Προς τι η «αντιμνημονιακή» έξαρση;

Το χορό άνοιξε η «Καθημερινή», «η τρόικα να πάει σπίτι της», έγραφε την περασμένη Κυριακή. Χτες, ήταν η σειρά των «Νέων» και μάλιστα το θέτει οργισμένα. «Θα ήταν μεγάλο λάθος να ερμηνεύσει η κυβέρνηση το συντριπτικό αίτημα σταθερότητας που προκύπτει από όλες τις δημοσκοπήσεις ως μήνυμα έγκρισης ή αποδοχής της πολιτικής της. Δεν είναι παρά μια εκδήλωση ανοχής και υπομονής. Αλλά όταν η ανοχή μιας κοινωνίας εξαντλείται, τότε το οικονομικό πρόβλημα μετατρέπεται σε πολιτικό. Δεν υπάρχει περίπτωση νέου Μνημονίου. Δεν θα διαλύσουμε τη χώρα. Επειδή μιλάμε πλέον πολιτικά, αποκλείεται οι έλληνες πολίτες να τζογάρουν τη δημοκρατία και την ομαλότητα προκειμένου να πάει το πλεόνασμα από το 1,6% στο 1,8 του ΑΕΠ ή για να διευκολυνθούν κι άλλο οι απολύσεις. Θα επιλέξουν και πάλι τη δημοκρατία και τη σταθερότητα - αλλά προφανώς με μια άλλη κυβέρνηση».

Η οξύτητα με την οποία αστικά επιτελεία βάζουν το ζήτημα «έξω η τρόικα - τέλος στα μνημόνια», όσο και αν εμφανίζεται ως αποτέλεσμα ευαισθησίας απέναντι στην εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα, δεν έχει τέτοιο στόχο. Χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι ο λαός δε σηκώνει άλλα μέτρα, το πολύ πολύ για να υποδείξουν στην κυβέρνηση, στα αστικά κόμματα, ότι πρέπει να υπολογίζουν τις λαϊκές διαθέσεις, αλλά ως εδώ. Αυτό το τελευταίο, «να υπολογίζουν τις λαϊκές διαθέσεις», έχει σχέση με την εκτίμησή τους για λαϊκή ανοχή, υπομονή - και όχι συμφωνία - που όμως τελειώνει. Λένε ότι αφού εξαντλείται η ανοχή της κοινωνίας τότε το πρόβλημα από οικονομικό γίνεται πολιτικό.

Βεβαίως, το οικονομικό πρόβλημα είναι και πολιτικό. Οι πολιτικές που εφαρμόζουν οι αστικές κυβερνήσεις υπηρετούν την οικονομία, τα συμφέροντα του κεφαλαίου γενικά. Συμφέροντα που έχουν άμεση διασύνδεση με καπιταλιστικά κέντρα διεθνώς και συγκεκριμένα με τους συμμάχους της ελληνικής αστικής τάξης στο πλαίσιο της ΕΕ, ή και εκτός, π.χ. ΗΠΑ.

Φαίνεται ότι στο πλαίσιο της διαπάλης ανάμεσα σε τμήματα του κεφαλαίου, για την πολιτική διαχείρισης της κρίσης σε όφελός του, ενισχύονται αυτά που απαιτούν αλλαγή στην αυστηρή δημοσιονομική πολιτική. Απαιτούν τέλος στα μνημόνια. Η όποια επίκληση των αντοχών του λαού που τελειώνουν έχει δύο πλευρές, για τις οποίες το σύστημα ενδιαφέρεται. Η μία είναι η ολοένα εντεινόμενη διαπάλη ότι αυτή η πολιτική παρατείνει την ύφεση, άρα την ανεργία, την αδυναμία ενίσχυσης της ζήτησης αφού το συνολικό εργατικό και ευρύτερα λαϊκό εισόδημα παραμένει καθηλωμένο αλλά και η δυνατότητα εφαρμογής πολιτικής που να εκτονώνει την έντονη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια. Προσπαθούν να πείσουν το λαό ότι με άλλη, «μη μνημονιακή πολιτική», έρχεται το τέλος των βασάνων του, ενώ στην πραγματικότητα το πρωταρχικό τους ζήτημα είναι η εξασφάλιση των άμεσων και γενικότερων συμφερόντων του κεφαλαίου.

Μοχλός των αναδιαρθρώσεων τα μνημόνια

Το ΚΚΕ από την αρχή της εφαρμογής αυτής της πολιτικής εκτίμησε και επιβεβαιώθηκε, ότι τα μνημόνια ήταν ο μοχλός για το πέρασμα του ορυμαγδού των αντεργατικών αναδιαρθρώσεων, όχι μόνο λόγω βαθιάς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και της αναγκαιότητας ξεπεράσματός της σε όφελος του κεφαλαίου, αλλά γενικότερα. Αλλωστε, οι αντεργατικές αναδιαρθρώσεις που εφαρμόστηκαν στο όνομα των μνημονίων στην Ελλάδα, αποτελούν στρατηγική της ΕΕ από τις αρχές της δεκαετίας του '90 («Λευκή Βίβλος»). Η εφαρμογή τους εντάθηκε με τη στρατηγική της Λισαβόνας το 2000 για την ανταγωνιστικότητα, η οποία εφαρμόστηκε γοργά σε πολλά άλλα κράτη της ΕΕ (χαρακτηριστικό παράδειγμα η Γερμανία με την «Ατζέντα 2010» που αποφάσισε η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση Σρέντερ το 2004). Στην Ελλάδα καθυστέρησαν πολύ για μια σειρά λόγους που δεν είναι άσχετοι και με τη δράση του ταξικού εργατικού κινήματος.

Η καπιταλιστική οικονομική κρίση επιτάχυνε (ήταν ανάγκη του κεφαλαίου) την εφαρμογή των αναδιαρθρώσεων. Οι αναδιαρθρώσεις δημιουργούν συνθήκες γοργής αναπαραγωγής της κερδοφορίας σε συνθήκες ανάκαμψης. Δεν ήταν επομένως η αντιμετώπιση του χρέους και των ελλειμμάτων που επέβαλε την πολιτική των μνημονίων. Βεβαίως, το μεγάλο κρατικό χρέος και τα ελλείμματα δυσκόλευαν περισσότερο τη διαχείριση της κρίσης. Για παράδειγμα, δεν επέτρεπαν δημόσιες επενδύσεις. Ομως, στις ΗΠΑ, που έχουν το μεγαλύτερο κρατικό χρέος στον κόσμο και δεν εφάρμοσαν πολιτική «μνημονιακή», εφάρμοσαν αντεργατικές αναδιαρθρώσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ΗΠΑ στη διαπάλη τους με τη Γερμανία για αλλαγή μείγματος δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη, ενίοτε και με επίκεντρο την καπιταλιστική οικονομία της Ελλάδας, επέμεναν στην εφαρμογή του προγράμματος των αναδιαρθρώσεων.

Να θυμίσουμε επίσης ότι από την έναρξη εκδήλωσης της κρίσης, διεθνώς και στο εσωτερικό καπιταλιστικών κρατών, εμφανίστηκαν και μάλιστα βρίσκονται σε έντονη διαρκή διαπάλη απόψεις που προβάλλουν δύο διαφορετικά μείγματα διαχείρισης της κρίσης, που στην Ελλάδα εμφανίστηκαν με το δίπολο «μνημονιακό - αντιμνημονιακό». Διαπάλη που εκφράζει βεβαίως τα συμφέροντα διαφορετικών τμημάτων του κεφαλαίου, στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν με την κρίση, με δεδομένο ότι η κρίση αλλά και η πολιτική διαχείρισής της στην Ευρωζώνη βάθυνε την ανισομετρία. Ετσι δημιούργησε συνθήκες όξυνσης των ενδοαστικών αντιθέσεων. Ο ΣΕΒ, για παράδειγμα, εμφανίζεται «αντιμνημονιακός», ενώ εντείνεται και η συζήτηση για την καπιταλιστική ανάπτυξη που εστιάζει στην παραγωγή (μιλούν για τη λεγόμενη πραγματική οικονομία) και ιδιαίτερα στη βιομηχανία.

Βεβαίως, η έναρξη εφαρμογής της πολιτικής του μνημονίου βρήκε ομόφωνα τα αστικά επιτελεία, που τώρα έγιναν σφόδρα «αντιμνημονιακά». Βρήκε επίσης ομόθυμα όλα τα τμήματα του κεφαλαίου ακριβώς γιατί προσδοκούσαν την εφαρμογή των αντεργατικών αναδιαρθρώσεων για να μειωθεί η τιμή της εργατικής δύναμης. Στόχος που τώρα έχει επιτευχθεί.

Η εργατική τάξη, τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα δεν πρέπει να «τσιμπήσουν» σ' αυτή τη «στροφή» των αστικών επιτελείων. Είναι παγίδα. Να συνειδητοποιήσουν ότι φιλολαϊκή διέξοδος από την κρίση δεν μπορεί να υπάρξει στα πλαίσια του καπιταλισμού. Οτι η καπιταλιστική ανάπτυξη μπορεί να γίνει, αλλά θα συνεχίζουν να ζουν και να δουλεύουν με τους όρους που διαμόρφωσαν τα «μνημόνια» αφού οι αντεργατικές αναδιαρθρώσεις ακριβώς γι' αυτό επιβλήθηκαν. Η έξοδος από την κρίση σε όφελός τους σημαίνει πάλη για κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, δηλαδή κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, αποδέσμευση από την ΕΕ, μονομερής διαγραφή του χρέους, που απαιτεί να πάρουν την εξουσία, για να γίνει δική τους ιδιοκτησία ο πλούτος που παράγουν.

Ι.