Μια από τις σκληρότερες απαιτήσει που επέβαλαν το ΔΝΤ και η ΕΕ στην Ελλάδα ήταν και αυτή του ανοίγματος των κλειστών επαγγελμάτων. Όχι δηλαδή πως δεν το ήθελε η κυβέρνηση αφού ήταν μέσα στο παραπρόγραμμά της αλλά αναζητούσε μια «νόμιμη» αφορμή για να το κάνει. Από τη στιγμή που το μνημόνιο νομιμοποιήθηκε νομιμοποίησε και τη λήψη κάθε αντιλαϊκού μέτρου.
Η απαίτηση της τρόικας για άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων είχε εντελώς συγκεκριμένο σκοπό. Να στρωθεί το έδαφος στο μεγάλο μονοπωλιακό και πολυεθνικό κεφάλαιο να αλώσουν ορισμένα τμήματα της αγοράς υπηρεσιών που μέχρι τώρα παρέμειναν σε χέρια μικρομεσαίων επιχειρηματιών και ελεύθερων επαγγελματιών. Μιλάμε για συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου και εργασιών σε λίγα μονοπωλιακά χέρια. Αυτός ήταν ο στόχος.
Τα δεδομένα
Η όξυνση της κρίσης έφερε στην επιφάνεια εκτός της όξυνσης των αντιθέσεων κεφαλαίου - εργασίας και τις εσωτερικές (ανειρήνευτες πια) αντιθέσεις μικρού και του μεγάλου κεφαλαίου. Μία από τις εκφάνσεις αυτών των αντιθέσεων είναι και η αντιπαράθεση για το άνοιγμα των, περίπου 330, «κλειστών επαγγελμάτων».
Το άνοιγμα αυτό, που ιδεολογικά προετοιμάζονταν δεκαετίες, επιβλήθηκε τελικά με πρόσχημα τη κρίση και το μνημόνιο. Η κυβέρνηση αξιοποιώντας τον ευνοϊκό πολιτικό συσχετισμό δυνάμεων, προώθησε άρον – άρον νομοσχέδιο για το σάρωμα των κλειστών επαγγελμάτων πριν οι κοινωνικές αντιθέσεις μετατραπούν σε πολιτικές και ανατραπούν οι συσχετισμοί, πράγμα που θα ανέτρεπε τα σχέδιά της.
Ο εσμός των καπιταλιστικών μέσων ενημέρωσης, μαζί και «επιστημονικοί αναλυτές», τεκμηρίωναν, με φτηνά επιχειρήματα περί ελευθερίας της επιχείρησης, για το ορθό του ανοίγματος. Βρήκαν μάλιστα και μια απίστευτη μελέτη του ΙΟΒΕ που έλεγε ότι, μόνο από το άνοιγμα 70 κλειστών επαγγελμάτων, το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 13,5%! Παράλληλα θα αυξηθούν οι επενδύσεις, οι μισθοί, η κατανάλωση και η απασχόληση! Κάτι δηλαδή σαν να περνάμε τη κρίση χωρίς να μας ακουμπήσει! Για την κυβέρνηση δεν υπήρχε λόγος να εξετάσει ούτε τα επαγγέλματα ούτε τη θέση τους στην ελληνική κοινωνία και στην συνολική αναπαραγωγή του κοινωνικοοικονομικού σχηματισμού. Από καιρό, με την ανατροπή των συσχετισμών σε βάρος της εργατικής τάξης, είχαν απαξιωθεί οι πολιτικοί λόγοι συμβιβασμού με προνόμια που κατέκτησαν μικροαστικά στρώματα, με αντάλλαγμα τη στήριξη του συστήματος.
Τώρα η οικονομική ολιγαρχία ένοιωθε πολύ ισχυρή για να μοιραστεί πλούτο. Επιπλέον η κρίση είναι πολύ μεγάλη και δεν αρκεί το στράγγισμα της εργατικής τάξης για να ξεπεραστεί. Μπροστά στον κίνδυνο να χάσει τα κέρδη της από την εκμετάλλευση του λαού αλλά και τον τοκογλυφικό δανεισμό του κράτους, επέβαλε το στράγγισμα του μικρού κεφαλαίου καθώς και μικροαστικών στρωμάτων, ακόμη δε και δικών της ομάδων της κρατικής γραφειοκρατίας. Η συντριβή τους ήταν στα άμεσα σχέδια του μεγάλου κεφαλαίου. Η πορεία απαξίωσης των μεσαίων στρωμάτων αντανάκλασθηκε σε πολιτικό επίπεδο και με την παράλληλη απαξίωση της σοσιαλδημοκρατίας.
Αντιφάσεις
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα τα φορτηγά, τα φαρμακεία, τα ταξί, οι δικηγόροι, οι πωλητές λαϊκών αγορών, οι μηχανικοί, οι οπτικοί κ.λ.π. είναι υπεράριθμοι σε σχέση με άλλες χώρες. Και όμως, ένα από τα επιχειρήματα για το «άνοιγμα» είναι η παρεμπόδιση εισόδου και άλλων επαγγελματιών καθώς και η παρεμπόδιση του... ανταγωνισμού!
Η «απελευθέρωση» στοχεύει τον αφανισμό μεγάλου μέρους των επαγγελματιών και των μικρών επιχειρήσεων, χάριν της κυριαρχίας λίγων μονοπωλιακών εταιρειών, μέσα από τους μηχανισμούς της αγοράς και τον εξοντωτικό ανταγωνισμό. Ταυτόχρονα όμως οξύνει τη κυρίαρχη αντίθεση της εποχής μεταξύ της μονοπωλιακής αστικής τάξης και του συνόλου των λαϊκών τάξεων και στρωμάτων.
Οι αντίθεση μικρού και μεγάλου κεφαλαίου εκδηλώθηκε στο κοινωνικό πεδίο με ένταση των κινητοποιήσεων των θιγόμενων στρωμάτων. Για πρώτη φορά επαγγέλματα που, ως τώρα, ελάχιστα είχαν συγκρουσθεί με την εξουσία, βγήκαν στους δρόμους και έδωσαν σκληρές μάχες.
Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2011, δεν έγινε δυνατό αυτές οι κινητοποιήσεις να συνδυαστούν με τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων, των αγροτών, των συνταξιούχων κ.λ.π. ώστε να σχηματισθεί ένα πλατύ κοινωνικό μέτωπο κατά των πολιτικών της οικονομικής ολιγαρχίας. Σ αυτό φυσικά μεγάλη ευθύνη έχουν οι δυνάμεις της Αριστεράς που δεν μπορούν ακόμη να οργανώσουν ένα λαϊκό εναλλακτικό πολιτικό μέτωπο - πόλο αντίστασης με ένα εναλλακτικό λαϊκό πρόγραμμα που θα συσπειρώνει τον λαό κατά του μνημονίου και της εξουσίας της μονοπωλιακής αστική τάξης και, παραπέρα, θα θέτει θέμα εξουσίας.
Θέσεις αρχών
Από μαρξιστικής σκοπιάς δεν τίθεται θέμα να λάβει η Αριστερά θέση υπέρ της αναχρονιστικής ή της εκσυγχρονιστικής νεοφιλελεύθερης δομής των παραγωγικών σχέσεων και των παραγωγικών δυνάμεων στις σχέσεις μεταξύ μεσαίων στρωμάτων και μεγάλου κεφαλαίου. Ο καπιταλισμός σε όποια μορφή και αν ειδωθεί έχει ξεπεραστεί σαν σύστημα και αδυνατεί να οργανώσει αποδοτικά της παραγωγικές δυνάμεις στο σημερινό τους επίπεδο.
Εκείνο που προέχει για την Αριστερά είναι να υπερασπίσει το ανθρώπινο κεφάλαιο των καταπιεζόμενων μικροαστικών στρωμάτων και μέσα από τη πολιτική συμμαχία με την εργατική τάξη να περάσει στην αναδιοργάνωση των παραγωγικών δυνάμεων που εκπροσωπούν (συνεταιρισμοί κ.λ.π.), σε ένα ανώτερο επίπεδο παραγωγικών σχέσεων με σχεδιασμένη οικονομία, και σχεδιασμένη συμμετοχή τους στη κοινωνική παραγωγή. Μέχρι τότε η άμυνα στις ορέξεις του μεγάλου κεφαλαίου και η κοινωνική διάσταση της λειτουργίας τους, είναι το σχολείο ετοιμασίας για τη πραγματική απελευθέρωση των μεσαίων στρωμάτων από το μεγάλο κεφάλαιο.
Η στρατηγική και η τακτική της Αριστεράς
Τα κλειστά επαγγέλματα για τη μαρξιστική Αριστερά ανάγονται σε μια εποχή που ο κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός εξαναγκάζονταν σε κρατικομονοπωλιακές ρυθμίσεις με σκοπό να θωρακιστεί η πολιτική, κοινωνική και οικονομική συνοχή του συστήματος εκμετάλλευσης των εργαζομένων, έναντι του «κομμουνιστικού κινδύνου», με παράλληλο στόχο τη διάσπαση του κινήματος αμφισβήτησης της εξουσίας του κεφαλαίου. Μιλάμε για τα πραγματικά κλειστά επαγγέλματα και όχι και εκείνα που τα θεωρούν ως «κλειστά» λόγω προδιαγραφών ποιότητας στην άσκησή τους τις οποίες θέλουν να καταργήσουν για να αλωνίζει το πολυεθνικό κεφάλαιο με ανειδίκευτη εργασία.
Για την Αριστερά η κατανομή της κοινωνικής εργασίας και των επαγγελμάτων δεν μπορεί να γίνει αλλιώς παρά μόνο με σχεδιασμένη οικονομία. Ωστόσο εν όσο επικρατεί ο καπιταλισμός οι πολιτικές θέσεις της τείνουν συνολικά στην υπεράσπιση των ανθρώπων αυτών των επαγγελμάτων χωρίς όμως να είναι αναγκαία και η υπεράσπιση της αναχρονιστικής δομής πάνω στην οποία εδράζονται.
Η γενική θέση της Αριστεράς σήμερα μπορεί να συνοψιστεί στα εξής:
1. Οι αλλαγές στα κλειστά επαγγέλματα πρέπει να λαμβάνουν ως κέντρο τον άνθρωπο και όχι τις ανάγκες συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του μονοπωλιακού κεφαλαίου.
2. Μαχητική υπεράσπιση των επαγγελματικών δικαιωμάτων και απόκρουση της νεοφιλελεύθερης επίθεσης, σε συμμαχία με την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα.
3. Εφαρμογή, εντός του συστήματος των κρατικομονοπωλιακών ρυθμίσεων, σχεδίων προγραμματισμένης ανάπτυξης των «κλειστών κλάδων» στη κατεύθυνση επενδύσεων υποδομών και επίλυσης των στρεβλώσεων (ανισορροπιών κατανομής της κοινωνικής εργασίας) που εμφανίζονται στη πορεία του χρόνου και με κεντρικό στόχο την πλήρη αξιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων και του ανθρώπινου δυναμικού.
4. Στα πλαίσια της προγραμματισμένης ανάπτυξης, ανάπτυξη όλων των μορφών συλλογικής συγκέντρωσης της οικονομικής δράσης, συνεταιριστικής, συνεργατικής και ευέλικτης παραγωγικότητας - εξειδίκευσης - καταμερισμού, με στόχο την ανάπτυξης της συνολικής παραγωγικότητας – αποδοτικότητας κάθε κλάδου και την ορθολογική για τη κοινωνία αξιοποίησή τους.
5. Σχεδιασμένη και προγραμματισμένη μεταβολή του επενδυμένου κεφαλαίου και του αριθμού των απασχολουμένων σε κάθε κλάδο, ανάλογα με την αύξηση της αποδοτικότητας και των αναγκών της κοινωνίας από κάθε επάγγελμα σε κάθε περίοδο.
Οι υποκειμενικοί όροι
Όλα τα παραπάνω για να εφαρμοστούν, εν όσο το καπιταλιστικό σύστημα δεν ανατρέπεται, πρέπει να αποτελέσουν μαχητικές κατακτήσεις των κλάδων. Διαφορετικά δεν πρόκειται να παραχωρηθούν από το μεγάλο κεφάλαιο. Προϋπόθεση για τέτοιες κατακτήσεις είναι η ριζική αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών δυνάμεων μέσα από τη μετωπική δράση των πολιτικών και συνδικαλιστικών φορέων της εργατικής τάξης και των μεσαίων στρωμάτων. Μόνο μια νέα πολιτική ισορροπία μπορεί να εξαναγκάσει το μεγάλο κεφάλαιο να παραχωρήσει θέσεις στο μικρό κεφάλαιο, στους αυτοαπασχολούμενους και στα μεσαία στρώματα με αντάλλαγμα τη προσωρινή σταθεροποίηση του συστήματος.
Σήμερα οι αντιθέσεις του μικρού και μεγάλου κεφαλαίου έγιναν ανειρήνευτες και η λύση της αντίθεσης αυτής μπορεί να γίνει μόνο με την εξάλειψη του μεγάλου κεφαλαίου δεδομένου ότι το μικρό κεφάλαιο θα υπάρχει και στον σοσιαλισμό μέχρι να απονεκρωθεί, με οικονομικούς όρους, στις ανώτερες παραγωγικές σχέσεις. Μέχρι τότε το μεγάλο κεφάλαιο έχει την ευκαιρία να επιβιώνει συμβιβαζόμενο προσωρινά με επί μέρους παραχωρήσεις δικαιωμάτων στα μεσαία στρώματα και στην εργατική τάξη.
Αυτή η κατάσταση στη πραγματικότητα είναι μια πορεία ωρίμανσης των αντικειμενικών και υποκειμενικών όρων για την ανατροπή του κεφαλαίου. Οι θέσεις της Αριστεράς για τα κλειστά επαγγέλματα και γενικότερα για τα μεσαία στρώματα και την εργατική τάξη πρέπει να προωθούν διαλεκτικά τη μεταρρύθμιση με την επανάσταση. Μεταρρύθμιση απομονωμένη οδηγεί σε αδιέξοδο και μετατρέπεται στο αντίθετό της.
Εδώ η Αριστερά πρέπει να διαχωρίσει τη θέση της από την άκριτη υπεράσπιση των κλειστών επαγγελμάτων και γενικότερα των αιτημάτων του μικρού κεφαλαίου που μάχεται για να μην αλλάξει τίποτα στο όνομα της αντίστασης στους νεοφιλελεύθερους σχεδιασμούς της κυβέρνησης. Η Αριστερά που ενσυνείδητα ή αντικειμενικά ενστερνίζεται παρόμοιες μικροαστικές θέσεις για τα κλειστά επαγγέλματα και φτάνει μέχρι αποσπασματικές μεταβολές χωρίς ρήξεις και χωρίς να δίνει μια ολοκληρωμένη προγραμματική διέξοδο που να φτάνει μέχρι το σοσιαλισμό, είναι απλά μια ρεφορμιστική Αριστερά θεραπαινίδα του συστήματος ή οπαδός της αναχρονιστικής δομής του.
Αριστερά και πολιτική
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου