Πανεπιστήμια-θυγατρικές των καπιταλιστικών επιχειρήσεων

Γιούλα Γκεσούλη - εφημερίδα "ΚΟΝΤΡΑ
πηγη : http://tsak-giorgis.blogspot.com/2010/10/blog-post_1424.html

Αφού μετέτρεψε σε ερείπια κοινωνικές κατακτήσεις δεκαετιών, η κυβέρνηση-εμπροσθοφυλακή και φερέφωνο της τρόικας, βάλθηκε μέσα στον γενικό χαμό και ποντάροντας στο γεγονός ότι η κοινωνία στέκει ακόμη μουδιασμένη, να σαρώσει ό,τι έχει απομείνει από το δημόσιο Πανεπιστήμιο. Οι «αλλαγές θα είναι πολύ βαθιές και θα αφορούν στο DNA της λειτουργίας των Πανεπιστημίων και των Τεχνολογικών Ιδρυμάτων» δήλωσε χαρακτηριστικά η Διαμαντοπούλου, που προανήγγειλε το τέλος «του Πανεπιστημίου της Μεταπολίτευσης».
Τι εννοεί με αυτά η υπουργός Παιδείας; Οτι πρέπει να εξαφανιστεί κάθε εναπομείναν ψήγμα από την οποιαδήποτε ελευθερία στην έρευνα, την επιστήμη, τη διδασκαλία, τη διοίκηση, ότι τα Πανεπιστήμια πρέπει να προσανατολιστούν αυστηρά στην καπιταλιστική αγορά και τις ανάγκες της, αδιαφορώντας για την προαγωγή της επιστήμης και της έρευνας που στοχεύουν στη βελτίωση της ζωής του ανθρώπου, ότι πρέπει να λειτουργούν υπό την αυστηρή επιτήρηση των ανθρώπων της αγοράς και με όρους αγοράς, ότι πρέπει να μάθουν να επιβιώνουν μόνα τους και το κράτος να αποδεσμευτεί από τη χρηματοδότησή τους, ότι μέσα σ’ αυτά πρέπει να επικρατεί η πειθαρχία και το κλίμα υποταγής μιας  επιχείρησης, ότι πρέπει να παραιτηθούν από κάθε ιδέα διαμόρφωσης συγκροτημένων επιστημόνων, σκεπτόμενων,
πολιτικοποιημένων προσωπικοτήτων, αλλά να νοιάζονται για την αναπαραγωγή των απασχολήσιμων, ότι οι φοιτητές πρέπει να μετατραπούν σε ρομποτάκια, που κάτω από ένα ασφυκτικό πλαίσιο θα νοιάζονται μόνο για τα μαθήματά τους, ενώ η ενασχόλησή τους με την πολιτική θα θεωρείται έγκλημα καθοσιώσεως. Οτι, τέλος πάντων, τα Πανεπιστήμια πρέπει να μετατραπούν σε θυγατρικές των καπιταλιστικών επιχειρήσεων, που με όλα τα μέσα (προγράμματα και περιεχόμενο σπουδών, έρευνα και προϊόντα της, υποταγμένους φοιτητές άρα και ιδίου φυράματος εργαζόμενους) θα ενισχύουν το πάθος τους για μέγιστη κερδοφορία.

Συνδεδεμένη, λοιπόν, με τη θέση της Ελλάδας στο διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό της εργασίας και μάλιστα την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης, η Παιδεία (και δη το Πανεπιστήμιο, που είναι προθάλαμος για την έξοδο στην παραγωγή των νέων ανθρώπων), είναι για τον Παπανδρέου «βασικό ζητού-μενο για την επιβίωση της χώρας». Αντιλαμβάνεστε συνεπώς το μέγεθος της επαπειλούμενης καταστροφής και το περιεχόμενο των αλλαγών που προετοιμάζονται.

Σύμφωνα με όσα εξήγγειλε η Διαμαντοπούλου, οι αλλαγές αφορούν:

♦ Σε νέο μοντέλο διοίκησης των Πανεπιστημίων, ακολουθώντας τη «διεθνή πρακτική». Τα Πανεπιστήμια θα διοικούνται από Συμβούλιο Διοίκησης, στο οποίο συμμετέχει και η «κοινωνία». Στο Συμβούλιο Διοίκησης ανατίθενται αρμοδιότητες, όπως η διοίκηση, ο στρατηγικός σχεδιασμός και ο προϋπολογισμός. Γελοία φαντάζει η αναφορά ότι στις πρυτανικές αρχές ανατίθενται τα αμιγώς ακαδημαϊκά θέματα, όταν είναι φανερό ότι αυτά δεν μπορούν να μην επηρεάζονται από τις στρατηγικές επιλογές. Θιασώτης των αμερικανικών προτύπων η κυβέρνηση, επιβάλλει στη διοίκηση των ΑΕΙ τους επιχειρηματίες, οι οποίοι θα παίζουν καταλυτικό ρόλο στον προσανατολισμό των σπουδών και στη σύνδεση με τις επιχειρήσεις του κεφαλαίου, φιμώνοντας κάθε φωνή που θα επιχειρεί να ασκήσει οποιαδήποτε κριτική. Πρόκειται για τον ορισμό της κατάλυσης του αυτοδιοίκητου των ΑΕΙ, που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα.

♦ Στην επιβολή της αξιολόγησης, που θα γίνει «πιο οργανωμένη και σαφής», θα είναι «εξωτερική» και θα «συνδέεται με συγκεκριμένους δείκτες». Ο Παπανδρέου έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι ο προσανατολισμός είναι η προσαρμογή στους δείκτες και τα κριτήρια που ορίζει ο ΟΟΣΑ για τη διεθνή κατάταξη των Πανεπιστημίων. Είναι γνωστό ότι τα πανεπιστήμια που φιγουράρουν στις ψηλότερες θέσεις της λίστας και που είναι «τα καλύτερα στον κόσμο», στηρίζονται ελάχιστα ή και καθόλου στην κρατική χρηματοδότηση και προσελκύουν πόρους από τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις, παράγοντας «προϊόντα» που είναι ελκυστικά γι’ αυτές και την κερδοφορία τους. Οροι της αγοράς, όπως «απόδοση», «αποδοτικότητα», «ανταγωνιστικότητα», «απορρόφηση» των αποφοίτων τους από την αγορά, «αιώνιοι φοιτητές», που είναι τόσο αγαπημένοι και από την ίδια τη Διαμαντοπούλου, είναι συνυφασμένοι με τη λειτουργία αυτών των Πανεπιστημίων. Είναι προδήλως κατανοητό ότι το κεφάλαιο ενδιαφέρεται για τις λεγόμενες «παραγωγικές σχολές», με αποτέλεσμα οι σχολές των κοινωνικών επιστημών, των ανθρωπιστικών σπουδών να βρεθούν στα αζήτητα, στον πάτο της αξιολόγησης, με συνέπεια τη μείωση και της κρατικής χρηματοδότησης, που θα οδηγήσει πολλές εξ αυτών σε λουκέτο ή μαρασμό.

♦ Στη μετάβαση από τη διασφάλιση της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών στην πιστοποίηση των σπουδών, στην πιστοποίηση των Ιδρυμάτων από εμπειρογνώμονες με διεθνή σύνθεση. Δηλαδή, δεν θα αρκεί να σου χορηγεί το πτυχίο το Πανεπιστήμιο που σπουδάζεις. Αυτό δεν έχει καμιά αξία, αν δεν πιστοποιηθεί από ξένους εμπειρογνώμονες, όπως δεν έχει αξία και το ίδιο το Πανεπιστήμιο ή το πρόγραμμα σπουδών. 

♦ Στην επιβολή προγραμματικών συμφωνιών με το κράτος, που θα συνδέονται με συμφωνημένα κριτήρια, που έχουν σχέση με την απόδοση και αποδοτικότητα των Ιδρυμάτων. Η κρατική χρηματοδότηση θα συνδέεται με την αποδεδειγμένη (μέσω της αξιολόγησης) «απόδοση» κατά ΟΟΣΑ των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Εξετάζεται και ο «τρόπος» χρηματοδότησης μέσα από μια Ανεξάρτητη Αρχή Χρηματοδότησης των Πανεπιστημίων. Η «ανεξαρτησία» από το κράτος υπονοεί σαφώς τη σταδιακή απεμπλοκή του από τη χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων.

♦ Στην καθιέρωση της κάρτας ή του κουπονιού του φοιτητή, που θα του επιτρέπει την πρόσβαση σε διάφορες υπηρεσίες. Τα Πανεπιστήμια θα είναι «αποκλειστικά» υπεύθυνα για τη διαχείριση της φοιτητικής μέριμνας. Στην οικονομική «αυτοτέλεια» των ΑΕΙ συμπεριλαμβάνεται και η μισθοδοσία του προσωπικού τους (εκπαιδευτικού και διοικητικού). Δεδομένης της κρατικής υποχρηματοδότησης και της οικονομικής ασφυξίας, είναι σίγουρο ότι οδηγούμαστε στο στραγγαλισμό των Ιδρυμάτων, που εξωθούνται βίαια στην αναζήτηση πόρων από χορηγούς και προσφορές «υπηρεσιών». Η Διαμαντοπούλου δηλώνει ότι θα αναζητηθούν μοντέλα, ώστε «να παρέχουν τα Πανεπιστήμια και τα Τεχνολογικά Ιδρύματα αυτές τις υπηρεσίες και με τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα». Τις επιπτώσεις θα νιώσουν στο πετσί τους και οι φοιτητές, αφού η ήδη μίζερη φοιτητική μέριμνα μπαίνει πια ανάμεσα σε μυλόπετρες.

♦ Στην επιβολή της «πολυτυπίας» στα Ιδρύματα, με αλλαγές στην οργάνωση των σπουδών και του ερευνητικού έργου. Σπουδές κατ’ έτος, κατ’ εξάμηνο, κατάργηση των προγραμμάτων σπουδών των Τμημάτων, υιοθέτηση και εφαρμογή του ευρωπαϊκού συστήματος ECTS με βάση τις διδακτικές μονάδες, εισαγωγή στη Σχολή και όχι στο Τμήμα, πιστοποίηση, αξιολόγηση προγραμμάτων σπουδών, σύνδεση της διά βίου μάθησης με τα Ανώτατα ιδρύματα, αλλαγή στο σύστημα διδασκαλίας και στις εξεταστικές περιόδους, προαπαιτούμενα, Κέντρα Αριστείας για την ελίτ που θα στελεχώνει τις επιχειρήσεις και τα σημαντικά πόστα του κρατικού μηχανισμού. Οι σπουδές δεν οργανώνονται με βάση την ενότητα της επιστήμης, γίνονται «σούπα», ατάκτως ειρημμένες σε διδακτικές μονάδες. Οι φοιτητές επιλέγουν τις ατομικές τους διαδρομές, συλλέγοντας διδακτικές μονάδες που οδηγούν σε πτυχία πολλών ταχυτήτων, σαφώς μη ισοδύναμα. Ευνόητη η κατάργηση της συλλογικής κατοχύρωσης επαγγελματικών δικαιωμάτων. Η αγορά ρυθμιστής πάντων. Σφίξιμο των πανεπιστημιακών σπουδών με καθιέρωση προαπαιτούμενων. Μιλώντας στη ΝΕΤ, η Διαμαντοπούλου εξήγησε πως εννοεί την αλλαγή στην οργάνωση των σπουδών και των εξεταστικών περιόδων: καθορισμός από κάθε ΑΕΙ του ανώτατου χρόνου σπουδών και μηδενισμός του φοιτητή που δεν θα προσέρχεται σε κάποιες εξετάσεις! Η εμπλοκή της διά βίου μάθησης (δηλαδή της κατάρτισης και της επανακατάρτισης) με την Ανώτατη Εκπαίδευση, που χαρακτηρίστηκε ως ένα «εκ των ων ουκ άνευ διακύβευμα», δεν διασαφηνίστηκε στις εξαγγελίες πώς θα γίνεται επί του πρακτέου. Είναι σαφές, όμως, ότι το ρόλο αυτό θα κληθεί να παίξει το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, που με συνεχείς πιστοποιήσεις σεμιναρίων, γνώσεων και τα ρέστα, που θα αποκτώνται από τη μη τυπική και άτυπη εκπαίδευση, θα επιτρέπει τη μεταπήδηση από το ένα επίπεδο στο άλλο. Αλλωστε, η Μπολόνια προέβλεπε ότι διδακτικές μονάδες μπορούν να συλλέγονται και από τη μη τυπική και άτυπη εκπαίδευση και τα συστήματα διά βίου μάθησης. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός, ότι στο σημείο αυτό (της καθιέρωσης της πολυτυπίας στα ΑΕΙ), η Διαμαντοπού-λου για πρώτη φορά υπαινίχθηκε τα εμπόδια του Συντάγματος, τα οποία δήλωσε ότι θα ξεπεράσει με «μια ενδιάμεση κατάσταση» και με «μια μεταβατική φάση» που θα προκύψει μέσα από τον υποτιθέμενο διάλογο!

♦ Στη διεθνοποίηση των σπουδών. Αυτή συνίσταται στην εκλογή των καθηγητών από εκλεκτορικά σώματα με «έντονη διεθνή παρουσία», στη διεύρυνση του θεσμού των επισκεπτών καθηγητών (ώστε να αποφεύγονται οι πολλοί μόνιμοι διορισμοί), στη δυνατότητα να χορηγούνται ολόκληρες έδρες σε ιδιώτες που θα αναλάβουν και την οικονομική στήριξή τους (θα δούμε π.χ. έδρα Κόκκαλη, Βγενόπουλου, κ.λπ.). Συνίσταται στη στροφή και των ελληνικών Πανεπιστημίων στο εξωτερικό προς άγραν φοιτητών-πελατών, στην ίδρυση παραρτημάτων των ελληνικών Πανεπιστημίων στο εξωτερικό, όπως κάνουν ήδη πολλά ξένα πανεπιστήμια που νοικιάζουν πτυχία και όνομα στα εδώ μαγαζιά των κολεγίων, προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Ο Παπανδρέου έβαλε ήδη και το πρώτο λιθαράκι για την επιβολή διδάκτρων στους φοιτητές-πελάτες. Τώρα, το δειλό βήμα αφορά τους ξένους φοιτητές που σπουδάζουν στη χώρα μας, αύριο θα γίνει διασκελισμός και θα αφορά τους πάντες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα σ’ αυτή την κατεύθυνση είναι τα μεταπτυχιακά σε πολλές περιζήτητες σχολές, καθώς και το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

♦ Στην επιβολή ενός πανεπιστημιακού «Καλλικράτη», με καταργήσεις και συνενώσεις ακόμα και ολόκληρων Πανεπιστημίων, με βασικό στόχο την «ελαχιστοποίηση των διαχειριστικών δαπανών». Σύμφωνα με τη Διαμαντοπούλου, η χωροταξική και θεματική αναδιάρθρωση θα προχωρήσει «με γρήγορα βήματα», ενώ ο Παπανδρέου αναφέρθηκε και στην πιθανότητα να γίνει η χρηματοδότηση (που θα ακολουθεί τον φοιτητή και όχι το ίδρυμα) μέσω των Περιφερειών. Αναφέρθηκε επίσης και η σύσταση Περιφερειακών Συμβουλίων, με «επιστημονική και κοινωνική συμμετοχή», τα οποία θα «έχουν υπό την ομπρέλα τους Πανεπιστήμια, ΤΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα σε κάθε περιφέρεια» και τα οποία «θα παίξουν κυρίαρχο ρόλο στην ιστορία των συγχωνεύσεων και συνενώσεων».

Οι επίσημες εξαγγελίες Παπανδρέου-Διαμαντοπούλου, που έγιναν από τον «ομφαλό της γης», τους Δελφούς (για να πληγεί βάναυσα και η σημειολογία της σχετικής αναφοράς), δεν συμπεριέλαβαν το πανεπιστημιακό άσυλο. Φρόντισε, όμως, η Διαμαντοπούλου να μας δώσει τη σχετική πληροφόρηση, στην πρωινή εκπομπή της ΝΕΤ. Δεν χρειάζεται να αλλάξει ο νόμος Γιαννάκου, δήλωσε, (σ.σ. θεωρείται επαρκέστατος, μιας και αντέστρεψε το περιεχόμενο του ασύλου, αφού προστατευόμενο αγαθό δεν είναι η ελευθερία της δημόσιας διακίνησης των ιδεών του καθενός, αλλά η ελευθερία της ιδιωτικής διεξαγωγής της εργασίας των πανεπιστημιακών. Η αντιστροφή ισοδυναμεί με την ποινικοποίηση της ελεύθερης πανεπιστημιακής ζωής και της συλλογικής δράσης για την υπεράσπισή της). Ομως, το Συμβούλιο Διοίκησης θα επιβάλλει τώρα το νόμο και όχι το Πρυτανικό Συμβούλιο. Ετσι θα αίρονται και οι σχετικές αναστολές των πανεπιστημιακών.

Κερασάκι στην τούρτα της απροκάλυπτης και απροσχημάτιστης κατάργησης της έννοιας του αυτοδιοί-κητου των ΑΕΙ αποτελεί και η ανακοίνωση για τη συγκρότηση Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής για τις αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που «απαρτίζεται από Πρυτάνεις και Προέδρους μερικών από τα γνωστότερα Πανεπιστήμια του κόσμου στην Ευρώπη, την Αμερική, την Αυστραλία και την Ασία, αλλά και πρώην υπουργούς Παιδείας, που υλοποίησαν επιτυχείς μεταρρυθμίσεις στη χώρα τους»! Η Επιτροπή θα «συμβουλεύει την κυβέρνηση σε σχέση με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις που καθιστούν τα πανεπιστήμια ανταγωνιστικά διεθνώς» και θα υποβάλει έκθεση με «τις διαπιστώσεις και τις προτάσεις της». Πέραν των άλλων, ο Παπανδρέου θα φροντίσει και τους «φίλους» του, ενισχύοντας τις σχέσεις του με διάφορα «λόμπι» στο εξωτερικό.