Η ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΗ ΠΑΛΗ, ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΚΚΕ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΝΕ

Ορισμένα χρήσιμα συμπεράσματα.

Αποσπάσματα από την ομιλία του Δημήτρη Κουτσούμπα, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στη φιλοσοφική.

Η μελέτη αυτής της περιόδου, που ολοκληρωμένα θα ασχοληθεί ο 3ος τόμος της Ιστορίας του Κόμματος, προσφέρεται για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων που αφορούν και θεμελιακά ζητήματα της στρατηγικής του επαναστατικού εργατικού κόμματος, την οργανωτική πολιτική ιδεολογική προετοιμασία του Κόμματος Νέου Τύπου να δρα κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, την ανάγκη τήρησης των αρχών και κανόνων λειτουργίας, την ανάπτυξη της ιδεολογικής πάλης κάτω από όλες τις συνθήκες με το ρεύμα του οπορτουνισμού, γενικότερα της αστικής ιδεολογίας και των φορέων της μέσα στο κίνημα, το ρόλο της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, τις μορφές πάλης, το αυθόρμητο και συνειδητό κ.λπ.

Ποια, νομίζω, πως πρέπει να ξεχωρίσουμε ως βασικά συμπεράσματα, πολλά από τα οποία βγαίνουν από την ιστορική πείρα, έχουν εκτιμηθεί ως αρνητικά στοιχεία, ως ελλείψεις, αδυναμίες της πρωτοπορίας, του ΚΚΕ.

Εχουν μελετηθεί σε Συνέδρια του Κόμματος από το 9ο το 1973 μέχρι το 18ο του 2009, από Πανελλαδικές Συνδιασκέψεις, Ολομέλειες της ΚΕ, Συνέδρια της ΚΝΕ. Είναι ο μόνος τρόπος για να αποτιμάται σωστά το χτες, να βγάζουμε συμπεράσματα - διδάγματα για το σήμερα. Η τέτοια προσέγγιση των θεμάτων δεν μειώνει στο ελάχιστο τον ηρωικό αγώνα, την αυτοθυσία, τη δράση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, που έτσι κι αλλιώς, παρά τις όποιες αδυναμίες ή τα λάθη βρέθηκε, ήταν στην πρωτοπορία της πάλης.

1. ΕΝΑ ΠΡΩΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΔΕΙΞΟΥΜΕ ΕΙΝΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ, ΤΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ, ΤΗΣ ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΙΡΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΕΝΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΟΠΟΙΕΣΔΗΠΟΤΕ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΙΤΕ ΟΡΜΗΤΙΚΗΣ ΑΝΟΔΟΥ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΕΙΤΕ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΙΣΩΓΥΡΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΚΤΡΟΠΗΣ.

Η προετοιμασία αυτή πρέπει να είναι πολύπλευρη: Οργανωτική πολιτική ιδεολογική τόσο για να αντιμετωπίσεις κινδύνους εκτροπής, δικτατορίας κ.λπ. όπως και ετοιμότητα, προετοιμασία για τη στιγμή της εξέγερσης, όταν κινούνται μάζες με ανεβασμένες επαναστατικές διαθέσεις, πολύ περισσότερο φυσικά όταν δημιουργείται επαναστατική κατάσταση. Αναμφίβολα, είναι στα αρνητικά του Κόμματος και κυρίως του κλιμακίου της ΚΕ που βρισκόταν μέσα στην Ελλάδα, καθώς και στην ηγεσία της ΕΔΑ, ότι χιλιάδες στελέχη και μέλη του ΚΚΕ και της ΕΔΑ πιάστηκαν κυριολεκτικά στον ύπνο και σύρθηκαν στον Ιππόδρομο και μετά στην εξορία το 1967. Παρότι η πιθανότητα για δικτατορία βρισκόταν στην πρόβλεψη του καθοδηγητικού οργάνου, ωστόσο δεν υπήρξε η συγκεκριμένη ανάλογη επαγρύπνηση, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει και καμιά προετοιμασία για την προβολή αντίστασης ενάντια στους πραξικοπηματίες. Δεν υπήρξε ούτε στοιχειώδης παράνομος μηχανισμός για τη διεξαγωγή της αντιδικτατορικής πάλης. Μια από τις σοβαρές αιτίες σε αυτό, πέρα από τα υπόλοιπα το 9ο Συνέδριο του Κόμματος που έγινε το Δεκέμβρη του 1973, εκτίμησε ότι ήταν και οι μεγάλες λεγκαλιστικές αυταπάτες που είχαν δημιουργηθεί μέσα στο Κόμμα και στην ΕΔΑ, ταυτόχρονα με τις κοινοβουλευτικές αυταπάτες, η υποτίμηση του γεγονότος ότι η αστική νομιμότητα δεν είναι πραγματική ουσιαστική νομιμότητα για το κόμμα της εργατικής τάξης. Η υποτίμηση αυτού του γεγονότος κόστισε σημαντικά στο Κόμμα, στην αντίσταση, στον αγώνα, τότε. Είναι δίδαγμα που αφορά και το σήμερα. Οχι ότι είναι ίδιες οι συνθήκες ή ότι η ιστορία θα επαναληφθεί με τον ίδιο τρόπο. Αναμφισβήτητα όμως το κοινό στοιχείο του τότε με το σήμερα είναι ότι η αστική τάξη έχει την εξουσία, το σύστημα είναι καπιταλιστικό, και μάλιστα γίνεται όλο και πιο βάρβαρο και απάνθρωπο όσο περισσότερο σαπίζει, άρα μεγαλώνει και το ταξικό μίσος απέναντι στην εργατική τάξη και τα λαϊκά στρώματα. Δεν ξεχνάμε, άλλωστε, ότι η EE έχει κηρύξει πόλεμο ενάντια στην κομμουνιστική ιδεολογία, ανιστόρητα εξομοιώνει το φασισμό με τον κομμουνισμό, ΚΚ σε χώρες - μέλη της EE, πρώην σοσιαλιστικών χωρών είναι παράνομα, έχουν σαν στόχο να σβήσουν από την ιστορική μνήμη τη Σοβιετική Ενωση, τις Λαϊκές Δημοκρατίες, ό,τι δηλαδή θετικό γνώρισαν οι λαοί της Ευρώπης τον 20ό αιώνα.

2. ΥΠ' ΑΡΙΘΜΟΝ ΕΝΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΥΠΑΡΞΗΣ, ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΟΠΟΙΕΣΔΗΠΟΤΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΕΡΩΝ ΚΟΜΜΑΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΚΕ ΠΟΥ ΘΑ ΣΥΓΚΡΟΤΟΥΝΤΑΙ, ΘΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΚΑΙ ΘΑ ΔΡΟΥΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΝΕΟΥ ΤΥΠΟΥ.

Πρέπει να πούμε ότι μια βασική αιτία γι' αυτό που αναφέραμε προηγούμενα για την έλλειψη, δηλαδή, προετοιμασίας αντιμετώπισης του χουντικού πραξικοπήματος, οφειλόταν και στο γεγονός ότι δεν υπήρχαν Κομματικές Οργανώσεις του ΚΚΕ. Απουσίαζαν μέσα στη χώρα, εξαιτίας της λαθεμένης, οπορτουνιστικής απόφασης για τη διάλυσή τους από το 1958. Η προσπάθεια διόρθωσης αυτής της απόφασης με τη δημιουργία κάποιων κομματικών στηριγμάτων δεν έλυνε στο ελάχιστο το πρόβλημα. Και σε αυτήν την περίπτωση, επιβεβαιώθηκε η δύναμη και η αλήθεια της θεωρίας μας ότι χωρίς Κομματικές Οργανώσεις, χωρίς Κόμμα ουσιαστικά μέσα στους τόπους δουλειάς, στους κλάδους, στις εργατογειτονιές, και μάλιστα όχι ενός οποιουδήποτε κόμματος, αλλά ενός κόμματος νέου τύπου, που θα δρα με τις αρχές μας, την ιδεολογία μας, το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, κάτω από ένα ενιαίο καθοδηγητικό κέντρο, με την απαραίτητη μονολιθικότητα των γραμμών του, την υποχρεωτική εφαρμογή των αποφάσεων, την ενιαία δράση, που θα μπορεί να συνδυάζει τη νόμιμη με την παράνομη δουλειά, που θα προετοιμάζεται τόσο για τις δύσκολες συνθήκες της μακροχρόνιας πάλης σε περιόδους υποχώρησης του κινήματος, αρνητικών συσχετισμών, όσο και για τη στιγμή της εξέγερσης, της επαναστατικής κατάστασης. Το ΚΚΕ, βέβαια, παρά τις δυσκολίες αυτές και τα λάθη της προηγούμενης περιόδου, ήταν και αυτή τη φορά η πολιτική δύναμη που έδωσε στην αντιδικτατορική πάλη τις περισσότερες θυσίες. Το ίδιο το κίνημα ηθικά και ιδεολογικά ενισχυόταν όλη αυτήν την περίοδο από την ηρωική στάση των κομμουνιστών στην ανάκριση, στα βασανιστήρια, στα στρατοδικεία, στις φυλακές και τις εξορίες. Ενώ η επιτυχής έκβαση της μακροχρόνιας διαπάλης στο εσωτερικό του Κόμματος με τη δεξιά οπορτουνιστική ομάδα, τους αναθεωρητές του μαρξισμού - λενινισμού και την αποπομπή τους από το Κόμμα στη 12η Ολομέλεια του 1968, αποκατέστησε το θεμελιακό αυτό λάθος, με τη δημιουργία Κομματικών Οργανώσεων Βάσης που κάθε μέρα πλήθαιναν σε όλη τη χώρα, καθώς και με την Απόφαση για τη δημιουργία της ΚΝΕ. Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες, που πέρασαν με την πλειοψηφία της 12ης Ολομέλειας, έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους, για να οικοδομηθεί ουσιαστικά από την αρχή ξανά το Κόμμα και η ΚΝΕ μέσα από μύριες όσες δυσκολίες που δημιουργούσε η παρανομία, οι διώξεις.

Χρήσιμο σημαντικό συμπέρασμα είναι η αναγκαιότητα ύπαρξης και δράσης της Νεολαίας του ΚΚΕ, της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας, της ΚΝΕ, η οποία φτιάχτηκε από το Κόμμα το 1968, ως επαναστατική οργάνωση των νέων των λαϊκών οικογενειών, εργαζομένων, φοιτητών, σπουδαστών, μαθητών, ανέργων, που ασπάζεται το μαρξισμό - λενινισμό και τον προλεταριακό διεθνισμό, την ιδεολογία και τη στρατηγική του ΚΚΕ, το Πρόγραμμά του, που καθοδηγείται από πάνω μέχρι κάτω από το ΚΚΕ και δρα δραστήρια στο πλευρό του. Τόσο στα χρόνια της δικτατορίας όσο και σε συνέχεια μέχρι σήμερα επιβεβαιώθηκε η ανάγκη ύπαρξης και δράσης Νεολαίας του ΚΚΕ.

3. Η ΣΥΝΕΠΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΚΗΣ ΠΑΛΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΣΕ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΝΙΚΗΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ.

Κατά την περίοδο που ακολούθησε την ήττα του ΔΣΕ, ιδιαίτερα μετά το 1956, αποκαλύφθηκε ο ύπουλος και βρώμικος ρόλος του οπορτουνισμού μέσα στο Κόμμα, στο κίνημα, ζήτημα το οποίο για την περίοδο που αναφερόμαστε στη σημερινή εκδήλωση για την αντιδικτατορική πάλη, λύθηκε με νίκη των μαρξιστών - λενινιστών στη 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, το 1968, ξεκινώντας έτσι μια νέα περίοδος στην ηρωική πορεία του Κόμματος. Ο ρόλος του οπορτουνισμού είχε να κάνει με την πίεση που ασκούσε για σημαντικές αποφάσεις πολιτικές που καθόρισαν εκείνη και τη μετέπειτα περίοδο και όταν ήταν μέσα στο Κόμμα, αλλά και μετά την αποχώρησή τους από αυτό και τη δημιουργία του κόμματος με τον προβοκατόρικο τίτλο ΚΚΕ εσωτερικού. Τέτοιες ήταν:

α) Η στήριξη ουσιαστικά της αστικής πολιτικής διαχρονικά (πότε μέσα από την εκλογική στήριξη της Ενωσης Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου στις εκλογές του '64, με τη θέση τους για συμμετοχή στη φιλελευθεροποίηση Μαρκεζίνη το '73, παραμονές του Πολυτεχνείου, πότε με τη γραμμή της Εθνικής Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Ενότητας, της περιβόητης ΕΑΔΕ μεταπολιτευτικά το 1974, που αποτέλεσε και τη βάση για τη σταθερή θέση τους έκτοτε για συμμετοχή σε κάθε είδους αστικές κυβερνήσεις - σωτηρίας, ειδικού σκοπού, εθνικής ανάγκης, προοδευτικής πορείας κ.ο.κ.).

β) Ο ρόλος του οπορτουνισμού μέσα στο Κόμμα, όπως αναφέραμε, ήταν καθοριστικός στη διάλυση των Κομματικών Οργανώσεων, όπως και η ενσωμάτωση και διάχυση του ΚΚΕ σε ενιαία αριστερά σχήματα όπως η ΕΔΑ τη δεκαετία του '60, αλλά και η επανάληψη του πειράματος τέλη της δεκαετίας του '80 με τον ενιαίο ΣΥΝ, όπου ξανά επιδιώχθηκε η διάλυση του ΚΚΕ και η διάχυσή του μέσα στον ενιαίο τότε Συνασπισμό.

γ) Αντίστοιχα, στο επίπεδο του κινήματος παντού εμφανίζεται ο υπονομευτικός του ρόλος στο κίνημα, μέσα από την ενσωμάτωση - συνεργασία με εργοδοτικές συμβιβασμένες ηγεσίες, τύπου ΓΣΕΕ κ.λπ.

δ) Ο λαθεμένα κάθετος διαχωρισμός της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας - προδικτατορικής και μεταδικτατορικής - που είναι δικτατορία του κεφαλαίου, των μονοπωλίων, από τη στρατιωτική δικτατορία, που επίσης είναι δικτατορία των ίδιων μονοπωλίων, του ίδιου κεφαλαίου, αποτελεί επίσης εμμονή της οπορτουνιστικής σκέψης που σταθερά πρέπει να αντιπαλεύει το κομμουνιστικό κίνημα. Και φυσικά εξυπακούεται εδώ ότι εμείς ούτε ταυτίζουμε ούτε ποτέ ταυτίσαμε αυτές τις 2 μορφές άσκησης της αστικής εξουσίας. Εχουν διαφορές, υπηρετούν διαφορετικές τακτικές του αστικού πολιτικού συστήματος πάνω στη βασική στρατηγική γραμμή τους που είναι είτε με τον ένα είτε με τον άλλο τρόπο άσκησης της αστικής εξουσίας, να προστατευθούν τα συμφέροντα της αστικής τάξης, του κεφαλαίου, να μην επιτραπεί παρέκκλιση από τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης.

ε) Στοιχείο της οπορτουνιστικής γραμμής, τέλος, όλη αυτήν την περίοδο είναι ο κάλπικος διαχωρισμός του ρόλου των αμερικάνικων συμφερόντων, από τη μια, των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών, από την άλλη, της τότε ΕΟΚ, στις διεθνείς συνεργασίες και συμμαχίες της αστικής τάξης τόσο επί στρατιωτικής δικτατορίας όσο και επί αστικής κοινοβουλευτικής δικτατορίας. Αποκρύβεται συστηματικά από τους φορείς του οπορτουνισμού ο ρόλος της τότε ΕΟΚ, νυν EE, όπου αποκρύπτεται ο ιμπεριαλιστικός της χαρακτήρας, θεωρείται η δημοκρατική Ευρώπη που αγαπά την Ελλάδα, σε αντιδιαστολή με τους Αμερικανούς που κρατάνε εξαρτημένη τη χώρα κ.λπ. Γενικά, η όλη ιδεολογική αντιπαράθεση, που αναπτύχθηκε έντονα όλα τα χρόνια που προηγήθηκαν της δικτατορίας και καθ' όλη τη διάρκειά της και φυσικά μετά την πτώση της, συνεχίζεται και σήμερα.

Τα ιστορικά διδάγματα και εκείνης της περιόδου είναι πολύτιμα και για το σήμερα. Σε όλες τις παραπάνω κατηγορίες θεμάτων της οπορτουνιστικής γραμμής που κυριάρχησε εκείνη την περίοδο και αναπτυσσόταν διαπάλη με το Κόμμα μπορεί κανείς να συναντήσει εύκολα σημερινές θέσεις ίδιας κατεύθυνσης και λογικής, φυσικά στην εξέλιξή τους.

4. ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΖΗΤΗΜΑ ΠΑΝΤΑ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΔΗΛΑΔΗ ΠΟΥ ΘΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ ΝΑ ΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ, ΟΤΑΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΟΥΝ ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ, ΣΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΑΝΑΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ.

Η σωστή στρατηγική γραμμή, βεβαίως, δε σημαίνει ότι εξασφαλίζει αυτόματα και νικηφόρα έκβαση του αγώνα, αποτελεί όμως προϋπόθεση εάν δημιουργηθούν οι συνθήκες, ο αγώνας να στεφθεί με νίκη. Εάν απουσιάζει αυτή ή βρίσκεται σε λάθος κατεύθυνση, κανένας αγώνας δεν πρόκειται να έχει νικηφόρο για την εργατική τάξη τέλος, δηλαδή το άνοιγμα του δρόμου για την ίδια την εργατική εξουσία. Δεν θα το αναλύσω τώρα αυτό το ζήτημα. Ενα μόνο θέμα θέλω εδώ να επισημάνω.

Για παράδειγμα, πρέπει να σκεφτούμε περισσότερο για τη γραμμή που χαράχτηκε στην αντιμετώπιση της δικτατορίας, με βάση βέβαια τις επεξεργασίες που κουβαλούσε το Κόμμα ακόμα από την περίοδο που κυριαρχούσε η αναθεωρητική ομάδα μέσα στο Κόμμα πριν το '68. Η γραμμή που χαράχτηκε με την εισήγηση Κολιγιάννη στη 12η Ολομέλεια του '68, όπου, αφού ανέφερε συγκεκριμένα την αναγκαιότητα να φτιαχτεί ένα ισχυρό αντιδικτατορικό κίνημα με τη συμμετοχή του λαού και του στρατού, με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων της δεξιάς, του κέντρου και της αριστεράς για την ενότητα και την κοινή πάλη κατά της δικτατορίας κατέληγε στο εξής πρόγραμμα για τη συγκέντρωση κομμάτων και οργανώσεων: «Ανατροπή της δικτατορίας. Αποκατάσταση των συνταγματικών δημοκρατικών και συνδικαλιστικών ελευθεριών. Σεβασμός των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας που καταπατούνται από τους ιμπεριαλιστές. Φιλειρηνική εξωτερική πολιτική. Γενική πολιτική αμνηστία και άμεση απελευθέρωση όλων των πολιτικών κρατουμένων πατριωτών αντιπάλων της δικτατορίας. Κατάργηση του νόμου 509 που θέτει εκτός νόμου το ΚΚΕ, καθώς και άλλων παλιών και νέων φασιστικών νόμων... Διάλυση της χούντας και τιμωρία των κύριων υπευθύνων της και των βασανιστών... Σχηματισμός κυβέρνησης από όλα τα αντιδικτατορικά κόμματα και οργανώσεις που θα διεξάγει ελεύθερες εκλογές Συντακτικής Συνέλευσης... Να δοθεί η δυνατότητα στο λαό αμέσως μετά την ανατροπή της διχτατορίας να αποφασίσει δημοκρατικά για τη μορφή του πολιτεύματος». Στην πραγματικότητα, δηλαδή, ήταν κάλεσμα σε πάλη για την ανατροπή της δικτατορίας και την εγκαθίδρυση της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Μάλιστα παρακάτω, αναφερόμενος στο χαρακτήρα του αντιδικτατορικού αγώνα, επεσήμανε ότι αυτός «δεν πρέπει να ταυτίζεται με την πάλη για την εθνική δημοκρατική αλλαγή, δηλαδή για τη δημοκρατική επανάσταση. Είναι μέρος της πόλης για εθνική δημοκρατική αλλαγή... Πολύ περισσότερο δεν πρέπει να ταυτίζεται με την πάλη για το σοσιαλισμό». Η τέτοια γραμμή, αντικειμενικά, ανεξάρτητα από τις καλές προθέσεις, από τη μαχητικότητα, τον ηρωισμό των κομμουνιστών, δημιουργεί αντικειμενικά σοβαρά προβλήματα και παρενέργειες στο κυρίαρχο ζήτημα της ολόπλευρης προετοιμασίας των λαϊκών δυνάμεων, δημιουργεί προϋποθέσεις για συμβιβασμούς που οδηγούν σε οπισθοχώρηση ή και σε ήττα το κίνημα. Οπωσδήποτε κι αν όλα αυτά δε συμβούν, δεν προετοιμάζει την εργατική τάξη, τα άλλα λαϊκά στρώματα, τη νεολαία, το ίδιο το Κόμμα, για τη μοναδική εκείνη στιγμή όπου οι ώρες μετρούν ως χρόνια ταξικής επαναστατικοποίησης των συνειδήσεων.

5. ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΕΠΙΣΗΣ ΖΗΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ, Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΩΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΑ ΔΥΝΑΜΗ, Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΡΩΜΑΤΩΝ, Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ, Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΩΣΤΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΠΑΛΗΣ, Η ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΑΝΕΒΑΣΜΕΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΛΗΣ, Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ. ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΕΔΩ Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΟΤΙ ΤΟΤΕ ΥΠΗΡΧΕ ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΔΙΑΠΑΛΗ ΟΠΩΣ ΤΩΡΑ Κ.ΛΠ.

Το επίπεδο του εργατικού κινήματος, γενικά της ταξικής πάλης, σε συνδυασμό με την κατάσταση που βρισκόταν ο συνειδητός υποκειμενικός παράγοντας το ΚΚΕ, το 1967, προσδιόρισαν σε μεγάλο βαθμό και το επίπεδο της πάλης που θα ακολουθούσε, το οποίο ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια ήταν κατώτερο των περιστάσεων. Χρειάστηκε να περάσει αρκετός χρόνος μέχρι να εκδηλωθούν τα πρώτα μαζικά σκιρτήματα αντίστασης, κύρια σε χώρους φοιτητών και σπουδαστών. Με τον ασφυκτικό έλεγχο που ασκούσε στις συνδικαλιστικές οργανώσεις η κρατική ασφάλεια και οι διορισμένοι εργοδοτικοί και κυβερνητικοί συνδικαλιστές, η δικτατορία μπόρεσε να καθηλώσει το εργατικό και άλλα συνδικαλιστικά κινήματα. Επιβεβαιώνεται, και με αυτόν τον τρόπο, ότι χωρίς τη δύναμη της ταξικής πάλης του προλεταριάτου, την οργάνωση της εργατικής τάξης, τον πρωτοπόρο ρόλο της στη συμμαχία όλων των λαϊκών στρωμάτων, δεν μπορεί να αναπτυχθεί επαρκώς κίνημα ικανό να οδηγήσει στην αντίσταση, πολύ περισσότερο σε ανατροπές, γενικότερες ρήξεις, στην επαναστατική αλλαγή.

Ταυτόχρονα, το φοιτητικό και σπουδαστικό κίνημα που αναπτυσσόταν όπως και την προηγούμενη περίοδο ανέδειξε ένα πολύ κρίσιμο ζήτημα: Πώς συνδυαζόταν η πάλη για τα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες με τα συνολικά πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Ετσι κι αλλιώς, πάντως, πρωτοπόρο ρόλο δεν μπορεί να παίξει ούτε το φοιτητικό κίνημα, ούτε οι μαθητές, ούτε τα μικροαστικά στρώματα, όσο κι αν, κάτω από συγκεκριμένες συγκυρίες και καταστάσεις, βρεθούν να παίζουν τέτοιες δυνάμεις έναν σημαντικότερο ρόλο ή να ανάβει η σπίθα μέσα από την πάλη τους, όπως αυτή εμφανίστηκε π.χ. στα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Και πάλι όμως εδώ ρόλο σημαντικό έπαιξαν τμήματα της εργατικής τάξης που κινητοποιήθηκαν πρωτοπόρα εκείνες τις ώρες, ρόλο πρωτοπόρο έπαιξε το Κόμμα και η ΚΝΕ.

Κι αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι η εργατική τάξη επέδρασε στα γεγονότα, στο περιεχόμενο των γεγονότων πολιτικά πολύ περισσότερο απ' ό,τι οργανωτικά. Αυτήν την καταλυτική επίδραση προσδίδουν τα συνθήματα που κυριάρχησαν - «Εξω το NATO, οι Αμερικάνοι», «Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία» κ.λπ.

Σχετικά με το ζήτημα αυτό, πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι ορισμένοι αστοί, μικροαστοί πολιτικοί, οι οπορτουνιστές, συχνά εμφανίζουν μια πλαστή εικόνα για το πώς και τι είδους ενότητα επιτεύχθηκε στην αντιδικτατορική πάλη. Καλούν τους κομμουνιστές να αναπολήσουμε ρομαντικά εκείνα τα χρόνια, που - δήθεν - είχαν παραμεριστεί οι αντιθέσεις και η ιδεολογική πάλη και υπήρχε μια ιδανική «ομοψυχία» ενάντια στη χούντα. Δεν υπάρχει τίποτε πιο ψεύτικο απ' αυτήν την εικόνα.

Γιατί, η ιδεολογική πάλη στην αντιδικτατορική περίοδο και πιο ειδικά τις μέρες του Νοέμβρη όχι μόνο δεν είχε κοπάσει, αλλά είχε γίνει ιδιαίτερα έντονη, σκληρή. Η ενότητα στη βάση επιτεύχθηκε μέσα απ' αυτήν την πάλη και όχι με κάποιο αμοιβαίο «στρογγύλεμα» των απόψεων σ' έναν άχρωμο κοινό παρονομαστή, αλλά με την επικράτηση αυτών των συγκεκριμένων συνθημάτων και όχι κάποιων άλλων. Εγινε όχι γύρω από ένα τραπέζι μεταξύ κάποιων ηγεσιών, αλλά μέσα στην ώρα της μάχης. Αυτοί που την αποφάσισαν ήταν οι ίδιες οι λαϊκές μάζες που διαδήλωναν και οι διαθέσεις τους και ο συσχετισμός που διαμορφώθηκε μέσα σ' αυτές ήταν αυτό που αποφάσισε για τα συνθήματα και το «χρώμα» της ενότητας. Η ύπαρξη ισχυρών δυνάμεων της ΚΝΕ και της Αντι-ΕΦΕΕ μέσα στο Πολυτεχνείο συνέβαλε σ' αυτήν την πορεία των εξελίξεων και των συνθημάτων. Η ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση ήταν το ίδιο έντονη με το συντροφικό σφίξιμο του χεριού μπροστά στα τανκς και την αλληλεγγύη των αγωνιστών.