ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΣ ΚΛΑΔΟΣ: Μεγαλώνουν η ανεργία και η εντατικοποίηση

Τις καταστροφικές συνέπειες που έχει ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής για τις παραγωγικές δυνατότητες αναδεικνύει η πορεία στην οποία έχει μπει ο κλάδος των κατασκευών. Η ανεργία έχει πάρει εφιαλτικές διαστάσεις, καθώς δεκάδες χιλιάδες είναι οι οικοδόμοι που έχουν μείνει άνεργοι από το 2008 μέχρι και σήμερα. Την ίδια στιγμή, ένα έμπειρο επιστημονικοτεχνικό δυναμικό (πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες, τοπογράφοι κ.λπ.) είτε βγήκαν στην ανεργία, είτε μεταναστεύουν, είτε δουλεύουν για ένα κομμάτι ψωμί.

Σε μια περίοδο που οι ανάγκες για λαϊκή κατοικία, για έργα αντιπλημμυρικής και αντισεισμικής θωράκισης, για κατασκευαστικά έργα, όπως είναι η κατασκευή παιδικών σταθμών, σχολικών μονάδων, νοσοκομείων κ.λπ., αυξάνονται, η οικοδομική δραστηριότητα έχει φτάσει στο ναδίρ. Κι αυτό διότι οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, στο πλαίσιο της εντεινόμενης καπιταλιστικής κρίσης, δεν έχουν κανένα κέρδος από την κατασκευή νέων οικοδομών - κι ας υπάρχουν σημαντικές ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν.

Ανεργία και εντατικοποίηση

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ όσον αφορά τους εργαζόμενους στην οικοδομή. Σύμφωνα με αυτά, το Δεκέμβρη του 2007 εργάζονταν συνολικά 197.588 οικοδόμοι, σε 55.894 κατασκευαστικά έργα. Τέσσερα χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το Σεπτέμβρη του 2011, τα κατασκευαστικά έργα είχαν φτάσει μόλις τα 26.726 και οι οικοδόμοι που εργάζονταν σε αυτά μόλις τους 73.377! Μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια έμειναν άνεργοι 124.211 οικοδόμοι εργάτες ή αλλιώς οι εργαζόμενοι στην οικοδομή μειώθηκαν κατά 63%, δηλαδή σχεδόν τα δύο τρίτα μπήκαν στη λίστα των ανέργων. Αντίστοιχα θεαματική είναι και η καθίζηση των οικοδομικών έργων, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ - ΕΤΑΜ: Οι οικοδομικές κατασκευές μειώθηκαν κατά 52,2%. Γεγονός που σημαίνει ότι πολλά έργα δεν ολοκληρώθηκαν καθώς και ότι σταμάτησαν να γίνονται καινούρια.

Σχεδόν 2 στους 3 οικοδόμους έμειναν άνεργοι μέσα σε μια 4ετία

Σύμφωνα με τα παραπάνω, προκύπτει ένα ακόμη αποκαλυπτικό στοιχείο: Η εντατικοποίηση της εργασίας έχει αυξηθεί στο μέγιστο. Συγκεκριμένα, ενώ το Δεκέμβρη του 2007 δούλευαν 3,54 οικοδόμοι ανά έργο, το Σεπτέμβρη του 2011 δούλευαν 2,75 οικοδόμοι ανά έργο. Σχεδόν δηλαδή ένας οικοδόμος λιγότερος ανά έργο - κάτι που σημαίνει ότι μειώνεται ο καθαρός αριθμός των εργαζόμενων οικοδόμων ανά κατασκευή.

Την ίδια στιγμή, όχι μόνο δε λαμβάνονται καλύτερα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στην οικοδομή, αλλά συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Καθόλου τυχαία, ηΟμοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδας έγκαιρα είχε επισημάνει τους κινδύνους από την εντατικοποίηση της εργασίας στην οικοδομή. Σε σχετική ημερίδα που πραγματοποίησε πριν από δύο χρόνια, τον Ιούλη του 2010, είχε επισημανθεί ότι τα μισά θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα (1999 - 2009) είχαν συμβεί στον κλάδο των κατασκευών: «Παράγοντες που σχετίζονται με την πρόκληση εργατικών ατυχημάτων στον κλάδο είναι η εντατικοποίηση της εργασίας, η πίεση του χρόνου για να παραδοθεί γρήγορα το έργο, η μείωση του προσωπικού, η ελαστική εργασία, η απουσία κατάλληλης εκπαίδευσης στους εργαζόμενους, η χρησιμοποίηση ανειδίκευτων εργατών για εργασίες για τις οποίες απαιτείται ειδική εκπαίδευση, το άγχος και η εργασιακή ανασφάλεια».

Αλλοι χάνουν, άλλοι κερδίζουν

Ωστόσο, αυτή η συνολική καταστροφή των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικοδομικής δραστηριότητας δεν παρασέρνει μόνο τους οικοδόμους αλλά το σύνολο των εργαζομένων στις κατασκευές. Αν και η ανεργία δεν καταγράφεται ξεχωριστά για το επιστημονικό δυναμικό στο χώρο της κατασκευής, εντούτοις βαίνει διαρκώς αυξανόμενη. Σύμφωνα με έρευνα που έγινε για λογαριασμό του ΤΕΕ το 2009 (πριν ακόμη η κρίση βαθύνει στα σημερινά της μεγέθη), η ανεργία στους διπλωματούχους μηχανικούς έφτανε στο 13%, ενώ ιδιαίτερα για τους νέους μηχανικούς το ποσοστό άγγιζε το 23%! Το 2006 το αντίστοιχο ποσοστό για την ανεργία στο σύνολο των διπλωματούχων μηχανικών ήταν 8%.

Η Ομοσπονδία Οικοδόμων Ελλάδας, από τον Ιούνη του 2010, επισήμαινε ότι αυτή η καθίζηση στην οικοδομική δραστηριότητα συνεπάγεται ταυτόχρονα το κλείσιμο εκατοντάδων βιοτεχνιών και οικογενειακών επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον κλάδο, ενώ ιδιαίτερα για τους διπλωματούχους μηχανικούς σημείωνε ταυτόχρονα πως εκτός απ' την ανεργία αντιμετωπίζουν και μια σημαντική συμπίεση της τιμής της εργατικής τους δύναμης με μισθούς κάτω από 1.000 ευρώ. Από τους περισσότερους από 120.000 ανέργους στην οικοδομή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αυξάνεται η απλήρωτη εργασία στην οικοδομή και στο επιστημονικό δυναμικό που σχετίζεται με αυτήν, γίνεται σαφές πως οι εργαζόμενοι στον κλάδο βιώνουν μια σκληρή πραγματικότητα.

Ωστόσο, την ώρα που διαμορφωνόταν αυτή η κατάσταση, οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες του κλάδου είχαν τεράστια υπερκέρδη μέσα στην κρίση. Η «J&P - ΑΒΑΞ» είχε αύξηση κερδών κατά 28,8%, με καθαρά κέρδη 27,1 εκατ. ευρώ το 2009 από 21 εκατ. ευρώ το 2008. Αντίστοιχα τα καθαρά κέρδη της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ ανήλθαν το 2009 στα 71,9 εκατ. ευρώ έναντι 22,2 εκατ. ευρώ το 2008, αυξημένα κατά 223,8%. Αν και προηγούμενων οικονομικών ετών, τα συγκεκριμένα στοιχεία είναι ενδεικτικά των δυσθεώρητων κερδών που είχαν όλα τα προηγούμενα χρόνια οι κατασκευαστικές εταιρείες και γίνεται σαφές πως ακόμη και στην περίοδο της κρίσης χάνουν πολύ λιγότερα - και σε ορισμένες περιπτώσεις κερδίζουν κι από πάνω - σε σχέση με τα όσα χάνουν οι εργαζόμενοι του κλάδου. Εξάλλου, μια μερίδα των μεγάλων επιχειρήσεων του κλάδου αντικειμενικά θα ωφεληθούν από τη διαδικασία της συγκέντρωσης και της συγκεντροποίησης που επιταχύνεται μέσα σε συνθήκες κρίσης και θα «ορμήσουν» με ακόμα μεγαλύτερη αγριότητα και στις ανάγκες των εργαζομένων του κλάδου για δουλειά με δικαιώματα και στις λαϊκές ανάγκες για σύγχρονη, φτηνή και ασφαλή στέγαση.

Αλυτη αντίφαση

Σε αυτό ακριβώς το σημείο εντοπίζονται τα όρια του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης, καθώς απ' τη μια σε περιόδους κρίσης καταστρέφει πλήρως τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας και απ' την άλλη, σε περιόδους ανάπτυξης, δεν προχωρά σε έργα με βάση τις ανάγκες της πλατιάς πλειοψηφίας του λαού, αλλά με βάση τα κέρδη μιας χούφτας μεγαλοεπιχειρηματιών. Το κατασκευαστικό έργο δεν αντιμετωπίζεται ως σχεδιασμένη δραστηριότητα με σκοπό την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών για φθηνά και ποιοτικά έργα, αλλά, αντιθέτως, θεωρείται εμπόρευμα που πρέπει να προσφέρει το μέγιστο κέρδος στον κατασκευαστή. Με αυτήν την έννοια τα συμφέροντα των εργαζομένων στην οικοδομική δραστηριότητα ταυτίζονται με τα συνολικότερα συμφέροντα των πλατιών λαϊκών στρωμάτων που πρέπει να διεκδικούν την κατασκευή φθηνών, ασφαλών και σύγχρονων έργων υποδομής και λαϊκών κατοικιών.

ΟΓΚΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Μειώθηκε πάνω από 70% σε μια 4ετία

Η μείωση του συνολικού όγκου παραγωγής είναι τεράστια

Μια εικόνα καταστροφής της παραγωγικής δραστηριότητας στον κλάδο των Κατασκευών παρουσιάζουν τα συγκριτικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ). Η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας (ιδιωτικής και δημόσιας) αναδεικνύει τις επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης πάνω σε ένα ζωτικό τομέα της παραγωγικής δραστηριότητας, που θα μπορούσε να λειτουργεί προς όφελος του λαού και των αναγκών του.

Συγκεκριμένα, το Δεκέμβρη του 2007, ο όγκος της συνολικής οικοδομικής δραστηριότητας (ιδιωτικής και δημόσιας) αντιστοιχούσε σε 6.540,6 χιλιάδες κυβικά μέτρα. Τέσσερα χρόνια αργότερα το Σεπτέμβρη του 2011 ο αντίστοιχος όγκος αντιστοιχούσε μόλις σε ... 2.397,6 χιλιάδες κυβικά μέτρα και το Μάρτη του 2012 έπεσε κι άλλο φτάνοντας μόλις τα 1.743 χιλιάδες κυβικά μέτρα. Μάλιστα, το συγκεκριμένο στοιχείο δείχνει άλλη μια όψη της εντατικοποίησης της εργασίας, αφού το Δεκέμβρη του 2007 αντιστοιχούν 30,2 χιλιάδες κυβικά μέτρα ανά εργαζόμενο στην οικοδομή, ενώ το Σεπτέμβρη του 2011 η αντιστοιχία μεταβάλλεται στα 30,6 χιλιάδες κυβικά μέτρα ανά εργαζόμενο - που σημαίνει 400 κυβικά μέτρα περισσότερης εργασίας για κάθε οικοδόμο.

Συνολικά δε για το έτος 2007, ο συνολικός όγκος ήταν 79.490,9 χιλιάδες κυβικά μέτρα, ενώ συνολικά για το έτος 2011 ο αντίστοιχος συνολικός όγκος ήταν 23.186,2 χιλιάδες κυβικά μέτρα. Δηλαδή μέσα σε τέσσερα χρόνια (2007 - 2011), η συνολική οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε κατά 56.304,7 χιλιάδες κυβικά μετρά ή αλλιώς μείωση κατά 70,8% του καθαρού όγκου!

Σε αυτό το πλαίσιο ιδιαίτερα ξεχωριστή είναι η δραματική πτώση της Δημόσιας οικοδομικής δραστηριότητας. Ετσι, καθ' όλο το 2007 η δημόσια οικοδομική δραστηριότητα αντιστοιχούσε σε 1.284,5 χιλιάδες κυβικά μέτρα. Το 2011, αντιστοιχούσε μόλις σε ...586,2 χιλιάδες κυβικά μέτρα. Δηλαδή μειώθηκε κατά 698,3 χιλιάδες κυβικά μέτρα ή πτώση κατά 54,4%. Ακόμη μεγαλύτερη καθίζηση παρουσιάζει η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, η οποία από τα 78.206,4 χιλιάδες κυβικά μέτρα το 2007, πέφτει στα... 22.618,0 το 2011 (πτώση 71,1%)! Αυτή η πτώση συσχετίζεται με το γεγονός ότι χτίζονται όλο και λιγότερες κατοικίες, σε μια περίοδο μάλιστα που όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι και άνεργοι μένουν άστεγοι.

Κώστας ΤΡΑΚΟΣΑΣ