«Φυτώριο» αντεργατικών και άλλων ανατροπών η Τοπική Διοίκηση

Σύντομη ανασκόπηση του ρόλου που έπαιξαν ΝΔ - ΠΑΣΟΚ - ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ στο πέρασμα αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων μέσα από τους δήμους

Την τελευταία 20ετία, η Τοπική Διοίκηση αποτέλεσε βασικό εργαλείο προώθησης και εφαρμογής πολιτικών που στόχο έχουν την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, την παραπέρα ιδιωτικοποίηση - εμπορευματοποίηση κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών, το άνοιγμα νέων κερδοφόρων πεδίων δράσης για το κεφάλαιο.

Από τα μέσα, περίπου, της δεκαετίας του '90, οι δημοτικές αρχές του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ (αρχικά ΣΥΝ) στήριξαν τις τότε κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ στη δημιουργία μιας γιγάντιας στρατιάς εργασιακών και πολιτικών ομήρων, που κυρίως αποτέλεσαν οι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου και έργου, πατώντας πάνω στην ανάγκη χιλιάδων ανθρώπων για ένα μεροκάματο. Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν οι δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι μέσω των προγραμμάτων κατάρτισης «stage», τους οποίους πέταξαν στο δρόμο, αφού τους έστυψαν σαν λεμονόκουπες.

Το σύνολο αυτών των εργαζομένων αξιοποίησαν για ψηφοθηρικούς λόγους, αλλά και ως «Δούρειο Ιππο» για το χτύπημα της μόνιμης εργασίας στο Δημόσιο. Οταν, μάλιστα, ήρθε η ώρα για ανακύκλωση της ανεργίας με άλλους, ακόμα χειρότερους όρους, αυτοί οι εργαζόμενοι κατασυκοφαντήθηκαν και βαφτίστηκαν «ρουσφέτια» από τις ίδιες πλειοψηφίες στην τοπική και κεντρική διοίκηση που τους προσλάμβαναν.

Την ίδια περίοδο, και συγκεκριμένα από το 1997 και μετά, οι ίδιες δυνάμεις στην κυβέρνηση και στην Τοπική Διοίκηση προώθησαν τα λεγόμενα Τοπικά Σύμφωνα Απασχόλησης (ΤΣΑ) σε μια σειρά δήμους. Πρόκειται για συνεργασίες «εταιρικού χαρακτήρα», μεταξύ των φορέων της Τοπικής Διοίκησης και ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Στο όνομα της αντιμετώπισης τάχα της ανεργίας, επιτρέπονταν οι εργαζόμενοι που απασχολούνται σε αυτά να αμείβονται με τα κατώτατα όρια της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η ειδικότητα, η προϋπηρεσία, η οικογενειακή κατάσταση και ο κλάδος απασχόλησης. Καταργούσαν, με άλλα λόγια, τις κλαδικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.

Τα ΤΣΑ «νομιμοποίησαν» τη συνεργασία δημόσιου - ιδιωτικού τομέα και έμμεσα την εμπορευματοποίηση κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών. Συνέβαλαν αποφασιστικά στο τσάκισμα των Συλλογικών Συμβάσεων και στην επέκταση των ευέλικτων μορφών σε βάρος της μόνιμης και σταθερής δουλειάς.

Κυρίαρχη η ελαστική απασχόληση

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης, σήμερα απασχολούνται στην Τοπική Διοίκηση περίπου 20.000 συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου και έργου. Ομως, αυτοί είναι η κορυφή του παγόβουνου. Δίπλα σε αυτούς διαμορφώνεται ένα τοπίο ευέλικτης, προσωρινής εργασίας χωρίς δικαιώματα, με διάφορες μορφές.

Για παράδειγμα:

• Περίπου 40.000 είναι οι εργαζόμενοι μέσω των προγραμμάτων «κοινωφελούς εργασίας». Ακόμα 90.000 θα απασχοληθούν μέσα από αυτά, σύμφωνα με εξαγγελίες της κυβέρνησης, την περίοδο 2014 - 2015. Είναι εργαζόμενοι που δουλεύουν για μόλις πέντε μήνες, αμείβονται μέχρι 490 ευρώ το μήνα αν είναι 25 ετών και πάνω και 427 ευρώ αν είναι κάτω από 25 ετών. Δεν λογαριάζονται, δηλαδή, και εδώ η ειδικότητα, η προϋπηρεσία, η οικογενειακή κατάσταση.

Επίσης, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, με την καθυστέρηση των δεδουλευμένων, με τη μη παροχή των αναγκαίων ατομικών μέσων προστασίας, την ανάθεση εργασιών για τις οποίες δεν έχουν προσληφθεί ή την ανάθεση περισσότερων του ενός εργασιακών αντικειμένων. Οταν, δε, αντιδρούν απειλούνται από τις δημοτικές αρχές με απόλυση.

• Επικίνδυνο «φρούτο» είναι οι λεγόμενες συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου με αντίτιμο. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν ένα σταθερό μισθό, αλλά πληρώνονται κυριολεκτικά με το κεφάλι! Απασχολούνται κυρίως στον αθλητισμό και τον πολιτισμό και οι αποδοχές τους εξαρτώνται από το πόσοι δημότες - πελάτες θα ζητήσουν τις υπηρεσίες τους και τι συνδρομές ή δίδακτρα πληρώνουν. Το 2012 εγκρίθηκαν 800 τέτοιες θέσεις εργασίας στους δήμους, εκατοντάδες εγκρίθηκαν το 2013 και αναμένεται να αυξηθούν το 2014.
• Στους δήμους υπάρχουν οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου για την κάλυψη υπηρεσιών με ανταποδοτικό χαρακτήρα. Δηλαδή, για υπηρεσίες όπου το κόστος το επωμίζεται και πάλι ο λαός.
• Εργαλείο εκμετάλλευσης των νέων είναι οι συμβάσεις μαθητείας. Σπουδαστές από τα ΙΕΚ και τις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ) του ΟΑΕΔ απασχολούνται στους δήμους και με το πρόσχημα της μαθητείας αμείβονται πιο χαμηλά από τα κατώτερα μεροκάματα, ενώ δουλεύουν κανονικό ωράριο. Για την περίοδο 2013 - 2014 εγκρίθηκαν συνολικά για το Δημόσιο, σχεδόν 4.500 θέσεις μαθητείας, από τις οποίες οι 1.250 σε δήμους. Οι εργαζόμενοι με αυτή τη μορφή λαμβάνουν το 75% του κατώτατου μισθού, περίπου 16 ευρώ τη μέρα.
• Ενας άλλος «δρόμος» για γενικευμένες εργασιακές ανατροπές και παραπέρα ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών είναι οι λεγόμενες Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ), με τις οποίες οι δημοτικές αρχές συνάπτουν συμβάσεις για την παροχή υπηρεσιών σε πλήθος τομέων.

Οι ΚΟΙΝΣΕΠ αποτελούν όχημα για εύρεση φτηνών εργαζομένων, δίχως δικαιώματα, ανακύκλωση της ανεργίας και αναδιανομή της φτώχειας, διάσπαση των εργαζομένων. Ταυτόχρονα, διευκολύνουν την είσοδο ιδιωτών σε κρίσιμες υπηρεσίες, ενώ οι δήμοι απαλλάσσονται από τα όποια «βαρίδια» τούς προκαλούν οι απευθείας προσλήψεις (διεκδίκηση μόνιμης και σταθερής εργασίας, μισθοί, συγκροτημένα δικαιώματα).

Σε πολλές ΚΟΙΝΣΕΠ εμπλέκονται διάφοροι επιτήδειοι παράγοντες, είτε επιχειρηματικών συμφερόντων, είτε δημοτικών αρχών, οι οποίοι πρωτοστατούν στην ίδρυσή τους με προφανή σκοπό να τις αξιοποιήσουν για την ανάπτυξη, μεταξύ άλλων, επιχειρηματικής δράσης.

Η γενίκευση των ελαστικών μορφών εργασίας, το προσωρινό προσωπικό, η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση υπηρεσιών έχουν αρνητικές συνέπειες και για τον ίδιο το λαό. Ας σκεφτούμε, για παράδειγμα, πόσο επιζήμιο είναι για τα παιδιά το γεγονός ότι ο παιδαγωγός τους στον παιδικό σταθμό απασχολείται με σύμβαση δύο μηνών και μετά τη λήξη της θα έρθει ένας άλλος στη θέση του. Με ποιο τρόπο μπορεί να αντεπεξέλθει ένας εργαζόμενος σε ένα τόσο σοβαρό έργο, όταν ζει στην ανασφάλεια, ξέροντας ότι σε λιγότερο από 60 μέρες θα απολυθεί και όταν παίρνει ψίχουλα αντί για μισθό;

Αλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι καθαρίστριες στα σχολεία που αμείβονται ελάχιστα και οι ώρες που απασχολούνται δε φθάνουν για να διασφαλίσουν τους όρους υγιεινής. Επίσης, παιδιά και ενήλικες καλούνται να πληρώσουν δίδακτρα από 60 έως και 150 ευρώ το μήνα σε δημοτικά ωδεία, οι γονείς πληρώνουν τροφεία κ.ά.

Πρωταγωνιστές και δεκανίκια

ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, είτε στην κυβέρνηση, είτε στους δήμους, έχουν την πρώτη ευθύνη για τον πολυκερματισμό και τις εργασιακές ανατροπές στην Τοπική Διοίκηση. Ομως, και ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ αναδείχτηκε σε άξιο αρωγό τους.

Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έφτιαξαν το νομοθετικό πλαίσιο ομηρίας των συμβασιούχων. Σταθμό αποτελεί η συνταγματική αναθεώρηση του 2001 που, μεταξύ άλλων, απαγόρευσε τη μετατροπή συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε αορίστου. Ο τότε ΣΥΝ υπερψήφισε, μαζί με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, το σχετικό άρθρο και στη συνέχεια ανέλαβε τον αποπροσανατολισμό των συμβασιούχων.

Ισχυρίστηκε, και ακόμα ισχυρίζεται, ότι οι σχετικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης επιβάλλουν τη μετατροπή των συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε αορίστου. Ισχυρισμό που έχει επανειλημμένως διαψεύσει η ίδια η ΕΕ απαντώντας σε σχετικές Ερωτήσεις το 2007 και το 2008. Κι όμως, τον Απρίλη του 2011, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλ. Τσίπρας, μιλώντας σε συμβασιούχους του Δήμου Αθήνας επέμενε να προσδίδει φιλεργατικά χαρακτηριστικά στην ΕΕ, λέγοντας: «Εχουμε φτάσει τη χώρα μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για να εφαρμοστεί η ευρωπαϊκή Οδηγία»!

Ομως, και σε επίπεδο Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (πρώην ΚΕΔΚΕ) και τοπικών δημοτικών αρχών, ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ έπαιξαν καθοριστικό (και πολλές φορές πρωταγωνιστικό) ρόλο για το πέρασμα των ευέλικτων μορφών εργασίας. Ορισμένα χαρακτηριστικά παραδείγματα:

• Πολύ πριν την ψήφιση του νόμου 3250/2004 για την επέκταση στο Δημόσιο και στους δήμους της μερικής απασχόλησης, είχαν αρχίσει να εφαρμόζονται ελαστικές σχέσεις εργασίας. Η ηγεσία της ΚΕΔΚΕ - ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΝ - πήρε απόφαση με την οποία δήλωσε τη συμφωνία τους σε αυτές.
• Στις 18/1/2005 η τότε ΚΕΔΚΕ είχε ζητήσει περισσότερα χρήματα για την εφαρμογή του προγράμματος της μερικής απασχόλησης. Ο ΣΥΝ όχι μόνο συμμετείχε στην απόφαση, αλλά ο εκπρόσωπός του την εισηγήθηκε κιόλας.
• Στις 16/2/2006 (κυβέρνηση ΝΔ), η ΚΕΔΚΕ εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία αναγνώρισε την αναγκαιότητα της μερικής απασχόλησης ως «κατεύθυνση και επιταγή της ΕΕ».

Η σημερινή ΚΕΔΕ συνεχίζει στην ίδια ρότα. Πρόσφατα, ζήτησε η ίδια να γίνει αξιολόγηση των υπηρεσιών και του προσωπικού των δήμων, όπως ζήτησε και τη «διαδημοτική κινητικότητα». Πρωτοστατεί, δηλαδή, σε μέτρα που οδηγούν σε απολύσεις και χειροτερεύουν τους όρους απασχόλησης συνολικά για το προσωπικό στους δήμους. Τόσο η ΚΕΔΕ όσο και η Ενωση Περιφερειών έχουν πρόσφατα πάρει αποφάσεις για την προώθηση της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που προωθεί την παραπέρα ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών.

Υποστηρικτικό ρόλο στα παραπάνω έχουν οι αντίστοιχες συνδικαλιστικές πλειοψηφίες, που «νομιμοποιούν» τα αντεργατικά μέτρα και βάζουν φραγμούς στην ανάπτυξη ταξικών αγώνων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ΠΟΕ ΟΤΑ, η οποία δεν αναγνωρίζει συνδικαλιστικά δικαιώματα στους συμβασιούχους ορισμένου χρόνου, εμποδίζει την οργάνωσή τους και την κοινή δράση με το σύνολο των εργαζομένων στον κλάδο.

Ενιαίο το κριτήριο ψήφου

Το ΚΚΕ λέει ότι το κριτήριο ψήφου πρέπει να είναι ενιαίο στις τοπικές και στις ευρωεκλογές. Οπως φάνηκε από τα παραπάνω, οι δημοτικές αρχές παίζουν σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή των αντιλαϊκών πολιτικών που συνδιαμορφώνουν σε επίπεδο ΕΕ οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών.

Ως τέτοιες πρέπει να αντιμετωπιστούν και να καταδικαστούν. Οχι μόνο από τους εργαζόμενους στους δήμους, που ζουν από πρώτο χέρι την ανασφάλεια και τη μισοδουλειά - μισοζωή, αλλά και από το σύνολο των εργαζομένων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, που αντιλαμβάνονται το ρόλο της Τοπικής Διοίκησης ως φυτώριο γενικευμένων ανατροπών στα εργασιακά. Το ίδιο ισχύει και για τους δημότες από τα λαϊκά στρώματα, που γίνονται δέκτες της πολιτικής της εμπορευματοποίησης - ιδιωτικοποίησης υπηρεσιών, για τις οποίες ούτως ή άλλως έχουν πληρώσει τα μαλλιά της κεφαλής τους σε φόρους και χαράτσια.

Χ. Μ.