«Μαλλιά κουβάρια» για τη ...«σταυροφορία»
Ο δικέφαλος αετός, που αποτελεί το επίσημο σύμβολο της σημερινής καπιταλιστικής Ρωσίας, μπορεί να απεικονίσει με αρκετή ευκρίνεια τη διάσταση απόψεων που εκδηλώθηκε στο εσωτερικό της ρωσικής πολιτικής ηγεσίας.Ετσι, ο πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ότι η απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ του θυμίζει «μεσαιωνικά καλέσματα σε σταυροφορίες». Αμεση ήταν η αντίδραση του Πρόεδρου της χώρας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος κάλεσε τους δημοσιογράφους και έσπευσε να υπερασπιστεί τη θέση της χώρας του να απέχει της ψηφοφορίας, να μη χρησιμοποιήσει δηλαδή το δικαίωμα του βέτο, αποφεύγοντας την ευθεία αντιπαράθεση με τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ο Ρώσος Πρόεδρος δήλωσε πως «είναι απαράδεκτη η χρήση τέτοιων όρων που παραπέμπουν σε πολιτισμικές συγκρούσεις, όπως η έκφραση σταυροφορία ή άλλες παρεμφερείς. Είναι πραγματικά απαράδεκτο... Πρέπει να επιδεικνύεται η μεγαλύτερη δυνατή αυτοσυγκράτηση όσον αφορά τις δηλώσεις για τη Λιβύη», σημείωσε ο κ. Μεντβέντεφ. Ακολούθησε η ειρωνική τοποθέτηση του Β. Πούτιν πως την επίσημη θέση της Μόσχας εκφράζει μόνον ο πρόεδρος Μεντβέντεφ, ενώ οι διαφορές τους δεν είναι δα και τόσο μεγάλες, όσο τις παρουσιάζουν τα ΜΜΕ.
Η αλλαγή στάσης στο ζήτημα του πολέμου
Η στάση της αποχής στο ΣΑ του ΟΗΕ, που κράτησε αυτή τη φορά η Ρωσία, δείχνει καταρχήν τη διαφορετική ποιότητα ανάμεσα στο σοσιαλιστικό κράτος (την ΕΣΣΔ) και τη σημερινή καπιταλιστική Ρωσία, που είναι μια ανερχόμενη ιμπεριαλιστική δύναμη, απέναντι στα ζητήματα της παγκόσμιας ειρήνης και του πολέμου. Ταυτόχρονα, συνιστά και μια αλλαγή στην τακτική που ακολουθούσε τα τελευταία 20 χρόνια η Μόσχα, η οποία φρόντιζε να μην επικροτεί την ανοιχτή ιμπεριαλιστική βία των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων τις οποίες ανταγωνίζεται. Ετσι στην περίπτωση της Γιουγκοσλαβίας (1999) και του Ιράκ (2003) η Ρωσία είχε αντιταχθεί επισήμως στη στρατιωτική επέμβαση.Μια άλλη χαρακτηριστική περίπτωση είναι η στάση απέναντι στη Ζιμπάμπουε το 2008, όταν η Μόσχα πρόβαλε βέτο στην επιδίωξη των ΗΠΑ και της Μεγάλης Βρετανίας να εγκριθεί ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για την επιβολή σκληρών κυρώσεων κατά του καθεστώτος Μουγκάμπε. Να σημειωθεί πως και τότε υπήρχαν φήμες για διαφορές στη στάση Πούτιν και Μεντβέντεφ. Την παραμονή της ψηφοφορίας στον ΟΗΕ ο Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, ο οποίος μόλις είχε εκλεγεί πρόεδρος, συμμετείχε στη Σύνοδο των οκτώ ισχυρότερων καπιταλιστικών χωρών (G-8) και ενέκρινε μια δήλωση, όπου επικρινόταν ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Τότε διάφοροι σχολιαστές υπέθεσαν ότι στη συνέχεια υπερίσχυσε ο Πούτιν, ο οποίος εμπόδισε τον Μεντβέντεφ να στηρίξει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ τη «σκληρή γραμμή» των ΗΠΑ και της Βρετανίας.
Σήμερα, πλέον, έχουμε μια άλλη κατάσταση. Αραγε αυτή έχει σχέση μόνο με την έναρξη μιας ιδιόμορφης πολιτικής «Οδύσσειας», δηλαδή της εκστρατείας για τις επόμενες προεδρικές εκλογές στη Ρωσία, όπου είναι γνωστή η «Ιθάκη» (ο προεδρικός θώκος), αλλά άγνωστος ο «Οδυσσέας» (το ποιος θα βγει πρόεδρος);
Για τις επιδερμικές προσεγγίσεις των διαφορών
Στην πραγματικότητα αυτή η δημόσια αντιπαράθεση δεν έχει να κάνει απλώς με τις επόμενες εκλογές, αλλά εκφράζει διαφορετικές τακτικές και συμφέροντα στους κόλπους του ρωσικού κεφαλαίου.Μια «επιδερμική» ανάλυση, που διαβάζουμε στο δυτικό, αλλά και στο ρωσικό Τύπο είναι πως ο οικονομολόγος Ντ. Μεντβέντεφ είναι πιο «κοσμοπολίτης», πιο «ελαστικός» και «φιλικός» προς τη Δύση, σε αντίθεση με τον Β. Πούτιν, τον πρώην κατάσκοπο της ΚΑ-ΓΚΕ-ΜΠΕ, που είναι «σκληρός», «απότομος», «σκληροπυρηνικός». Δε λείπουν και οι «αναλύσεις» που χαρακτηρίζουν τον Μεντβέντεφ ως εκπρόσωπο του «μεταπρατικού ρωσικού κεφαλαίου», της «ξενόδουλης» αστικής τάξης, σε αντίθεση με τον Πούτιν, που δήθεν εκπροσωπεί τα «εθνικά συμφέροντα» της Ρωσίας, το «εθνικό κεφάλαιο» της Ρωσίας και γι' αυτό συγκρούεται με τις ΗΠΑ.
Πρέπει να σημειώσουμε πως οι αναλύσεις αυτές δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα και μπορούν να μπερδέψουν και να αποπροσανατολίσουν τους εργαζόμενους, όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά κι ευρύτερα στον κόσμο. Καταρχήν είναι φανερό πως την ιστορία και τη στάση της μιας ή άλλης χώρας, όπως είναι σήμερα η Ρωσία, δεν μπορούν να την καθορίσουν οι προσωπικές ιδιαιτερότητες των ηγετικών προσωπικοτήτων, όσο και αν αυτές μπορούν να ασκούν μια κάποια επίδραση. Την πολιτική των κρατών την καθορίζει η ανάπτυξη της ταξικής πάλης, ο συσχετισμός που κάθε φορά διαμορφώνεται.
Ούτε μπορεί να σταθεί σήμερα η διαίρεση του κεφαλαίου σε «ξενόδουλο» («κομπραδόρικο») και «εθνικό», που τόση ζημιά έχει προκαλέσει στο παρελθόν στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Η αλήθεια είναι πως το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα! Στο εσωτερικό του μπορούν και υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα, ακόμη και σκληρές συγκρούσεις, τόσο για ζητήματα διαχείρισης του καπιταλισμού, όσο και για ζητήματα επιλογών που θα πρέπει να κάνει το αστικό κράτος στο επίπεδο των διεθνών συμμαχιών, διακρατικών ενώσεων κλπ. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν κάνει το ένα τμήμα του κεφαλαίου «εθνικό» και το άλλο «κομπραδόρικο» («ξενόδουλο»).
Δυο τακτικές της αστικής τάξης της Ρωσίας
Στρατηγικός στόχος της αστικής τάξης της Ρωσίας, όπως και κάθε αστικής τάξης, είναι η διασφάλιση της εδραίωσης της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, καθώς και η ενίσχυση του ρόλου της στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Για την επίτευξη αυτού του στρατηγικού στόχου της ρωσικής αστικής τάξης παρουσιάζονται σήμερα δύο τακτικές, όπως αυτές εκφράστηκαν και στην πρόσφατη «κόντρα» των Μεντβέντεφ - Πούτιν.Η πρώτη, που εκφράζει ο Ρώσος Πρόεδρος, θεωρεί πως η Ρωσία, ως περιφερειακή δύναμη, έχει «ζωτικά συμφέροντα» που έχουν συγκεκριμένα γεωγραφικά περιγράμματα. Από εδώ και η φράση του περί «σφαίρας προνομιακών συμφερόντων» της Ρωσίας, που προσδιορίζει τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, καθώς και τις γειτνιάζουσες με τη Ρωσία χώρες, ως «ζώνη» ρωσικών συμφερόντων. Η αντίληψη αυτή εκτιμά πως σ' αυτήν την περιοχή η Μόσχα θα πρέπει να έχει «άκαμπτη» στάση κι αυτό το έδειξε πολύ παραστατικά με τη χρήση βίας, που έκανε στην περίπτωση της Νότιας Οσετίας. Την ίδια ώρα για τα άλλα ζητήματα, για άλλες περιοχές μπορεί να παζαρέψει τη στάση της με τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και να έχει «οφέλη» απ' αυτό το παζάρι. Ας μην ξεχνάμε πως λίγες μέρες πριν την τοποθέτηση του ζητήματος στο ΣΑ του ΟΗΕ, τη Μόσχα επισκέφτηκε ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζ. Μπάιντεν, στην «ατζέντα» του οποίου υπήρχαν αρκετά θέματα οικονομικής συνεργασίας των ΗΠΑ με τη Ρωσία, μεταξύ άλλων και η επίσπευση της ένταξης της Ρωσίας στον ΠΟΕ, που διακαώς διεκδικεί τμήμα της κυρίαρχης ρωσικής αστικής τάξης. Πρόκειται για μια τακτική, που έως τα σήμερα την είδαμε να την ακολουθεί και η Κίνα, στη διαπλοκή της με τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Η δεύτερη γραμμή, που εξέφρασε ο Ρώσος πρωθυπουργός, δεν αγνοεί τη σημασία που έχει για την αστική τάξη της Ρωσίας ο περίγυρος των χωρών που την περιβάλλουν. Αλλωστε από το Μινσκ της Λευκορωσίας την περασμένη μόλις βδομάδα ο Β. Πούτιν προχώρησε σε έναν ανοιχτό εκβιασμό προς την ηγεσία της Ουκρανίας, που την κάλεσε να ενταχθεί στην τελωνειακή ένωση Ρωσίας, Λευκορωσίας και Καζαχστάν, που θα ξεκινήσει να λειτουργεί στις αρχές του 2012, εάν δεν θέλει να καταστραφούν ολόκληροι κλάδοι της οικονομίας της από την ΕΕ. Την ίδια ώρα αυτή η αντίληψη θεωρεί ότι τα συμφέροντα της Ρωσίας ως παγκόσμιας δύναμης δε θα πρέπει να περιορίζονται στα περιφερειακά πλαίσια και, συνεπώς, δεν μπορεί η Ρωσία να απέχει από τη λήψη πολιτικών αποφάσεων στο ΣΑ του ΟΗΕ και να επιτρέπει τη χρήση στρατιωτικής βίας, χωρίς κι αυτή να έχει άμεση εμπλοκή στο ζήτημα. Αυτή η πιο επιθετική γραμμή του ρωσικού κεφαλαίου εκτιμά πως η επίθεση είναι καλύτερη σήμερα, ιδίως τώρα που φαίνονται σημάδια «κούρασης» κι «υποχώρησης» των άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, όπως είναι οι ΗΠΑ και η ΕΕ.
Καπιταλιστικά συμφέροντα «παντός καιρού»
Η αλήθεια είναι πως η Ρωσία (αλλά όχι μόνον) είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με το καθεστώς του Καντάφι. Η ρωσική «Γκαζπρόμ» είχε καταφέρει να έχει πρόσβαση σε κοίτασμα για την εξόρυξη 300 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου και 110 εκατομμυρίων τόνων πετρελαίου, ενώ μέσω της συνεργασίας της με την ιταλική ΕΝΙ, απέκτησε μόλις το Γενάρη του 2011 το 16,5% του κοιτάσματος Elephant, αντί 178 εκατομμυρίων δολαρίων. Γεωλογικές έρευνες σε μια περιοχή 18 χιλιάδων χιλιομέτρων έχει αναλάβει να κάνει μια άλλη ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία η «Τατνέφτ», ενώ η εταιρεία των «Ρωσικών σιδηροδρόμων» είχε κλείσει τη συμφωνία για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής 550 χιλιομέτρων, αξίας 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στη χώρα δρούσαν κι άλλα ρωσικά μονοπώλια, όπως η «Λουκόιλ», δίπλα σε άλλα μεγάλα ξένα μονοπώλια, όπως οι ιταλικές «Eni» και «Impregilo», οι γαλλικές «Total» και «Vinci», η «Repsol YPF» (Ισπανία), BP (Βρετανία), «ExxonMobil» (ΗΠΑ), «Statoil» και «Yara» (Νορβηγία), RWE (Γερμανία), η αγγλο-ολλανδική «Royal Dutch Shell», οι κινεζικές («China National Petroleum Corp», «Civil Engineering Construction», «China», «China Gezhouba Group», «China Railway Construction Corporation») και τόσες άλλες. Κάπου εκεί ήταν και η ρωσική «Ροσομπορονεξπόρτ», που μόνο το 2010 είχε κλείσει με τις αρχές της Λιβύης συμφωνία πώλησης ρωσικών όπλων αξίας 1,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων.Αν, λοιπόν, νομίζει κανείς πως το «παιχνίδι» των καπιταλιστικών συμφερόντων στην περιοχή θα τελειώσει με ένα «πάρ' τα όλα», που θα δείξει ο «δείκτης» της στρατιωτικής επιχείρησης «Αυγή της Οδύσσειας», σ' αυτούς που σήμερα βομβαρδίζουν τη Λιβύη, κάνει σοβαρό λάθος.
Οπως προειδοποίησε ο Σεργκέι Πάσκο, υπουργός Ενέργειας της Ρωσίας, η χώρα του θα υπερασπιστεί τα οικονομικά της συμφέροντα στη Λιβύη κάτω από οποιαδήποτε εξέλιξη των πραγμάτων. «Αλλο ζήτημα το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη χώρα. Θα βρούμε επιχειρήματα ώστε, ανεξάρτητα από την εξέλιξη των γεγονότων, να μπορέσουν οι εταιρείες μας να συνεχίσουν να εργάζονται σ' αυτή τη χώρα», δήλωσε ο Ρώσος υπουργός, χωρίς να κρύψει πως υπάρχουν «πολύ καλές προοπτικές εμπορο-οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών».
Κι όλα αυτά ενώ οι βόμβες έσκαγαν και τα πολυβόλα κροτάλιζαν, σπέρνοντας το θάνατο...
Του
Ελισαίου ΒΑΓΕΝΑ*
Ο Ελ. Βαγενάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων
Ελισαίου ΒΑΓΕΝΑ*
Ο Ελ. Βαγενάς είναι μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου