Σελίδες

23 Δεκ 2011

Η παγίδα της “κοινωνικής συναίνεσης” και της “κοινωνικής συνοχής”



Τον περασμένο μήνα, με τη συγκρότηση της κοινής κυβέρνησης  ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ υπό τον τραπεζίτη Λουκά Παπαδήμο, που  στηρίζεται ανοιχτά και από το κόμμα της Ντόρας Μπακογιάννη, φούντωσε η φιλολογία για την περιβόητη “ανάγκη εθνικής ομοψυχίας, κοινωνικής συναίνεσης” και “διατήρησης της κοινωνικής συνοχής”. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός αυτής της κυβέρνησης δήλωσε ότι «με εθνική συνεννόηση και κοινωνική συνοχή μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την κρίση ταχύτερα και με μικρότερο κόστος»1.
Η ουσία του ζητήματος συμπυκνώνεται στο εξής βασικό ερώτημα: μπορεί άραγε να υπάρχει κοινό συμφέρον μεταξύ των καπιταλιστών και του εργαζόμενου λαού;

Οι αστοί πάντα προσπαθούν να εμφανίσουν και να επιβάλουν το δικό τους συμφέρον σα “συμφέρον όλου του λαού”, ανεξαρτήτως ταξικών συμφερόντων. Μόνο με αυτό τον τρόπο μπορούν να επιβάλλουν την πολιτική εξουσία τους, δηλαδή μόνο εάν η εξουσία αυτή εμφανίζεται να εκφράζει το “γενικό συμφέρον των πολιτών”. Ωστόσο, κάθε νέος εργάτης, κάθε παιδί λαϊκής οικογένειας πρέπει να έχει καθαρό ότι «εθνική ομοψυχία» και «κοινωνική συναίνεση» σε μία ταξικά διαιρεμένη κοινωνία σημαίνει υποταγή της εργατικής τάξης και του λαού συνολικά. Σημαίνει αφοπλισμός στην πάλη του λαού για την ανατροπή της ιστορικά ξεπερασμένης τάξης των καπιταλιστών που μπαίνει εμπόδιο στην κοινωνική εξέλιξη.


“Κοινωνική συνοχή”, επιδίωξη της αστικής τάξης

Η  συγκρότηση της σημερινής κυβέρνησης “εθνικής σωτηρίας” δεν έχει καμία σχέση με τον αγώνα της λαϊκής οικογένειας για την επιβίωσή της. Αποτελεί μια εχθρική προς το λαό συμμαχία αστικών κομμάτων που παραμερίζουν τις μεταξύ τους αντιθέσεις για να προχωρήσουν τα νέα αντιλαϊκά μέτρα που έχουν αποφασιστεί και να ενσωματώσουν τη λαϊκή δυσαρέσκεια και διαμαρτυρία. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στα καλέσματα υπέρ της “εθνικής ενότητας” πρωτοστάτησαν όλες οι δυνάμεις της αστικής τάξης, χρησιμοποιήθηκαν όλα τα μέσα που αυτή διαθέτει: αστικά κόμματα, ενώσεις των καπιταλιστών, αστικά ΜΜΕ… Μέχρι και η Εκκλησία παρενέβη, με τρόπο ιδιαίτερα χαρακτηριστικό: «Ωραία η κομματική συναίνεση, αλλά δεν έχει διάρκεια. Θα περάσουν οι δυσκολίες και θα ξαναρχίσουμε τα ίδια. Τι λέει η Εκκλησία; Καλή η κομματική συναίνεση, αλλά πιο καλή και άριστη η κοινωνική συναίνεση, πέρα από αυτά που μας χωρίζουν.»2 Στην ίδια κατεύθυνση δε θα μπορούσαν παρά να κινούνται και οι αστικές δυνάμεις μέσα στο κίνημα της νεολαίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αναφορά της φοιτητικής παράταξης της ΝΔ στην εξέγερση του Πολυτεχνείου: «Το κίνημα αυτό αποτελεί την κορυφαία πράξη διαδήλωσης υπέρ της δημοκρατίας υπό όρους κοινωνικής συνεννόησης και λαϊκής ομοψυχίας… Στη βάση αυτή θεωρούμε ότι το μήνυμά του είναι πιο επίκαιρο από ποτέ»3.

Συγκάλυψη των εκμεταλλευτικών σχέσεων

Συνειδητά από όλες αυτές τις δυνάμεις δεν αναφέρονται ούτε κοινωνικές τάξεις, ούτε ταξικά συμφέροντα, παρά μόνο η “εθνική σωτηρία” και η “κοινωνική συνεννόηση”. Προβάλλεται ότι η συναίνεση των κομμάτων του κεφαλαίου εκφράζει ευρύτερη κοινωνική συναίνεση, ότι μπορεί αυτή να εξασφαλίσει κοινωνική συνοχή, ενώ η αλήθεια είναι ότι κοινωνική συνοχή σε μία ταξική κοινωνία δεν υπήρξε ποτέ ούτε μπορεί να υπάρξει. Ο αντίπαλος κρύβει αυτή την πραγματικότητα αφού συστηματικά αποσυνδέει την πολιτική από την οικονομία, από τον πυρήνα της που είναι η σχέση ιδιοκτησίας ως προς τα μέσα παραγωγής.
Αυτό φαίνεται ειδικά αυτή την περίοδο. Όσο βαθαίνει η κρίση, τόσο πιο έντονα οι αστοί προβάλλουν το επιχείρημα ότι για την κρίση ευθύνεται “η κακή πολιτική της κυβέρνησης” ή “η ανικανότητα του πρωθυπουργού” κοκ, τόσο πιο έντονα προβάλλουν “διεξόδους” που φυσικά δεν ξεφεύγουν από τη διαχείριση του καπιταλισμού, από την περιβόητη “αλλαγή του μείγματος”. Αντικειμενικά, κεφαλαιοκράτες και εργατική τάξη βρίσκονται σε αντίθεση γιατί οι πρώτοι είναι οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής -του εργοστασίου, των μηχανημάτων- και καθορίζουν το σκοπό και την οργάνωση της παραγωγής που δεν είναι άλλος από το μέγιστο δυνατό γι’ αυτούς κέρδος. Ενώ οι εργάτες, αν και είναι οι άμεσοι παραγωγοί όλου του πλούτου, παίρνουν μόνο ένα μέρος του μέσω του μισθού τους. Αυτό συνιστά την καπιταλιστική σχέση εκμετάλλευσης.
Η εκμεταλλευτική αυτή σχέση υφίσταται είτε στην κρίση είτε στην ανάπτυξη, τα συμφέροντα των καπιταλιστών και των εργατών είναι πάντοτε διαμετρικά αντίθετα. Η μεγιστοποίηση του καπιταλιστικού κέρδους προϋποθέτει την ακόμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση της εργατικής τάξης. Περισσότερα κέρδη για τους κεφαλαιοκράτες δε συνεπάγονται αυξήσεις στους μισθούς, στις συντάξεις, ούτε καν διατήρησή τους στα ίδια επίπεδα όπως φαίνεται και στην περίπτωση της κερδοφόρας επιχείρησης της “Χαλυβουργίας” που προχώρησε σε απολύσεις μειώσεις μισθών και διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου. Αυτή η εκμεταλλευτική σχέση κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα, τη Βουλή και τους υπόλοιπους θεσμούς της αστικής δημοκρατίας.

Το ταξικό περιεχόμενο της “δημοκρατίας”

Η σημερινή δημοκρατία, λοιπόν, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία μορφή ταξικής πολιτικής εξουσίας, είναι η δικτατορία της αστικής τάξης. Η δημοκρατία πάντα ήταν δημοκρατία της κυρίαρχης τάξης, ποτέ δεν ήταν –και δε θα μπορούσε να ήταν– δημοκρατία όλων των τάξεων. Αυτό συνέβαινε και στην περίφημη δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας όπου η συμμετοχή στο δήμο αφορούσε μία μικρή μειοψηφία δουλοκτητών και ελεύθερων πολιτών και όχι την πολυπληθή τάξη των δούλων και τις γυναίκες. Η διαφορά της αρχαίας δουλοκτητικής δημοκρατίας από την καπιταλιστική δημοκρατία είναι ότι στη δεύτερη όλα τα μέλη της κοινωνίας –οι “πολίτες”-, ανεξάρτητα από την ταξική τους τοποθέτηση, έχουν τυπική “ισότητα” κατά το νόμο που περιλαμβάνει και το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Όμως, στην πράξη αυτό το δικαίωμα πραγματοποιείται βάσει της οικονομικής δύναμης του καθενός, βάσει της κοινωνικής του θέσης. Γι’ αυτό ο “εθνικός” προσδιορισμός ή η έννοια του “πολίτη” δεν μπορεί να εξαφανίσει τον ταξικό. Η άρχουσα τάξη εμφανίζει αυτές τις έννοιες υπεράνω τάξεων για να ασκεί την επιβολή της. Αυτή η προσπάθεια κρατάει καλά και στις μέρες μας, με ειδική έμφαση στη νεολαία, αφού ξοδεύονται πολλά λόγια και μελάνι για να εκθειάσουν τους αστικούς θεσμούς «ως το μόνο σημείο αναφοράς της διατήρησης της κοινωνικής συνοχής και νηνεμίας»4, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που φαίνεται έκδηλα η δυσκολία διαχείρισης της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης.

Ο ρόλος του οπορτουνισμού: θιασώτης της κοινωνικής συνοχής

Ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ, παρότι δε στηρίζει τη νέα κυβέρνηση υπό τον Λ. Παπαδήμο συμβάλλει με την επιχειρηματολογία του στη σύγχυση για το χαρακτήρα της. Σε ό,τι αφορά την κριτική του δίνει προτεραιότητα στις διαδικασίες συγκρότησής της, χαρακτηρίζοντας αυτές ως «δημοκρατική εκτροπή»5. Με τις τοποθετήσεις του σιγοντάρει τη φιλολογία περί “κοινωνικής συνοχής”: «Οι αποφάσεις της κυβέρνησης του κ. Παπανδρέου έχουν αποδειχθεί εγκληματικές καθώς διαλύουν την κοινωνική συνοχή, συρρικνώνουν την εθνική και λαϊκή κυριαρχία και εκφυλίζουν την ίδια τη δημοκρατία»6. Σε ποια βάση θεωρεί ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ ότι υπήρχε “κοινωνική συνοχή”, “λαϊκή κυριαρχία”, “δημοκρατία” που καταλύθηκαν από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ; Ειδικά όταν όλο το προηγούμενο διάστημα και μέσα από τις απεργιακές μάχες φάνηκε ξεκάθαρα η ταξική πάλη που διεξάγεται σε κάθε τόπο δουλειάς και όχι η πάλη για την “υπεράσπιση της κοινωνικής συνοχής”; Αν αφήσουμε στην άκρη τους υψηλούς τόνους που ίσως να κάνουν τη ρητορική του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ να φαντάζει “ριζοσπαστική” θα δούμε την ξεκάθαρη επιχειρηματολογία του για ταξική συνεργασία. Η κυβέρνηση που συγκροτήθηκε, εξυπηρετεί, όπως και οι προηγούμενες, συγκεκριμένα ταξικά συμφέροντα και αυτό δεν πρέπει να συσκοτίζεται από τις διαπραγματεύσεις για τη συγκρότησή της ή τα πρόσωπα που την απαρτίζουν (που και αυτά δοκιμασμένο πολιτικό προσωπικό του κεφαλαίου είναι).

“Λαϊκή” κυριαρχία στα λόγια, κυριαρχία των μονοπωλίων στην πράξη

Η “λαϊκή κυριαρχία” που επικαλείται ο ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρχε ούτε μπορεί να υπάρξει σε μία καπιταλιστική κοινωνία, όπου το πάνω χέρι το έχουν οι καπιταλιστές ιδιοκτήτες και όχι οι παραγωγοί του πλούτου. Πραγματική λαϊκή κυριαρχία μπορεί να υπάρξει όταν τσακιστεί το αστικό κράτος που στηρίζει τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής γίνουν οι εργάτες και όχι εάν συγκροτηθεί μια “αριστερή πλειοψηφία” μέσα στο κοινοβούλιο. Το προσκλητήριό του προς τις αστικές δυνάμεις για να εγγυηθούν την “κοινωνική συνοχή” είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη στρατηγική του, η οποία δεν ξεφεύγει από τα όρια διαχείρισης του συστήματος (κρατικοποιήσεις τραπεζών, αναδιάρθρωση του χρέους, αναδιανομή του εθνικού εισοδήματος, κά).
Αντικειμενικά, η πρόταση του ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ ρίχνει σωσίβιο στον καπιταλισμό. Ενάντια στη σημερινή αναγκαιότητα για το λαϊκό κίνημα, που είναι η πάλη για την κατάργηση της ίδιας της ρίζας των κοινωνικών ανισοτήτων, δηλαδή της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και της ταξικής διαίρεσης της κοινωνίας, οι δυνάμεις του οπορτουνισμού εγκλωβίζουν το κίνημα προβάλλοντας σαν ανάγκη του σήμερα την πάλη για την άμβλυνση των ανισοτήτων, για τη διαχείριση της εξαθλίωσης του εργαζόμενου λαού με μερική αναδιανομή του πλούτου. Σε τελική ανάλυση τέτοια μέτρα εξετάζουν και αντίστοιχες λύσεις προτείνουν και μερίδες αστών και οι οργανώσεις τους (“φιλανθρωπικές”, διάφορες ΜΚΟ κτλ), ακριβώς γιατί ενδιαφέρονται για τη σταθερότητα της εξουσίας τους.

Πάλη για την ανατροπή της αστικής εξουσίας

Μοναδική απάντηση υπέρ του εργαζόμενου λαού είναι η ένταση του ταξικού πολέμου για την εξάλειψη τελικά της ταξικής εκμετάλλευσης και των ανισοτήτων.
Καμία παγίδα των αστών καμουφλαρισμένη πίσω από τη φιλολογία περί “κοινωνικής συναίνεσης” και “κοινωνικής συνοχής” δεν πρέπει να μπει φραγμός στην ανασύνταξη του εργατικού και του λαϊκού κινήματος.
Ειδικά μέσα στην περίοδο της κρίσης συσσωρεύονται προϋποθέσεις για να γίνει κεντρικό ζήτημα της πάλης του λαού η ανατροπή της αστικής εξουσίας, η κοινωνικοποίηση των μεγάλων παραγωγικών μονάδων, η κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και τελικά η πραγματική κατάργηση της ταξικής διαίρεσης της κοινωνίας. Κάθε σκέψη, πρόταση για συμβιβασμό των αντιπάλων κοινωνικά τάξεων αντικειμενικά βάζει εμπόδια στον παραπάνω στόχο και δεν αποτελεί διέξοδο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η λαϊκή οικογένεια σήμερα και τα οποία θα πολλαπλασιαστούν στο μέλλον όσο θα υφίσταται καπιταλισμός.

Παραπομπές
1 Ομιλία Λ. Παπαδήμου στην ολομέλεια της Βουλής, 14/11/2011
2 Ομιλία αρχιεπισκόπου στα εγκαίνια του εκκλησιαστικού λυκείου Πατρών, 14/11/2011
3 Πλαίσιο ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΕΜΠ σε γενικές συνελεύσεις, 10/11/2011
4 Πλαίσιο ΔΑΠ-ΝΔΦΚ ΕΜΠ σε γενικές συνελεύσεις, 10/11/2011
5 Ανακοίνωση γραφείου τύπου Νεολαίας ΣΥΝ, 3/11/2011
6 Δηλώσεις του Προέδρου της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, Αλ. Τσίπρα μετά τη συνάντηση του με τον Πρόεδρο της  Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια, 31/10/2011

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου