ΘΕΣΕΙΣ «ΑΡΙΣΤΕΡΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ» ΤΟΥ ΣΥΝ Αλλη (;) μια πρόταση διαχείρισης του καπιταλισμού

ΚΩΣΤΑΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ

Στις 28/11 το «Εθνος» δημοσίευσε συνέντευξη του Π. Λαφαζάνη, επικεφαλής της τάσης «Αριστερό Ρεύμα» του ΣΥΝ. Ανάμεσα σε άλλα, ο Π. Λαφαζάνης ανέφερε: «Προοδευτικοί και σοσιαλιστικοί μετασχηματισμοί σε μια χώρα της ευρωζώνης δεν μπορούν να συνυπάρξουν με τα ακραία νεοφιλελεύθερα μονεταριστικά δόγματα που κυριαρχούν στο πλαίσιο του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης (...)

Μια χώρα που θέλει να ακολουθήσει ένα νέο προοδευτικό, σοσιαλιστικό δρόμο χρειάζεται μια νομισματική πολιτική που να ευνοεί την ανάπτυξη, την παραγωγική ανασυγκρότηση και την απασχόληση. Χρειάζεται τον έλεγχο στην κίνηση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων. 

Είναι απαραίτητο να προχωρήσει στον δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τον επαναπροσανατολισμό του. Στον δημόσιο - κοινωνικό έλεγχο και ανασυγκρότηση στρατηγικών τομέων της οικονομίας. Στην αποεμπορευματοποίηση κρίσιμων κοινωνικών αγαθών. Στη δημόσια παρέμβαση για τη στήριξη κλάδων της οικονομίας και κοινωνικών προσανατολισμών.

Ολα αυτά και πολλά άλλα είναι ασυμβίβαστα με το καθεστώς που διέπει το ευρώ, την ΟΝΕ αλλά σε δεύτερη φάση και την Ευρωπαϊκή Ενωση (...) Θα προσέθετα, μάλιστα, ότι βρίσκονται σε ευθεία σύγκρουση μαζί τους! (...) Δεν μπορεί κάποιοι να είναι αντίθετοι με τρόικα - μνημόνιο και από την άλλη να μην αμφισβητούν την ΟΝΕ, το ευρώ και το νεοφιλελεύθερο ιερατείο που λέγεται ΕΕ!».

Ο Π. Λαφαζάνης είναι στέλεχος ενός κόμματος που με την ψήφο του στη Συνθήκη του Μάαστριχτ και την ΟΝΕ, αλλά κυρίως με τη στρατηγική του, στήριξε και στηρίζει την ΕΕ. Στη συνέντευξη αυτή, μάλιστα, ο Π. Λαφαζάνης δεν κάνει τίποτε περισσότερο απ' ό,τι διαχρονικά κάνει ο ΣΥΝ. Να

προτείνει, δηλαδή, έναν καπιταλισμό με «ανθρώπινο πρόσωπο», που θα υπόκειται δήθεν σε κανόνες και ελέγχους, πέρα και πάνω από τον έναν και μοναδικό κανόνα του κέρδους, που αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του καπιταλισμού.

Την πρότασή του αυτή, διανθισμένη με φιοριτούρες, την χαρακτηρίζει «νέο, σοσιαλιστικό, προοδευτικό δρόμο και μετασχηματισμό». Επί της ουσίας, προτείνει μια Ελλάδα, εκτός της ΕΕ, με δημόσιο κοινωνικό έλεγχο, όπως λέει, των τραπεζών και των στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων. Τι σημαίνει όμως επιχειρήσεις και τράπεζες υπό δημόσιο έλεγχο; Καπιταλιστικές επιχειρήσεις κρατικής ιδιοκτησίας. Οπως ήταν κάποτε ο ΟΤΕ, η ΔΕΗ, κλπ. ή η Εθνική Τράπεζα. Αλλά και αυτές, κερδοφόρες ή ζημιογόνες, σε όφελος του κεφαλαίου λειτουργούσαν. Και αν είχαν ζημιές το κράτος με λεφτά του λαού τις πλήρωνε. Επομένως, προτείνει ως διέξοδο έναν καπιταλισμό, λίγο καλύτερο, που δεν παύει να είναι εκμεταλλευτικό σύστημα.

Εισηγείται ο Π. Λαφαζάνης μια «νομισματική πολιτική που να ευνοεί την ανάπτυξη, την παραγωγική ανασυγκρότηση και απασχόληση». Η νομισματική πολιτική, όμως, δεν είναι το στοιχείο εκείνο που καθορίζει το χαρακτήρα μιας οικονομίας, αν αυτή θα είναι σοσιαλιστική ή καπιταλιστική. Σοσιαλισμός χωρίς κοινωνικοποίηση των βασικών συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής δεν υφίσταται. Εκεί βρίσκεται το κλειδί για το λαό, το οποίο ο Λαφαζάνης και το κόμμα του θέλουν να κρύψουν κάτω από το χαλί μιας δήθεν φιλολαϊκής διαχείρισης του καπιταλισμού.

Στην πρόταση του Π. Λαφαζάνη τα μέσα παραγωγής εξακολουθούν να βρίσκονται στα χέρια των καπιταλιστών, να αποτελούν εργαλεία παραγωγής κέρδους για το κεφάλαιο. Συνεπώς η οικονομία παραμένει καπιταλιστική. Το κεφάλαιο δεν το θίγει διόλου. Το αντίθετο μάλιστα. Προσπαθεί να το εξωραΐσει, ανακαλύπτοντας ότι ένα μόνο τμήμα του είναι «κερδοσκοπικό» και αυτό πρέπει να τιθασευτεί με «έλεγχο στην κίνησή του», για να ζήσει ο λαός καλύτερα. Αρα, υπάρχει και μη κερδοσκοπικό κεφάλαιο, με το οποίο ο Λαφαζάνης και ο ΣΥΝ έχουν συμφιλιωθεί και καλούν το λαό να κάνει το ίδιο. Να παραδώσει τα όπλα στον αντίπαλο.

Με το κεφάλαιο ακλόνητο στη θέση του, η πρόταση του Π. Λαφαζάνη για «δημόσιο και κοινωνικό έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος και στρατηγικών τομέων της οικονομίας» έχει όλα τα χαρακτηριστικά της σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης του καπιταλισμού στη δεκαετία του 1980. Η εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήματος και οι σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου κάθε άλλο παρά επιτρέπουν σήμερα ακόμα και τις ελάχιστες παραχωρήσεις προς τους εργαζόμενους και το λαό.

Από αυτή τη σκοπιά, ο «δημόσιος και κοινωνικός» έλεγχος που προτάσσει το στέλεχος του ΣΥΝ παραπέμπει ευθέως στον έλεγχο του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των στρατηγικών τομέων της οικονομίας από ένα καπιταλιστικό κράτος, το οποίο δεν μπορεί παρά να υπηρετεί τα συμφέροντα της ντόπιας αστικής τάξης. Καθόλου τυχαία, καπιταλιστικές κυβερνήσεις στην ΕΕ και στις ΗΠΑ δε δίστασαν να κρατικοποιήσουν τράπεζες που βρίσκονταν στα όρια της κατάρρευσης και να τις πριμοδοτήσουν με τρισ. ευρώ, προκειμένου να διασώσουν τα ιδιαίτερα συμφέροντα της αστικής τάξης, φορτώνοντας το τεράστιο κόστος στο λαό.

Ομοίως, στη δεκαετία του 1980, η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ δε δίστασε να κρατικοποιήσει ζημιογόνες για το κεφάλαιο επιχειρήσεις και να τις «εξυγιάνει» με άφθονο κρατικό χρήμα, για να τις παραδώσει μετά πάλι κερδοφόρες στο μεγάλο κεφάλαιο. Τόσο στην πρώτη περίπτωση, όσο και στη δεύτερη, κανένας εργαζόμενος δε βγήκε μακροπρόθεσμα κερδισμένος. Γιατί; Γιατί οι κρατικοποιήσεις στο πλαίσιο του καπιταλισμού γίνονται για τον ίδιο λόγο που γίνονται και οι ιδιωτικοποιήσεις, αφού ενιαίος στόχος είναι η εξυπηρέτηση των συμφερόντων της πλουτοκρατίας και όχι βέβαια του λαού.

Δε φτάνει, λοιπόν, να λες έξω από την ΕΕ, αν αυτό το «έξω» δε συνδέεται με αγώνα για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, για λαϊκή εξουσία. Αλλά ο Π. Λαφαζάνης μιλά για έναν καλύτερο καπιταλισμό.

Η λαϊκή ευημερία μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από την κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής, που προϋποθέτει την κατάργηση της αστικής εξουσίας και το κέρδισμά της από την εργατική τάξη και τα σύμμαχα λαϊκά στρώματα. Ο εργατικός έλεγχος και ο κεντρικός πανεθνικός σχεδιασμός για την ολόπλευρη αξιοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων και δυνατοτήτων της χώρας, η κατάργηση κάθε ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και κατ' επέκταση η απαγκίστρωση από τις διεθνείς ιμπεριαλιστικές ενώσεις, είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για να μπει ο λαός σε τροχιά ικανοποίησης των σύγχρονων και πραγματικών αναγκών του.

Προτείνει, τέλος, ο Π. Λαφαζάνης «αποεμπορευματοποίηση κοινωνικών αγαθών που θα πρέπει να διατίθενται δωρεάν». Αρκεί να πάρει κανείς σαν παράδειγμα το κοινωνικό αγαθό της Υγείας, για να δει ότι δεν είναι δυνατόν να λειτουργεί ένα δημόσιο σύστημα Υγείας ταυτόχρονα με ιδιωτικά μεγαθήρια στον ίδιο τομέα, χωρίς οι σχέσεις τους να είναι ανταγωνιστικές και χωρίς μ' αυτόν τον τρόπο να βαθαίνει η εμπορευματοποίηση και σταδιακά η ιδιωτικοποίησή του. Τα μονοπώλια ζητούν ζωτικό χώρο για κερδοφορία, ωθώντας, όπως συμβαίνει ήδη, στην υποβάθμιση, απαξίωση, εμπορευματοποίηση του δημόσιου τομέα.

Την Τετάρτη 1/12 ο Π. Λαφαζάνης δημοσίευσε ένα άρθρο με το οποίο αποσαφηνίζει σημεία της παραπάνω συνέντευξης και απαντά σε δημοσιεύματα που τον έφεραν να ζητά την έξοδο απ' την ΕΕ και το ευρώ, ψέγοντάς τα ότι «απέβλεπαν στη δημιουργία εύκολων επικριτικών εντυπώσεων». Διευκρινίζει λοιπόν: «Δε συσχέτισα ποτέ την πορεία της σημερινής νεοφιλελεύθερης καπιταλιστικής Ελλάδας με την ΟΝΕ, το ευρώ και την ΕΕ. Δεν πρότεινα ποτέ, δεν προτείνω ούτε επιλέγω αν μια Ελλάδα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών θα έχει νόμισμα ή όχι το ευρώ, είτε θα είναι μέσα ή έξω από την ΕΕ.

Επομένως, κλισέ του τύπου "την επιστροφή στη δραχμή" ή "μόνη σωτηρία για την Ελλάδα η έξοδος από το ευρώ και την ΕΕ" προτείνει ο Λαφαζάνης, είναι άκρως απλουστευτικά και παραπλανητικά γιατί παρακάμπτουν το ουσιώδες, που είναι το πεδίο πάνω στο οποίο ανοίγω τη θεματολογία για το ευρώ και την ΕΕ. Και αυτό το πεδίο δεν είναι η σημερινή νεοφιλελεύθερη και καπιταλιστική Ελλάδα (...) Αλλά μια διαφορετική Ελλάδα που θα έχει διαφορετικούς πολιτικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς, διαφορετική κυβέρνηση (κυβέρνηση Αριστεράς!) και θα επιχειρεί να υπερβεί το νεοφιλελευθερισμό και τον ίδιο τον καπιταλισμό για να ανοίξει νέους προοδευτικούς και σοσιαλιστικούς ορίζοντες!».

Ο Π. Λαφαζάνης προπαγανδίζει μια κυβέρνηση «με σοσιαλιστικούς ορίζοντες» για να μαζέψει τη συζήτηση από το βασικό ζήτημα, που δεν είναι άλλο από το ποια στρατηγική θα υπηρετεί αυτή η κυβέρνηση: Με τα μονοπώλια ή με το λαό; Οι προτάσεις Λαφαζάνη προδίδουν μια στρατηγική που καμιά πρόθεση δεν έχει να συγκρουστεί με την εξουσία των μονοπωλίων, αφού δεν τα αναγνωρίζει καν σαν τον πραγματικό αντίπαλο του λαού, βάζοντας στη θέση του τα «νεοφιλελεύθερα ιερατεία» και τα «ακραία νεοφιλελεύθερα μονεταριστικά δόγματα» για να κρυφτεί η ενιαία στρατηγική του ιμπεριαλισμού, ανεξάρτητα από τη μορφή της διαχείρισης.

Σήμερα, οι αντικειμενικές συνθήκες για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, με την κατάργηση της εξουσίας των μονοπωλίων, έχουν ωριμάσει. Προϋπόθεση για να απελευθερωθεί ο λαός από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης, για να ζήσει καλύτερα και να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες του, είναι να αλλάξει προς όφελός του τους συσχετισμούς σε όλα τα επίπεδα και να παραμερίσει ταυτόχρονα από το δρόμο του όλους εκείνους που - ανεξάρτητα από τις όποιες αποχρώσεις στις θέσεις τους - προσπαθούν να τον κρατήσουν στάσιμο ή και να τον γυρίσουν πίσω.