχαν επιτέλους τη δυνατότητα να τα ταΐζουν τώρα αντί με μείγμα αφιονιού, με το γάλα των μαστών τους;
Ας ξαναρίξουμε μια ματιά στην άλλη όψη του νομίσματος! Οι καταστάσεις των φόρων πάνω στο εισόδημα και στην ιδιοχτησία που κατατέθηκαν στη Βουλή των Κοινοτήτων στις 20 του Ιούλη 1864, μας δείχνουν ότι ο αριθμός των προσώπων με χρονιάτικο εισόδημα που εκτιμήθηκε από τον φοροεισπράχτορα σε 50.000 λίρες στερλίνες και πάνω, είχε μεγαλώσει από τις 5 του Απρίλη 1862 ως τις 5 του Απρίλη 1863 κατά 13, δηλ. ο άριθμός τους ανέβηκε μέσα σε κείνη μόνο τη χρονιά από 67 σε 80. Οι ίδιες καταστάσεις αποκαλύπτουν το γεγονός ότι 3.000 περίπου πρόσωπα μοιράζονται μεταξύ τους ένα χρονιάτικο εισόδημα από 25 εκατομμύρια περίπου στερλίνες, δηλ. λίγο περισσότερα από το συνολικό εισόδημα που κατανέμεται κάθε χρόνο σ' ολόκληρη τη μάζα των εργατών γης της Αγγλίας και της Ουαλίας! Κοιτάξτε την απογραφή του 1861 και θα βρείτε ότι ο αριθμός των χτηματιών της Αγγλίας και της Ουαλίας είχε λιγοστέψει από 16.934 στα 1851, σε 15.066 στα 1861, πράμα που σημαίνει ότι η συγκέντρωση της γης είχε μεγαλώσει κατά 11 στα εκατό μέσα σε 10 χρόνια. Αν η συγκέντρωση της γαιοχτησίας σε λίγα χέρια προχωρήσει στην Αγγλία με τον ίδιο ρυθμό, τότε το ζήτημα της γης θα απλοποιηθεί εξαιρετικά, όπως στον καιρό της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όταν ο Νέρων γέλασε ειρωνικά μπρος στην αποκάλυψη ότι η μισή επαρχία της Αφρικής ανήκε σε έξι γαιοχτήμονες.
Σταθήκαμε τόσο πολύ σ' αυτά τα «τόσο καταπληχτικά γεγονότα που είναι απίστευτα», γιατί στο εμπόριο και στη βιομηχανία η Αγγλία κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη4. Πολλοί θα θυμούνται ότι πριν μερικούς μήνες ένας από τους εκτοπισμένους γιους του Λουδοβίκου Φιλίππου συγχάρηκε δημόσια τον Αγγλο γεωργό για την πλεονεχτική θέση του, σε σύγκριση με τη θέση του συντρόφου του από την άλλη μεριά του στενού της Μάγχης που βρισκόταν σε κατάσταση λιγότερο ανθηρή. Και πραγματικά, με αλλαγμένα τοπικά χρώματα και σε κάπως μικρότερη κλίμακα, τα αγγλικά γεγονότα επαναλαβαίνονται σε όλες τις βιομηχανικές και προοδευμένες χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Σ' όλες αυτές τις χώρες σημειώθηκε από το 1848 μια πρωτάκουστη ανάπτυξη της βιομηχανίας και μια επέχταση των εισαγωγών και των εξαγωγών που ήταν αδύνατο και να την ονειρευτεί κανείς. Σ' όλες αυτές τις χώρες «η αύξηση του πλούτου και της δύναμης που περιορίστηκε αποκλειστικά στις κατέχουσες τάξεις» ήταν αληθινά «ιλιγγιώδεις». Σ' όλες αυτές τις χώρες όπως και στην Αγγλία, αυξήθηκε για τη μειοψηφία της εργατικής τάξης ο πραγματικός μισθός, δηλ. τα μέσα συντήρησης που μπορούν ν' αγοραστούν με το χρηματικό μισθό, ενώ για τις περισσότερες περιπτώσεις η άνοδος του ονομαστικού μισθού δε σήμαινε και την πραγματική αύξηση των υλικών ανέσεων, όπως λχ, δεν καλυτέρευσε καθόλου τη θέση του τροφίμου ενός φτωχοκομείου ή ορφανοτροφείου του Λονδίνου το γεγονός ότι τα στοιχειώδη μέσα συντήρησής του στοίχιζαν στη διαχείρισή του 9 λίρες, 15 σελίνια και 8 πένες το 1861, αντί τις 7 λίρες, 7 σελίνια και 4 πένες το 1852. Παντού οι πλατιές μάζες της εργατικής τάξης έπεφταν όλο και χαμηλότερα, στην ίδια τουλάχιστο αναλογία που ανέβαιναν στην κοινωνική κλίμακα οι τάξεις που βρίσκονταν από πάνω τους. Ετσι για κάθε απροκατάληπτο μυαλό σ' όλες τις χώρες της Ευρώπης αποτελεί σήμερα μια ολοφάνερη αλήθεια, μια αλήθεια που την αρνιούνται μονάχα εκείνοι που έχουν συμφέρον να κλείσουν τους άλλους ανθρώπους σ' έναν παράδεισο τρελών, ότι ούτε η τελειοποίηση των μηχανών ούτε οι χημικές ανακαλύψεις, ούτε η εφαρμογή της επιστήμης στην παραγωγή, ούτε η καλυτέρευση των μέσων επικοινωνίας, ούτε οι νέες αποικίες, ούτε η μετανάστευση, ούτε το άνοιγμα νέων αγορών, ούτε το ελεύθερο εμπόριο, ούτε όλα αυτά τα πράγματα μαζί, θα εξαλείψουν την αθλιότητα των εργαζόμενων μαζών, αλλά ότι αντίθετα, πάνω στη σημερινή ψεύτικη βάση, κάθε καινούργια ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων της εργασίας, πρέπει να τείνει αναγκαστικά να βαθαίνει τις κοινωνικές αντιθέσεις και να οξύνει τους κοινωνικούς ανταγωνισμούς. Σ' αυτή την «ιλιγγιώδη εποχή» της οικονομικής προόδου στην πρωτεύουσα της βρετανικής αυτοκρατορίας ο θάνατος από την πείνα αναγορεύτηκε σχεδόν σε θεσμό. Η εποχή αυτή χαρακτηρίζεται στα χρονικά του κόσμου με την πιο συχνή επανάληψη, με την ολοένα και πλατύτερη, έχταση και με περισσότερο θανατηφόρα αποτελέσματα της κοινωνικής πανούκλας που ονομάζεται εμπορική και βιομηχανική κρίση.
Υστερα από την αποτυχία των επαναστάσεων του 1848, καταπνίγηκαν στην ηπειρωτική Ευρώπη από το σιδερένιο χέρι της βίας όλες οι κομματικές οργανώσεις και οι κομματικές εφημερίδες της εργατικής τάξης. Τα πιο προοδευτικά παιδιά της εργατικής τάξης έφυγαν απελπισμένα προς την υπερατλαντική δημοκρατία και τα βραχύβια όνειρα χειραφέτησης εξαφανίστηκαν μπρος σε μια εποχή βιομηχανικού πυρετού, ηθικού μαρασμού και πολιτικής αντίδρασης. Η ήττα της εργατικής τάξης στην ηπειρωτική Ευρώπη, στην οποία δε συνετέλεσε λίγο και η διπλωματική ανάμιξη της βρετανικής κυβέρνησης που ενεργούσε τότε όπως και τώρα σε αδελφική συμμαχία με την κυβέρνηση της Πετρούπολης, άπλωσε γρήγορα τα μεταδοτικά της αποτελέσματα στην από δω πλευρά του στενού της Μάγχης. Ενώ ο αφανισμός του εργατικού κινήματος στην ηπειρωτική Ευρώπη αποθάρρυνε την αγγλική εργατική τάξη κι έσπασε την πίστη της στην ίδια της την υπόθεση, από την άλλη αποκατάστησε την κάπως κλονισμένη εμπιστοσύνη των λόρδων της γης και του χρήματος. Παραχωρήσεις που είχαν κιόλας αναγγελθεί δημόσια ακυρώθηκαν με προμελετημένο θράσος. Η ανακάλυψη νέων χρυσοφόρων περιοχών οδήγησε σε μια τεράστια μετανάστευση εργατών, αφήνοντας ένα ανεπανόρθωτο κενό στις γραμμές του βρετανικού προλεταριάτου. Αλλοι, από τα άλλοτε πιο δραστήρια μέλη του, εξαγοράστηκαν με το δόλωμα της μεγαλύτερης απασχόλησης και της προσωρινής αύξησης των μισθών, και μετατράπηκαν σε «συμβιβαστές εργατοκάπηλους». Ολες οι προσπάθειες που έγιναν για να διατηρηθεί ή να αναδιοργανωθεί το κίνημα των χαρτιστών, απέτυχαν πέρα για πέρα. Τα δημοσιογραφικά όργανα της αγγλικής εργατικής τάξης πέθαναν το ένα μετά το άλλο από την απάθεια των μαζών. Και πραγματικά, ποτέ προτήτερα η αγγλική εργατική τάξη δε φάνηκε τόσο συμφιλιωμένη με μια κατάσταση πολιτικής μηδαμινότητας. Αν, λοιπόν, δεν υπήρχε κοινότητα δράσης ανάμεσα στις βρετανικές και ηπειρωτικές εργατικές τάξεις, υπήρχε ωστόσο κοινότητα ήττας.
Και όμως η περίοδος που πέρασε από τις επαναστάσεις του 1848 ως το 1864 είχε και τα φωτεινά της σημεία, θα υπογραμμίσουμε εδώ μόνο δυο μεγάλα γεγονότα.
Υστερα από τριαντάχρονο αγώνα που έγινε με αξιοθαύμαστη επιμονή, η αγγλική εργατική τάξη χρησιμοποιώντας μια προσωρινή διάσταση ανάμεσα στους λόρδους της γης και τους λόρδους του χρήματος, πέτυχε την ψήφιση του νομοσχεδίου για το δεκάωρο. Τα τεράστια σωματικά, ηθικά και πνευματικά οφέλη που προέκυψαν από το μέτρο αυτό για τους εργάτες των εργοστασίων και που αναγράφονται κάθε εξάμηνο στις εκθέσεις των επιθεωρητών των εργοστασίων, έχουν σήμερα αναγνωριστεί απ' όλες τις μεριές. Οι περισσότερες από τις ηπειρωτικές κυβερνήσεις αναγκάστηκαν να δεχτούν με λίγο - πολύ τροποποιημένη μορφή τον αγγλικό νόμο για τα εργοστάσια, ενώ στην ίδια την Αγγλία από χρόνο σε χρόνο το κοινοβούλιο επεχτείνει τη σφαίρα της εφαρμογής του. Εκτός όμως από την πραχτική σπουδαιότητα αυτού του μέτρου για τους εργάτες, η επιτυχία του είχε και ένα ακόμα μεγάλο αποτέλεσμα. Η αστική τάξη, με τους πιο έγκυρους επιστήμονές της, όπως τον δρ Ιούρ, τον καθηγητή Σένιορ και άλλους σοφούς του ίδιου τύπου, πρόλεγε και απόδειχνε κατά βούληση ότι κάθε νομοθετικός περιορισμός των ωρών εργασίας θα σημάνει τη νεκρική καμπάνα της αγγλικής βιομηχανίας που, σαν άλλος βρικόλακας, δεν μπορεί να ζήσει χωρίς να ρουφά ανθρώπινο αίμα και πριν απ' όλα αίμα παιδικό. Τον παλιό καιρό η παιδοκτονία ήταν μια μυστηριώδικη τελετή της θρησκείας του Μολόχ, εφαρμοζόταν όμως μόνον σε εξαιρετικά πανηγυρικές περιπτώσεις, ίσως μια φορά το χρόνο, και χώρια απ' αυτό ο Μολόχ δεν είχε καμιά κλίση προς τα παιδιά των φτωχών.
Ο αγώνας για το νομοθετικό περιορισμό των ωρών εργασίας μάνιαζε τόσο πιο άγρια, όσο ανεξάρτητα από την απληστία της τρομαγμένης αστικής τάξης εκδήλωνε στην πραγματικότητα τη μεγάλη έριδα ανάμεσα στην τυφλή κυριαρχία των νόμων της προσφοράς και της ζήτησης, που αποτελούν την πολιτική οικονομία της αστικής τάξης, και στον έλεγχο της κοινωνικής παραγωγής από την κοινωνική πρόβλεψη, που αποτελεί την πολιτική οικονομία της εργατικής τάξης. Γι' αυτό το νομοσχέδιο για το δεκάωρο δεν ήταν μόνο μια μεγάλη πραχτική επιτυχία, ήταν η νίκη μιας αρχής. Για πρώτη φορά η πολιτική οικονομία της αστικής τάξης υπόκυψε μέρα - μεσημέρι στην πολιτική οικονομία της εργατικής τάξης.
Υπήρχε και μια ακόμα μεγαλύτερη νίκη της πολιτικής οικονομίας της εργασίας ενάντια στην πολιτική οικονομία του κεφαλαίου.
Εννοούμε το συνεταιριστικό κίνημα, ιδιαίτερα τα συνεταιριστικά εργοστάσια που ιδρύθηκαν με τις προσπάθειες λίγων τολμηρών «χεριών» (hands)5, χωρίς καμιά υποστήριξη. Η αξία των μεγάλων αυτών κοινωνικών πειραματισμών είναι αδύνατο να υπερεχτιμηθεί. Στην πράξη, κι όχι με επιχειρήματα, απόδειξαν ότι η παραγωγή σε μεγάλη κλίμακα και σε αρμονία με τις επιταγές της σύγχρονης επιστήμης, μπορεί να πάει μπροστά χωρίς την ύπαρξη μιας τάξης αφεντικών (masters) που χρησιμοποιεί μια τάξη εργατών, ότι τα μέσα εργασίας δε χρειάζεται να μονοπωληθούν σαν μέσα κυριαρχίας πάνω στον εργάτη και σαν μέσα εκμετάλλευσης του ίδιου του εργάτη, και ότι όπως η δουλειά του σκλάβου, όπως η δουλειά του δουλοπάροικου, έτσι και η μισθωτή εργασία δεν είναι παρά μια μεταβατική και κατώτερη κοινωνική μορφή, που είναι προορισμένη να εξαφανιστεί μπρος στη συνεταιρισμένη εργασία, που εκπληρώνει το έργο της θεληματικά, με ρωμαλέο πνεύμα και με χαρούμενη καρδιά. Στην Αγγλία ο σπόρος του συνεταιριστικού συστήματος ρίχτηκε από τον Ρόμπερτ Οουεν. Οι πειραματισμοί των εργατών που έγιναν στην ηπειρωτική Ευρώπη ήταν στην πραγματικότητα το άμεσο πραχτικό αποτέλεσμα των θεωριών που δεν εφευρέθηκαν αλλά που διακηρύχτηκαν μεγαλόφωνα το 1848.
Ταυτόχρονα η πείρα της περιόδου 1848-1864 απόδειξε χωρίς αμφισβήτηση ότι η συνεταιριστική εργασία, όσο θαυμάσια κι αν είναι σαν αρχή και χρήσιμη στην πράξη, αν περιοριστεί μέσα στο στενό κύκλο των συμπτωματικών προσπαθειών των χωριστών εργατών, δε θα μπορέσει ποτέ να σταματήσει τη γεωμετρική ανάπτυξη του μονοπωλίου και ν' απελευθερώσει τις μάζες, είτε ακόμα και να ελαφρύνει αισθητά το βάρος της αθλιότητάς τους. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο καλοδιάθετοι ευγενείς, φιλάνθρωποι αστοί φαφλατάδες και μια χούφτα πονηροί πολιτικοί οικονομολόγοι μετατράπηκαν μονομιάς σε εκθειαστές του ίδιου εκείνου συστήματος συνεταιριστικής εργασίας που είχαν προσπαθήσει να το πνίξουν στη γένεσή του, που το είχαν χλευάσει σαν ουτοπία ονειροπόλου και που το είχαν αναθεματίσει σαν αίρεση σοσιαλιστή. Για ν' απελευθερώσει τις εργαζόμενες μάζες, η συνεταιριστική εργασία πρέπει να αναπτυχθεί σε εθνικές διαστάσεις και να προαχθεί με εθνικά μέσα. Ομως οι αφέντες της γης και οι αφέντες του χρήματος θα χρησιμοποιούν πάντα τα πολιτικά τους προνόμια για την υπεράσπιση και τη διαιώνιση των οικονομικών μονοπωλίων τους. Αντίς να προωθούν τη χειραφέτηση της εργασίας, θα εξακολουθούν να βάζουν στο δρόμο της κάθε δυνατό εμπόδιο. Ο λόρδος Πάλμερστον μίλησε μέσα από την ψυχή τους, όταν στην τελευταία συνεδρίαση της Βουλής φώναζε χλευαστικά στους συνήγορους του νομοσχεδίου για τα δικαιώματα των Ιρλανδών ενοικιαστών γης ότι: «Η Βουλή των Κοινοτήτων είναι μια βουλή γαιοχτημόνων».
Γι' αυτό, το μεγάλο καθήκον της εργατικής τάξης είναι σήμερα η κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας. Αυτό φαίνεται να το έχει καταλάβει, γιατί στην Αγγλία, στη Γερμανία, στην Ιταλία και στη Γαλλία συντελείται ένα ταυτόχρονο ξαναζωντάνεμα και γίνονται ταυτόχρονες προσπάθειες για την αναδιοργάνωση του εργατικού κόμματος. Κρατούν στα χέρια τους ένα από τα στοιχεία της επιτυχίας - τον αριθμό. Μα οι αριθμοί βαραίνουν στη ζυγαριά, μόνον αν τους ενώνει η οργάνωση και αν τους καθοδηγεί η γνώση. Η περασμένη πείρα έχει δείξει ότι η περιφρόνηση του δεσμού της αδερφοσύνης που έπρεπε να ενώνει τους εργάτες των διαφόρων χωρών, και να τους παρακινά να παραστέκονται ο ένας τον άλλο σ' όλους τους αγώνες τους για τη χειραφέτηση, θα τιμωρείται πάντα με την κοινή ματαίωση των ασύνδετων προσπαθειών τους. Αυτή η σκέψη παρότρυνε τους εργάτες διαφόρων χωρών, που στις 28 του Σεπτέμβρη 1864 συνάχτηκαν σε δημόσια συγκέντρωση στο Σαιντ Μάρτιν Χωλλ του Λονδίνου, να ιδρύσουν τη Διεθνή Ενωση.
Κι ακόμα μια πεποίθηση εμψύχωνε αυτή τη συνέλευση.
Αν η χειραφέτηση της εργατικής τάξης απαιτεί την αδερφική συνεργασία των εργατών διαφόρων εθνών, πώς θα μπορέσουν να εκπληρώσουν αυτή τη μεγάλη αποστολή με μια εξωτερική πολιτική που επιδιώκει εγκληματικά σχέδια, που παίζει με τις εθνικές προκαταλήψεις και που κατασπαταλά σε ληστρικούς πολέμους το αίμα και τον πλούτο του λαού; Δεν ήταν η φρόνηση των κυρίαρχων τάξεων, αλλά η ηρωική αντίσταση της αγγλικής εργατικής τάξης ενάντια στην εγκληματική τρέλα τους ήταν που έσωσε τη δυτική Ευρώπη από την περιπέτεια μιας ατιμωτικής υπερατλαντικής σταυροφορίας για τη διαιώνιση και τη διάδοση της σκλαβιάς. Η ξετσίπωτη επιδοκιμασία, η ψευτοσυμπάθεια ή η ηλίθια αδιαφορία με την οποία οι ανώτερες τάξεις της Ευρώπης στάθηκαν απαθείς θεατές μπρος στη δολοφονία της ηρωικής Πολωνίας και μπρος στο άρπαγμα του ορεινού οχυρού του Καυκάσου από τη Ρωσία, οι τεράστιοι και χωρίς αντίσταση σφετερισμοί της βάρβαρης αυτής δύναμης που το κεφάλι της βρίσκεται στην Πετρούπολη και τα χέρια της σε κάθε κυβέρνηση της Ευρώπης, δίδαξαν στην εργατική τάξη το καθήκον να διεισδύει στα μυστικά της διεθνούς πολιτικής, να επιτηρεί τις διπλωματικές πράξεις των αντίστοιχων κυβερνήσεών της, αν παρουσιαστεί ανάγκη να αντιδρά σ' αυτές, με κάθε δυνατό μέσο κι όταν είναι ανίκανη να τις αποτρέπει, να ενώνεται για ταυτόχρονες καταγγελίες και για να επιβάλλει τους απλούς νόμους της ηθικής και της δικαιοσύνης, που θα έπρεπε να διέπουν τις αμοιβαίες σχέσεις των χωριστών ατόμων, σαν υπέρτατους νόμους των σχέσεων ανάμεσα στα έθνη.
Ο αγώνας για μια τέτοια εξωτερική πολιτική αποτελεί ένα μέρος του γενικού αγώνα για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης.
Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!
*********
1. Στραγγαλιστές (Garrotters): συμμορία ληστών που οι επιθέσεις τους αυξήθηκαν στο Λονδίνο στις αρχές της δεκαετίας 1860-70 σε τέτοιο βαθμό που το βρετανικό κοινοβούλιο βρέθηκε στην ανάγκη να καταπιαστεί σοβαρά με το ζήτημα αυτό. (Σημ. Σύντ.)
2. Κόκκος: μονάδα βάρους στη φαρμακευτική, ίση με το ένα εικοστό του γραμμαρίου. (Σημ. Μετ.)
3. Είναι περιττό να θυμίσουμε στον αναγνώστη ότι εκτός από το νερό και ορισμένες ανόργανες ουσίες, ο άνθρακας και το άζωτο αποτελούν τις πρώτες ύλες της ανθρώπινης τροφής. Ωστόσο, για να τραφεί ο ανθρώπινος οργανισμός, τα απλά αυτά χημικά συστατικά πρέπει να δοθούν στη μορφή φυτικών ή ζωικών ουσιών. Οι πατάτες, λχ, περιέχουν κυρίως άνθρακα, ενώ το σταρένιο ψωμί περιέχει ανθρακούχες και αζωτούχες ουσίες στην κατάλληλη αναλογία. (Σημείωση του Μαρξ).
4. Στο γερμανικό κείμενο της διακήρυξης του Μαρξ που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Σοσιαλδημοκράτης» της 21 και της 30 του Δεκέμβρη 1864, προστίθεται η φράση : «και στην πραγματικότητα την αντιπροσωπεύει στην παγκόσμια αγορά». (Σημ. Μετ.)
5. Hands: χέρια. Η λέξη εδώ χρησιμοποιείται με την έννοια «εργάτες». (Σημ. Σύντ.)
ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ
ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ 1
Εχοντας υπόψη:
Οτι η χειραφέτηση της εργατικής τάξης πρέπει να καταχτηθεί από την ίδια την εργατική τάξη,
Οτι ο αγώνας για τη χειραφέτηση της εργατικής τάξης δεν είναι αγώνας για ταξικά προνόμια και μονοπώλια, αλλά για ίσα δικαιώματα και καθήκοντα και για την κατάργηση κάθε ταξικής κυριαρχίας,
Οτι η οικονομική υποδούλωση του εργάτη στο μονοπωλητή των μέσων εργασίας, δηλ. των πηγών της ζωής, βρίσκεται στη βάση όλων των μορφών της δουλείας, στη βάση της κοινωνικής αθλιότητας, του διανοητικού μαρασμού και της πολιτικής εξάρτησης,
Οτι επομένως η οικονομική χειραφέτηση της εργατικής τάξης είναι ο μεγάλος τελικός σκοπός, στον οποίο πρέπει να υποταχθεί σαν μέσο κάθε πολιτικό κίνημα,
Οτι όλες οι προσπάθειες που τείνουν σ' αυτό το μεγάλο σκοπό απότυχαν ως τώρα από έλλειψη αλληλεγγύης ανάμεσα στους διάφορους εργατικούς κλάδους κάθε χώρας και από την απουσία ενός αδερφικού δεσμού ανάμεσα στους εργάτες των διαφόρων χωρών,
Οτι η χειραφέτηση της εργατικής τάξης δεν είναι ούτε τοπικό, ούτε εθνικό, αλλά ένα κοινωνικό καθήκον που αγκαλιάζει όλες τις χώρες στις οποίες υπάρχει η σύγχρονη κοινωνία και που η λύση του εξαρτάται από την πραχτική και θεωρητική συνεργασία των πιο προχωρημένων χωρών,
Οτι το σημερινό ξαναζωντάνεμα του κινήματος της εργατικής τάξης στις πιο προχωρημένες βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης, ενώ γεννά νέες ελπίδες, απευθύνει ταυτόχρονα μια πανηγυρική προειδοποίηση να μην επαναληφθούν τα παλιά λάθη και απαιτεί την άμεση συνένωση των ασύνδετων ακόμα κινημάτων,
Για τους λόγους αυτούς ιδρύθηκε η Διεθνής Ενωση των Εργατών.
Η Ενωση δηλώνει:
Οτι όλες οι ενώσεις και τα άτομα που προσχωρούν σ' αυτήν παραδέχονται την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την ηθική σαν κανόνα της συμπεριφοράς αναμεταξύ τους και απέναντι σ' όλους τους ανθρώπους, άσχετα από το χρώμα της επιδερμίδας τους, από την πίστη ή την εθνικότητά τους.
Οτι δεν υπάρχουν δικαιώματα χωρίς καθήκοντα και καθήκοντα χωρίς δικαιώματα.
Και μ' αυτό το πνεύμα συντάχθηκε το παρακάτω καταστατικό:
1. Η Ενωση ιδρύεται για να χρησιμεύσει σαν ένα κεντρικό μέσο σύνδεσης και σχεδιασμένης συνεργασίας ανάμεσα στις οργανώσεις των εργατών που υπάρχουν στις διάφορες χώρες και που αποβλέπουν στον ίδιο σκοπό, δηλ. στην προστασία, την ανάπτυξη και την ολοκληρωτική χειραφέτηση της εργατικής τάξης.
2. Η ονομασία της οργάνωσης θα είναι: «Διεθνής Ενωση των Εργατών».
3. Κάθε χρόνο συνέρχεται ένα γενικό συνέδριο των εργατών που απαρτίζεται από αντιπροσώπους των τμημάτων της Ενωσης. Το συνέδριο διακηρύσσει τις κοινές επιδιώξεις της εργατικής τάξης, παίρνει τα απαιτούμενα μέτρα για την επιτυχή δράση της Διεθνούς Ενωσης και ορίζει το γενικό συμβούλιο της Ενωσης.
4. Κάθε συνέδριο ορίζει το χρόνο και τον τόπο για τη σύνοδο του ερχόμενου συνεδρίου. Οι αντιπρόσωποι συνέρχονται στον ορισμένο χρόνο και τόπο χωρίς να χρειάζεται γι' αυτό μια ιδιαίτερη πρόσκληση. Το γενικό συμβούλιο μπορεί σε περίπτωση ανάγκης να αλλάξει τον τόπο, αλλά δεν έχει το δικαίωμα ν' αναβάλει το χρόνο της συνόδου. Το συνέδριο κάθε χρόνο ορίζει την έδρα και εκλέγει τα μέλη του γενικού συμβουλίου. Το γενικό συμβούλιο, που βγήκε μ' αυτό τον τρόπο, είναι εξουσιοδοτημένο να συμπληρώνει τον αριθμό των μελών του.
Στις χρονιάτικες συνελεύσεις του, το γενικό συνέδριο θα ακούει μια δημόσια έκθεση για τη χρονιάτικη δράση του γενικού συμβουλίου. Το τελευταίο μπορεί, σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, να συγκαλεί το γενικό συνέδριο πριν την ταχτική χρονιάτικη προθεσμία.
5. Το γενικό συμβούλιο θα απαρτίζεται από εργάτες των διαφόρων χωρών που εκπροσωπούνται στη Διεθνή Ενωση. Με τα μέλη του θα επανδρώνει τις θέσεις που είναι απαραίτητες για τη διεκπεραίωση των καθημερινών υποθέσεών του, όπως λχ, τη θέση του ταμία, του γενικού γραμματέα, των αντίστοιχων για τις διάφορες χώρες γραμματέων κλπ.
6. Το γενικό συμβούλιο ενεργεί σαν μια διεθνής αντιπροσωπεία ανάμεσα στις διάφορες εθνικές και τοπικές ομάδες της Ενωσης, για να μπορούν οι εργάτες της μιας χώρας να πληροφορούνται συνεχώς για το κίνημα της τάξης τους σ' όλες τις άλλες χώρες, για να μπορεί να γίνεται ταυτόχρονα και κάτω από κοινή διεύθυνση μια έρευνα για την κοινωνική κατάσταση των διαφόρων χωρών της Ευρώπης, για να μπορούν τα ζητήματα γενικού ενδιαφέροντος που ανακινούνται από μια οργάνωση, να συζητιούνται απ' όλες τις άλλες και για να είναι ταυτόχρονη και ομοιόμορφη η δράση των οργανώσεων - μελών όταν θα χρειαστούν άμεσα πραχτικά διαβήματα, όπως πχ, σε περίπτωση διεθνών συγκρούσεων.
Σε κάθε κατάλληλη ευκαιρία, το γενικό συμβούλιο παίρνει την πρωτοβουλία να υποβάλλει προτάσεις στις διάφορες εθνικές ή τοπικές οργανώσεις.
Για να διευκολύνει την επικοινωνία του με τις οργανώσεις - μέλη, το γενικό συμβούλιο θα δημοσιεύει περιοδικές εκθέσεις.
7. Επειδή από τη μια η επιτυχία του εργατικού κινήματος σε κάθε χώρα, δεν μπορεί να εξασφαλιστεί παρά με τη δύναμη της ένωσης και της οργάνωσης, ενώ από την άλλη, η χρησιμότητα του διεθνούς γενικού συμβουλίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αν θα έχει να κάνει με λίγα εθνικά κέντρα εργατικών οργανώσεων παρά με ένα μεγάλο αριθμό από μικρές και ασύνδετες τοπικές οργανώσεις, γι' αυτό, τα μέλη της Διεθνούς Ενωσης θα έπρεπε να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να συνενώσουν τις ασύνδετες εργατικές οργανώσεις των χωρών τους σε εθνικά σώματα, που θα εκπροσωπούνται από κεντρικά εθνικά όργανα.
Είναι όμως αυτονόητο ότι η εφαρμογή αυτού του άρθρου θα εξαρτηθεί από τους ιδιαίτερους νόμους κάθε χώρας και ότι έξω από τα νομικά κωλύματα, καμιά ανεξάρτητη τοπική οργάνωση δε θα αποκλειστεί από το δικαίωμα να αλληλογραφεί απευθείας με το γενικό συμβούλιο.
7α. Στον αιώνα του ενάντια στην ενωμένη δύναμη των κατεχουσών τάξεων, το προλεταριάτο μπορεί να δράσει σαν τάξη μονάχα αν συγκροτηθεί σαν ξεχωριστό πολιτικό κόμμα, που θα στέκει αντιμέτωπο σ' όλα τα παλιά κόμματα που σχημάτισαν οι κατέχουσες τάξεις.
Η συνένωση αυτή του προλεταριάτου σε πολιτικό κόμμα είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί ο θρίαμβος της κοινωνικής επανάστασης και του τελικού της σκοπού: της κατάργησης των τάξεων.
Η συνένωση των δυνάμεων της εργατικής τάξης, που έχει κιόλας επιτευχθεί χάρη στον οικονομικό αγώνα, πρέπει ταυτόχρονα να χρησιμεύσει στα χέρια αυτής της τάξης, σαν μοχλός στον αγώνα της ενάντια στην πολιτική εξουσία των εκμεταλλευτών της.
Επειδή οι αφέντες της γης και του κεφαλαίου χρησιμοποιούν πάντα τα πολιτικά τους προνόμια για να υπερασπίζουν και να διαιωνίζουν τα οικονομικά τους μονοπώλια και για να υποδουλώνουν την εργασία, η κατάχτηση της πολιτικής εξουσίας γίνεται το μεγάλο καθήκον του προλεταριάτου2.
8. Κάθε τμήμα έχει το δικαίωμα να διορίζει το δικό του γραμματέα που θ' αλληλογραφεί με το γενικό συμβούλιο.
9. Μέλος της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών μπορεί να εκλεγεί ο καθένας που παραδέχεται και υπερασπίζει τις αρχές της. Κάθε οργάνωση - μέλος είναι υπεύθυνη για την τιμιότητα των μελών που δέχεται.
10. Κάθε μέλος της Διεθνούς Ενωσης, που θα μεταφέρει την κατοικία του από μια χώρα σε άλλη, θα δέχεται την αδερφική υποστήριξη των οργανωμένων στην Ενωση εργατών.
11. Αν και ενωμένες μ' ένα αιώνιο δεσμό αδερφικής συνεργασίας οι οργανώσεις των εργατών που προχωρούν στη Διεθνή Ενωση θα διατηρούν άθιχτες τις υπάρχουσες οργανώσεις τους.
12. Το παρόν καταστατικό μπορεί να αναθεωρείται από κάθε συνέδριο, αρκεί να το ζητούν τα δυο τρίτα των παρευρισκομένων αντιπροσώπων.
13. Καθετί που δεν προβλέπεται στο παρόν καταστατικό θα συμπληρώνεται με ειδικούς κανονισμούς, που θα υπόκεινται σε αναθεώρηση από κάθε συνέδριο».
- Το αρχικό κείμενο του καταστατικού συντάχθηκε από τον Μαρξ μεταξύ της 21 και της 27 του Οχτώβρη 1864. Το τελικό κείμενο δημοσιεύτηκε με τη μορφή μπροσούρας, στο Λονδίνο, το 1871. Μεταφράστηκε σύμφωνα με το κείμενο της αγγλικής μπροσούρας του 1871, παίρνοντας υπόψη και το γερμανικό κείμενο, που δημοσιεύτηκε επίσης το 1871. Το άρθρο 7α έχει μεταφραστεί από τα γαλλικά.
Παραπομπές:
1. Το καταστατικό αυτό ψηφίστηκε το Σεπτέμβρη 1871 στη διάσκεψη του Λονδίνου της Διεθνούς Ενωσης των Εργατών. Τη βάση του την αποτέλεσε το προσωρινό καταστατικό που το έγραψε ο Μαρξ το 1864, όταν ιδρύθηκε η 1η Διεθνής. (Σημ. Σύντ.)
2. Το άρθρο 7α, που είναι μια σύντομη έκθεση της απόφασης που πάρθηκε από τη συνδιάσκεψη του Λονδίνου του 1871 συμπεριλήφθηκε στο γενικό καταστατικό ύστερα από απόφαση που ψηφίστηκε στο συνέδριο της Χάγης της 1ης Διεθνούς. (Σεπτέμβρης 1872). (Σημ. Σύντ.)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου